@article{article_1621748, title={Garaibu’s-Sıgar’da Közgü Kavramının Eş Dizimlilik ve Kavram İlişkisi}, journal={Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi}, volume={10}, pages={35–56}, year={2025}, author={Soydan, Serpil}, keywords={Garaibu’s-sıgar, közgü, eş dizimlilik, kavram, Nevâyî}, abstract={Türkçede gözgü, Farsçada âyine, Arapçada mir’at sözcüğü ile karşılanan ayna, insanoğlunun geçmişten bugüne kullandığı en önemli nesnelerden biridir. Ayna, tarih, kültür, mitler ve edebiyat için yüklendiği simgesel anlamlarla zengin bir kaynak oluşturmaktadır. İlk ayna MÖ 4000’lerde Mezopotamya’da, MÖ 3000’lerde Mısır’da bakırın parlatılmasıyla elde edilmiş olup dünyanın en eski aynası, Çatal Höyük’te bulunmuştur. Çinliler, MÖ 2000’lerde bronzu parlatarak aynayı elde etmişlerdir. Ortaçağ İslâm sanatlarında da Eskiçağ dünyasında olduğu gibi aynaya dinî-sihrî bir değer verildiği görülmektedir. İslami döneme ait olan aynalarda olduğu gibi, Selçukluların kullanmış oldukları aynalar küçük boyutlu, ön yüzleri parlatılmış, arka yüzleri kabartma motiflerle süslenmiş şekildedir. Osmanlılar ise altın, gümüş, yeşim, demir ve bronzdan yapılmış zengin bezemeli ve çoğunlukla saplı aynalar kullanmışlardır. On altıncı yüzyılda aynanın köklü tarihinde önemli bir yere sahip olan Venedik, ayna yapımında geliştirdikleri sırlama tekniği tarih sahnesindeki yerini almış ve 19. yüzyıla kadar kullanılmıştır. Bu çalışmanın amacı Nevâyî’nin divanlarından Garaibu’s- sıgar’da geçen közgü sözcüğünü eş dizimlilik ve kavram ilişkisi çerçevesinde incelemeye çalışmaktır. İnceleme sonucunda elde edilen veriler şöyledir: 1. Ad + Ad Birlikteliğine Dayalı Eş dizimlilikler: Güzellik-Ayna, Ayna-Ayna. 2. Közgü Sözcüğünün Tamlanan Durumunda Olduğu Eş dizimlilikler: Ağustos gülü- Ayna, Gün-Ayna, Gönül-Ayna gibi. 3. Ad + Edat Birlikteliğine Dayalı Eş dizimlilik: At nalı-Ayna. 4. Edat (Cümle başı edatı)+ Ad Birlikteliğine Dayalı Eş dizimlilik: Göztaşı-Ayna. 5. Ad+ Fiilimsi Birlikteliğine Dayalı Eş Dizimlilik: Kılıç-Ayna. 6. Ad + Ek-Fiil Birlikteliğine Dayalı Eş dizimlilik: Damla-Ayna.7. Ad+ Fiil / Birleşik Fiil Birlikteliğine Dayalı Eş dizimlilik: Ayna-Ayna, Gönül-Ayna. 8. İsnad Grubu + Ad Birlikteliğine Dayalı Eş dizimlilik: Yüz güzellik-Ayna.}, number={1}, publisher={Bartın Üniversitesi}