TY  - JOUR
T1  - KLASİK TÜRK EDEBİYATINDA İSİMLERE ŞİİRLER: ESÂMÎ
AU  - Ekici, Mehmet Maruf
PY  - 2025
DA  - October
Y2  - 2025
DO  - 10.20322/littera.1620259
JF  - Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature
PB  - Bahir SELÇUK
WT  - DergiPark
SN  - 2149-892X
SP  - 634
EP  - 665
VL  - 11
IS  - 4
LA  - tr
AB  - Bu çalışma klasik Türk edebiyatında isimler etrafında yazılan şiirleri konu etmektedir. Giriş bölümünde edebî tür ile tarzların doğuşu ve gelişiminden bahsedilmekte, türlerin sınıflandırma ölçütleri hakkında bilgi verilmekte, çıkış sebepleri irdelenmekte, edebî kavram olarak tarzlardan söz edilmektedir. Birinci başlık altında esâmîler mercek altına alınmaktadır. Esâmîlerin divan şiiri içindeki çeşitliliğine dikkat çekilmektedir. Farklı alanlarda isimlerin sıralandığı şiirlerin ortak ad olarak esâmî başlığı altında toplanıp toplanmayacağı tartışmaya açılmakta ve isimler çerçevesinde yazılan şiirlerin esâmî başlığı altında toplanmasının isabetli olacağı öne sürülmektedir. Kavramın bir tür mü tarz mı olabileceği değerlendirilmekte ve bu çalışmanın kaleme alındığı tarihe kadar tespit edilen esâmî örnekleri hakkında bilgi verilmektedir. Yapılan incelemeler neticesinde genellikle isimleri sıralama amacıyla ve övgü bağlamında yazıldıklarından dolayı esâmîlerin bir sunuş biçimi/edebî tarz olarak kabul edilmesi önerilmektedir. İkinci başlık altında ise şahıs esâmîleri üzerine yoğunlaşılmakta, tespit edilen şahıs esâmîleri tanıtılmaktadır. Bu çalışmanın amacı isimler çerçevesinde yazılan şiirlere vurgu yapıp yeni bir sunuş biçimini/edebî tarzı edebiyat dünyasına kazandırarak, Türk edebiyatında tür ve tarz konusunda yapılacak araştırmalara katkı sağlamaktır.
KW  - Ahmed Rıdvan
KW  - edebî türler ve tarzlar
KW  - Encümen-i Dâniş
KW  - esâmî
KW  - Muvakkıtzâde Pertev
KW  - Şeref Hanım.
N2  - This study is about poems written around names in classical Turkish literature. In the introduction, the emergence and development of literary genres and styles are mentioned, information is given about the classification criteria of genres, the reasons for their emergence are examined, and the main titles of styles as literary concepts are given. Under the first heading, the esamis are examined in detail. Because the diversity of the esami in Divan poetry aroused interest and necessitated the conduct of such a study. It has been brought to discussion whether the poems in which the names of different fields are listed should be gathered under the heading of esami as a common name. It has been concluded that it would be appropriate to collect the poems written within the framework of names under the heading of esami. It was evaluated whether the concept was a genre or style and information was given about the examples identified until the date this study was written. As a result of the studies, it has been suggested that the esamis should be accepted as a form of presentation/literary style since they are generally written in the context of praise. Under the second heading, the focus is on personal esamis, and identified personal esamis are introduced. The aim of this study is to contribute to the research on genre and style in Turkish literature by emphasizing the poems written within the framework of names and introducing a new form of presentation/literary style to the literary world.
CR  - Akdağ, A. (2024). Manastırlı Celâl’in şairnâme tarzındaki bir gazeli. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 14(27), ss. 331-357.
CR  - Akkuş, M. (2006). Klasik Türk şiirinin anlam dünyası türler ve tarzlar. Fenomen Yayınları.
CR  - Akkuş, M. (2014). Klasik Türk edebiyatının kültür kaynakları: Eserler. Doğu Esintileri 1, ss.13-32.
CR  - Akkuş, M. (2021). Metinlerarasılık bağlamında klasik Türk şiirinin bilimsel arka planı. Doğu Esintileri 1,(14), ss. 129-150.
CR  - Akkuş, M. (2024). Klasik Türk şiirinin anlatım dünyası edebî tarzlar. Fenomen Yayınları.
CR  - Aksoyak, İ. H. Arslan, M. (2018). Haşmet dîvânı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. 
https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/57256,hasmet-divanipdf.pdf?0
CR  - Aksoyak, İ. H. (2018). Gelibolulu Mustafa Âlî dîvânı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/58695,gelibolulu-mustafa-ali-divanipdf.pdf?0
CR  - Aksoyak, İ.H. (2005). Manastırlı Celâl’în satranç terimleri ile yazdığı gazeli. Türlük Bilimi Araştırmaları, 18, ss. 7-16.
CR  - Alpaydın, B. (2007). Ref’î-i Kâlâyî dîvânı (inceleme-metin). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
CR  - Altuğ, F. (2009). Başka türlü bir yaklaşım mümkün mü? H. Aynur, M. Çakır, H. Koncu, S.S. Kuru, A. E. Özyıldırım (Ed.), Eski Türk Edebiyatı Çalışmaları 4 Nazımdan Nesire Edebî Türler, ss. 32-45. Turkuaz Yayınları.
CR  - Arslan, M. (2018). Şeref Hanım divanı. Kültür ve Turizm Bakanlığı. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59880,seref-hanim-divanipdf.pdf?0
CR  - Atak, M. (2016) Yüsrî Ahmed Nazif Dede ve dîvânı (inceleme-metin). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
CR  - Babür, Y. (2018). Kitaba medhiye: Sünbülzâde Vehbî ve esâmî-i kütüb kasidesi. Journal of Turkish Language and Literature, 4(1), ss. 62-85.
CR  - Bektaş, E. (2017). Muvakkit-zâde Muhammed Pertev Dîvânı. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
CR  - https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55973,pertev-divanipdf.pdf?0
CR  - Canım, R. (2016). Divan edebiyatında türler. Grafiker Yayınları.
CR  - Çelebi, D. (2018). Klasik türk şiirinde redifi şahıs ismi olan şiirler. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi.
CR  - Çeltik, H. (2017). Ahmed-i Rıdvan divanı. Kültür ve Turizm Bakanlığı. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55738,ahmed-i-ridvan-divanipdf.pdf?0
CR  - Çıraklı, M. Z. (2010). Edebî türler: kuramdan soruna. Hece, 161, ss. 78-84.
CR  - Doğan, H. (2024). Klasik Türk şiirinde kitap isimleriyle şiir yazma geleneği ve Rahîmî’nin esâmî-i kütüp tarzındaki manzumesi. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi Vefatının 100. Yılında Ali Emîrî Özel Sayısı, ss. 734-767.
CR  - Ekici, M.M. (2023, 15-17 Kasım). Esâmî ve Ahmed Rıdvan’ın Şairler Esâmîsi. Talha Erdoğmuş, Şeyda Karabatak. (Ed.), 12. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi, Yalova, Bildiriler Kitabı II. (s. 37-49).
CR  - Faraşoğlu, Y. (2023). Âşık Ömer divanı’nda şehirlere yazılan şiirler. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 30, ss. 182-212.
CR  - Genç, İ. (2017). Edebiyat bilimi. Kanyılmaz Matbaacılık.
CR  - Gür, D. (2003). Çiçek isimleriyle rediflenmiş kasideler. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
CR  - Kaplan, Y. (2015). Klasik Türk şiirinde denizcilik terimleriyle yazılmış bilinmeyen şiirler-1. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(16), ss. 807-826.
CR  - Kaya, D. (2003). Âşık edebiyatına giriş. Manas Üniversitesi Yayınları.
CR  - Kaya, N. (2009). Tab‘î, hayatı, edebî kişiliği ve divanı. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi.
CR  - Kayaokay, İ. (2018). Divan şiirinde elbise isimleriyle yazılmış manzumeler. Ü. Aslan, H. Taş, Ö. Zülfe (Ed.), Bir Devr-i Kadîm Efendisi Prof. Dr. Tahir Üzgör’e Armağan, ss. 509-539.
CR  - Kılıç, A. (2004). Mirzâ-zâde Ahmed Neylî ve divanı. Kitabevi Yayınları.
CR  - Kılıç, M. (1995). Münif Antakî hayatı, edebî kişiliği, eserleri, divanının tenkitli metni ve incelemesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
CR  - Köksal, M. F. (2024). Yenipazarlı Vâlî Hüsn ü Dil. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/120436,yenipazarli-vali-husn-u-dilpdf.pdf?0
CR  - Kurtoğlu, O. (2017). Lebîb dîvânı Diyarbakırlı Lebîb. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55756,lebib-divanipdf.pdf?0 (19.08.2023)
CR  - Kurtuluş, R. (2022). Keykâvus b. İskender. İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 25, ss. 356-357.
CR  - Önal, S. (2010). Hâtif Ali, hayatı, edebi kişiliği ve divanı. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi.
CR  - Önal S. (2009). Klasik Türk edebiyatında lâle ve edebî bir tür örneği olarak lâle şiirleri. Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literatur and History of Turkish of Turkic, -Klasik Türk Edebiyatı- Prof. Dr. Meserret Diriöz Hatırasına,  4(2), ss. 878-892.
CR  - Özcan, A. (1995). Esâme. İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 11, ss. 355-356.
CR  - Sungurhan A. (2017). Kınalızâde Hasan Çelebi Tezkiretü’ş-şu’arâ. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55834,kinalizade-hasan-celebipdf.pdf?0
CR  - Şahin Öztaş, E. (2022). Sıyâmî ve yeni bir eseri: Hakâyık u Dekâyık. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 6(3), ss. 1-26.
CR  - Şentürk, A. Kartal, A. (2004). Üniversiteler için eski Türk edebiyatı tarihi. Dergah Yayınları.
CR  - Tietze, A. (1951). XVI. asır Türk şiirinde gemici dili; Âgehî Kasidesi ve tahmisleri. Türkiyat Mecmuası, 9, ss. 113-138.
CR  - Türk Dil Kurumu. (1998). Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu Yayınları.
CR  - Uçman, A. (1995). Encümen-i Dâniş. İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 11, ss. 176-178.
CR  - Yazıcı, T. (2006). Nasrullah Şîrâzî. İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yay.  32, s. 425.
CR  - Yenikale, A. (2017). Sünbülzade Vehbi divanı. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56212,sunbulzade-vehbi-divanipdf.pdf?0
CR  - Yıldız, E. Doğan, H. (2023). Şehirler divanı divan edebiyatında şehir şiirleri. Dün Bugün Yarın Yayınları.
CR  - Yıldız, S. (2002). XVIII. Yüzyıl Dîvân Şairi Şâkir, hayatı, edebi kişiliği ve dîvânının tenkitli metni. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
CR  - Yılmaz, K. (2001). III. Selim (İlhamî) hayatı edebi kişiliği ve divanın tenkitli metni. Trakya Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları.
UR  - https://doi.org/10.20322/littera.1620259
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4522675
ER  -