@article{article_1618430, title={Kırsal Peyzajların Kültürel Ekosistem Hizmetleri için Sağladığı Olanaklar: Kırsalın Sosyo-Kültürel Katkıları}, journal={Kent Akademisi}, volume={18}, pages={1137–1158}, year={2025}, DOI={10.35674/kent.1618430}, author={Baylan, Emel}, keywords={Ekosistem Hizmetleri, Peyzaj, Peyzaj hizmetleri, Olanaklar Teorisi, Bağlam}, abstract={Bu çalışma, kırsal peyzajların kültürel ekosistem hizmetlerini (KEH), bu hizmetlerin bireysel ve toplumsal refah üzerindeki etkilerini kapsamlı bir şekilde incelemektedir. KEH’ler, peyzajın doğal ve kültürel unsurlarıyla etkileşim sürecinde deneyimlenen, ekosistemlerin bireylere ve topluma soyut ve manevi faydalarını temsil etmektedir. Ancak, günümüzde sürdürülebilir olmayan arazi kullanımı, küreselleşme, çevre sorunları, kapsayıcı olmayan planlama süreçleri, teknik ve sosyal altyapı gibi faktörler, kırsal peyzajların potansiyel ve mevcut kültürel ekosistem hizmetlerinin varlığını, devamlığını ve kalitesini olumsuz etkilemektedir. Bu zorlukların aşılması, kapsamlı ve bağlama özgü çalışmaları gerektirmekle birlikte, tüm bu çalışmaların ortak temeli; kırsal peyzajların sağladığı kültürel ekosistem hizmetleri konusunda farkındalıkların gelişmesi ve bilgi birikimidir. Kırsal peyzajın sunduğu bu yararların anlaşılması, kırsala özgü kültürel ekosistem hizmetlerinin gelişimine ve devamlılığına yönelik mekansal karar alma süreçlerine yardımcı olarak, kırsal peyzajlarda yaşam kalitesini ve dirençliliği destekleyecektir. Çalışma, “ekosistem hizmetleri”, “peyzaj hizmetleri “ve “olanaklar teorisi" konseptleri arasındaki bağlantıları değerlendirerek, peyzaj hizmetleri çerçevesinde bir yaklaşım benimsemiştir. Bu bağlamda çalışmada, kırsal peyzajların sağladığı kültürel ekosistem hizmetlerinin, fiziksel ve sosyo-kültürel peyzaj özelliklerinin ve bu özellikler arasındaki ilişkilerin bir ürünü olduğu temel alınmıştır. Bu bakış açısıyla, kültürel ekosistem hizmet tipleri; insan-doğa etkileşimin biçimine göre gruplandırılmış ve farklı kaynaklarda yapılan tanımlamaların sentezi ile açıklamıştır. Hem Türkiye hem de dünya genelinden örnekler sunan çalışma, KEH’lerin yerel ve evrensel bağlamdaki önemine ışık tutmaktadır. Karadeniz yaylaları, Alpler, Hindistan’daki kutsal koruluklar gibi farklı coğrafyalardan alınan örneklerle, hem gündelik hayata hem de toplumsal boyutta, kırsal peyzajların sosyo-kültürel bağlama göre farklılaşabilen psiko-sosyal, kültürel, fiziksel katkıları, bu katkıların zenginliği üzerinde durulmuştur. Bu kapsamda çalışma, kırsal peyzajların sürdürülebilir yönetimi için disiplinler arası yaklaşımlar ve paydaş katılımını içeren politikaların gerekliliğine dikkat çekmektedir. Çalışmanın sunduğu kapsamlı değerlendirme, kültürel peyzaj hizmetlerinin toplumsal refah, çevresel sürdürülebilirlik ve planlama süreçlerine entegrasyonu için yeni bir çerçeve sunmaktadır.}, number={2}, publisher={Ahmet FİDAN}