@article{article_1615835, title={Bazı Alıç Türleri Arasındaki Morfolojik ve Biyokimyasal Çeşitliliğin Çok Değişkenli Analizi}, journal={Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi}, volume={40}, pages={347–366}, year={2025}, DOI={10.7161/omuanajas.1615835}, author={Sümbül, Ahmet}, keywords={Crataegus tanacetifolia, Crataegus orientalis, temel bileşen analizi, heatmap analizi, genetik çeşitlilik}, abstract={Bu çalışmada, 2 farklı alıç türüne (Crataegus tanacetifolia ve Crataegus orientalis) ait toplam 29 farklı alıç genotipi kullanılmıştır. Genotiplere ait meyve, tohum ve yaprak özellikleri ile toplam fenolik, toplam flavonoid, toplam antosiyanin ve antioksidan aktivite özelliklerine dayalı olarak genotipler arasındaki çeşitlilik, çok değişkenli analizler ile belirlenmiştir. Genotiplerin meyve, yaprak ve meyvelerin biyokimyasal özellikleri geniş bir varyasyon göstermiştir. Alıç meyvelerinde tüketici tercihlerini belirleyen meyve ağırlığı ve meyve eti oranı en yüksek Crataegus tanacetifolia türüne ait G15 genotipinde (sırasıyla 6.09 g ve %89.05) belirlenmiştir. Genotiplerin yaprak özellikleri tür bazında benzerlik göstermiş olsa da en yüksek yaprak özellik değerleri G17 genotipinde tespit edilmiştir. Genotiplerin suda çözünebilir kuru madde (SÇKM) içeriği %11.00 (G17) ve %18.00 (G1) arasında değişmiştir. Alıç genotiplerinde arasında, toplam fenol içeriği G19 (410.80 mg GAE 100 g-1) genotipinde, toplam flavonoid içeriği G6 (151.46 mg QE 100 g-1) genotpinde, antioksidan aktivite G18 (%82.90) genotpinde ve toplam antosiyanin içeriği G24 (4.36 mg cyn-3-gluc 100 g-1) genotipinde önemli derecede yüksek tespit edilmiştir. Çalışmada genotiplerin çeşitliliğini ortaya koymak için kullanılan temel bileşen analizi (TBA) ve heatmap hiyerarşik kümeleme analizi, hem türleri hem de genotipleri özelliklerine göre ayırt etmede etkili bulunmuştur. TBA sonucunda incelenen özellikler bakımından genotiplerdeki toplam varyasyonun %62.15’ini ilk üç bileşen açıklamıştır. Hiyerarşik kümeleme analizi sonucunda genotipler iki ana gruba ayrılmıştır. Crataegus tanacetifolia türüne ait genotipler meyve ağırlığı, meyve eni, meyve boyu, tohum ağırlığı, tohum sayısı, L* ve b* renk değerleri açısından diğer genotiplerden ayrı gruplanmıştır. Alıç genotiplerine ait çalışma sonuçları gelecekte yapılacak çalışmalara yol gösterici niteliktedir.}, number={2}, publisher={Ondokuz Mayıs Üniversitesi}