@article{article_1616571, title={TÜRKİYE SELÇUKLU SULTANLIĞI’NDA “MELİK” SİKKELERİ}, journal={Genel Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi}, volume={7}, pages={323–348}, year={2025}, DOI={10.53718/gttad.1616571}, author={Sağlam, Burak and Mıynat, Ali}, keywords={Türkiye Selçuklu Sultanlığı, Melikler, Sikke, Yerel Yönetim, Nümismatik.}, abstract={Sikkeler, bir devletin siyasi, ekonomik ve kültürel yapısına dair önemli ipuçları sunan değerli tarihsel objelerdir. Genellikle hükümdarların otoritesini yansıtan bu objeler, bazen de hükümdarın yetki verdiği kişiler tarafından darp ettirilmiştir. Türkiye Selçuklu Sultanlığı döneminde, hanedan üyeleri olan melikler, yerel yönetimlerinde güçlerini pekiştirmek ve ekonomik hakimiyetlerini göstermek amacıyla kendi adlarına sikkeler bastırmışlardır. Bu çalışma, Selçuklu Melikleri’ne ait on altı sikkenin ayrıntılı bir incelemesini sunmaktadır. Literatürde daha önce sikkesi tespit edilmiş yedi Selçuklu Meliki’ne ek olarak, I. Mesud’un oğlu ve Elbistan Meliki Kılıç Arslan’a atfedilen ve Kamil Eron tarafından yakın zamanda tanıtılan bronz sikkenin daha önce yayımlanmamış ikinci bir örneği ile II. Kılıç Arslan’ın pek bilinmeyen oğullarından, Niksar ve Koyulhisar Meliki Berkyarukşah’a ait bronz sikke de ilk kez bilimsel literatüre kazandırılmıştır. Böylece toplamda dokuz farklı Selçuklu Meliki’ne atfedilen sikkeler ele alınmıştır. Çalışmada her melik için kısa bir tarihsel bağlam sunulmuş, ardından sikkeler üzerindeki yazı ve tasvirler analiz edilmiştir. Sikkelerde yer alan unvanlar, lakaplar, künyeler ve ikonografik ögelerin, dönemin siyasi ve dini atmosferini yansıttığı gösterilmiştir. Özellikle bazı melik sikkelerinde yer alan Hristiyan ikonografisinden esinlenilmiş figürler, dönemin kültürel etkileşimlerine işaret etmektedir. İncelenen sikkelerin çoğunluğu bronzdan yapılmış olup, birkaç tanesi gümüşten basılmıştır. Örneğin, Elbistan Meliki Kılıç Arslan’a ait bronz sikke, hem Selçuklu Sultanı I. Mesud’un otoritesini hem de melikin kendi yerel gücünü vurgulamaktadır. Aynı şekilde, Erzurum Meliki Tuğrulşah’ın sikkelerinde yer alan “Mugīsü’d-dünyâ ve’d-dîn” (Dünyanın ve Dinin Yardımcısı) lakabı hem dini hem de siyasi bir mesaj taşımaktadır. Bazı sikkelerde Abbasi Halifesi’nin isminin yer alması ise meliklerin meşruiyet arayışını gözler önüne sermektedir. Bu çalışma, Türkiye Selçuklu Melikleri’nin siyasi ve ekonomik yapılarını nümismatik bir bakış açısıyla inceleyerek, dönemin idari sistemi içinde bu meliklerin rollerine ışık tutmaktadır. Melik sikkeleri, Selçuklu Sultanlığı’nın merkezi ve yerel otorite arasında nasıl bir denge kurduğuna dair somut kanıtlar sunmaktadır. Bu sikkelerin analizi yoluyla yapılan araştırma, Selçuklu tarihine yeni bir bakış açısı kazandırmakta ve dönemin siyasi ve kültürel dinamiklerini aydınlatmaktadır.}, number={14}, publisher={Özgür TÜRKER}