TY  - JOUR
T1  - AZERBAYCAN’IN KÜLTÜR TAŞIYICISI: İSMAİLİYYE SARAYI VE AĞA MUSA NAGİYEV
TT  - THE CULTURAL CARRIER OF AZERBAIJAN: ISMAILI PALACE AND AGA MUSA NAGİYEV
AU  - Akarslan, Zeynep
PY  - 2025
DA  - June
Y2  - 2025
DO  - 10.60163/tkhcbva.1623876
JF  - Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi
JO  - TKHBVD
PB  - Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1306-8253
SP  - 367
EP  - 380
IS  - 114
LA  - tr
AB  - 19. yüzyılın sonları ile 20. yüzyılın başlarında Ağa Musa Nagiyev tarafından inşa ettirilenve bugün hâlâ Azerbaycan’ın en özel yapıları arasında yer alan İsmailiyye Sarayı sadecemimarî güzelliği ile değil, aynı zamanda taşıdığı tarihî anlam ile de dikkat çekmektedir. Azerbaycan’ınbağımsızlık fikrinin ilk kez dile getirildiği mekânlardan biri olma özelliği taşıyanİsmailiyye Sarayı ülkenin kültürel ve tarihî belleğinde önemli bir yere sahiptir. 1907 yılındaAzerbaycanlı ünlü zengin Ağa Musa Nagiyev tarafından genç yaşta hayatını kaybeden oğluİsmail’in anısını yaşatmak amacıyla inşa ettirilen bu bina, Azerbaycan’ın tarihine tanıklık edenbirçok önemli olaya ev sahipliği yapmıştır. 20. yüzyılın başlarında Azerbaycan’ın en zengininsanlarından biri olan Ağa Musa Nagiyev bu eserle oğluna duyduğu sevgiyi ve Azerbaycan’aolan bağlılığını göstermiştir. Sarayın inşası, dönemin tanınmış Polonyalı mimarı Jozef Ploşkotarafından gerçekleştirilmiş ve yapı kısa sürede Bakü’nün en ihtişamlı binalarından biri hâlinegelmiştir. İsmailiyye Sarayı, sadece fiziksel bir yapı olmanın ötesine geçerek Azerbaycan’ınmillî ruhunu ve bağımsızlık arzusunu yansıtan bir simge hâline gelmiştir. Bu çalışma, Azerbaycankaynaklarına dayanarak Azerbaycan’ın 20. yüzyıldaki önemli simalarından biri olan AğaMusa Nagiyev’in yaşamına, Azerbaycan’ın kültürel gelişimine yaptığı katkılara ve İsmailiyyeSarayı’nın Azerbaycan tarihindeki yerine odaklanmaktadı
KW  - Kültür Tarihi
KW  - Azerbaycan
KW  - Ağa Musa Nagiyev
KW  - İsmailiyye
KW  - Bakü
N2  - The Ismailiyya Palace, erected by Aga Musa Nagiyev in the late 19th and early 20th centuries,stands as a remarkable testament to Azerbaijani architecture and history. Its distinctionis not merely aesthetic, but also historical, making it a significant landmark in the region. TheIsmailiyya Palace, a site of significant cultural and historical importance, has a particular resonancein the context of Azerbaijan’s struggle for independence. It is noteworthy that this palaceserved as a pivotal location where the concept of Azerbaijan’s sovereignty was initially articulated,underscoring its importance in the nation’s historical and cultural memory. Constructedin 1907 by the prominent Azerbaijani tycoon Aga Musa Nagiyev to honor the legacy of his deceasedson, Ismail, this edifice has served as a venue for numerous significant events that haveshaped the historical landscape of Azerbaijan. Aga Musa Nagiyev, a prominent figure in theAzerbaijani economic landscape at the dawn of the 20th century, demonstrated profound affectionfor his offspring and unwavering allegiance to his homeland through this artistic endeavor The construction of the palace was overseen by the renowned Polish architect of the era, JozefPloshko, and the edifice swiftly emerged as one of the most opulent structures in Baku. TheIsmailiyya Palace served as more than merely a physical structure; it functioned as a symbolreflecting Azerbaijan’s national spirit and aspiration for independence. This study, grounded inAzerbaijani sources, chronicles the life of Aga Musa Nagiyev, a seminal figure in 20th centuryAzerbaijani history. It explores his profound contributions to the cultural landscape of Azerbaijanand the historical significance of the Ismailiyya Palace in the nation’s annals.
CR  - Abışov, V. (2017). Bakıda Azərbaycan xalqına qarşı 1918-ci il mart soyqırımı. Bakı: Elm Nəşriyyatı.
Ağamusa, D. (2010, 26 Şubat). İgidlik, müdriklik səltənətinin məşhur milyonçusu - Ağa Musa
Nağıyev. Rabitə dünyası, 12.
CR  - Akarslan, Z. (2025). Azerbaycan siyasi tarihinde Fethali Han Hoyski (1875-1920). İstanbul:
Tesam Yayınevi.
CR  - Arzumanlı, V., Həbiboğlu, V., & Muxtarov, K. (1995). 1918-ci il qırğınları. Bakı: Öyrətmən.
Aslan, B. (2000). I. Dünya Savaşı esnasında “Azerbaycan Türkleri”nin “Anadolu Türkleri”ne
“Kardaş Kömeği (Yardımı)” ve Bakû Müslüman Cemiyet-i Hayriyesi. Ankara: Atatürk Kültür
Merkezi Başkanlığı Yayınları.
CR  - Aşurbeyli, Sara. (2006). Bakı şəhərinin tarixi: orta əsrlər dövrü. Bakı.
CR  - Azərbaycan, N 256, 20 Avgust 1919
CR  - Azərbaycan, N 260, 25 Avgust 1919.
CR  - Azərbaycan, N 261, 26 Avgust 1919.
CR  - Bayrakdar, O. K. (2020). Bir dönüşüm dinamiği olarak petrolün Bakü şehir kimliğine ve şehirleşmesine
etkisi. Turkish Studies - Social, 15(8), 3387-3402.
CR  - Bulay, M. (2004). Palmı na prospekte neftyanikov. Jurnal Novaya Polşa, 6, 47.
CR  - Dedeyev, B. (2024). Osmanlı nişanları ile taltif olunmuş Azerbaycanlı ünlüler. XIX. Türk Tarih
Kongresi Kongreye Sunulan Bildiriler (III. Cilt – III. Kısım): Osmanlı Tarihi (ss. 1631–
1659). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
CR  - Erdoğan, F. (1998). Türk ellerinde hatıralarım. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
Fatullaev, Ş. S. (1963). Jilıe doma v zastroyke gorodov Azerbaycan ana rubeje XX-XX vekov.
Baku: İzdatelstvo Akademii Nauk Azerbaycanskoy SSR.
CR  - Fetullayev-Fiqarov, Ş. (2013). Bakı memarları XIX esrin sonu – XX esrin evvelinde. Bakı: Gerb
Neşriyyat Evi.
CR  - Hacıyev, H. (1996). İstiqlalın azablı yolu: Azərbaycan Demokratik Respublikasının tarixi bəzi
səhifələri. Bakı: Boz Oguz-Nicat.
CR  - Həkimoğlu, İ. (2022, Mart 4). “İsmailiyyə” azad edilsinmi? Yeni Azərbaycan, 5.
CR  - İbrahimov, R. (2014, February 23). Azərbaycanın memarlıq incilər. Bizim yol, p. 13.
CR  - İlkin, Q. (2006). Bakı və Bakılılar (3. nəşr). Bakı: Nurlar Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi.
İsmailiya Srazu Vıdvinula Ego v Pervıe Ryadı v Gorodskoy Arhitekturnoy Srede. (2023). Stranitsı
İstorii, 11. Vışka-95.
CR  - «İsmailiyyə»- müstəqilliyimizin ilk ünvanı. (2009, October 7). Mədəniyyət, p. 16.
İsmayıl, M. (2018, 7 Temmuz). Musa Nağıyevin İngiltərə və İsveçrədə 413 milyonu qalıb.
Şərq, 3.
CR  - İsmayılov, İ. (2007). Azərbaycan Nefti XX Əsrdə (Hərbi-Siyasi Baxış). Bakı: Azərbaycan Dövlət
Neft Akademiyası Mətbəəsi.
Məmmədov, Q. (2024, July 28). Birinci Türkoloji Qurultay - türk əsrinin təməl daşı. Azərbaycan,
p. 10.
CR  - Mirbabayev, M. (2007). Azərbaycan Neftinin Qısa Tarixi. Bakı: Azərneşr.
Mirzəyeva, Ü. (2013). Nobel qardaşlarının qənimi Şəmsi Əsədullayev. Maraqlı Həyət Finansist,
24–27.
Mirzəyeva, Ü. (2013). “Diplomsuz mühəndis” Murtuza Muxtarov. Finansist, 20–25.
CR  - Musabeyov, R. (2002). Azərbaycan politik elitinin oluşumu ve tarihsel özellikleri (A. Aslanlı,
Çev.). Stratejik Analiz, 2(23).
Mustafayev, B. (2014). Arşiv belgelerine göre 31 Mart Bakü soykırımı. Turkish Studies, 9(4), 797-815.
Nağıyeva-Muxtarova, D. (2011). Ağa Musa Nağıyevin xeyriyyəçilik və ictimai fəaliyyəti. Bakı:
Elm.
CR  - Nağıyeva-Muxtarova, D. A. (2011). Zamanın sorağında: milyonçu Ağa Musa Nağıyevin fəaliyyəti
və xeyriyyəçiliyi haqda. Bakı: Elm.
CR  - Nağıyeva-Muxtarova, D. A. (2018). Hər ömür bir tamaşa: Bakı gecələri Ağa Musa Nağıyevin
keçirdiyi məclislər (Bakı Gecələri). Bakı: Elm.
“Nağıyev”, (2005). Azerbaycan Xalq Cümhuriyyeti Ensiklopediyası, II, 245-246.
Oktay. (2012, Yanvar 11). “Neftin kralı – Ağa Musa Nağıyev”. Xalq Cəbhəsi, 15.
Pajitnov, K. A. (1910). Neftyanaya protışlennost i torgoblya zimoy 1909-1910 goda. Baku:
Tipografiya Trud Berladira.
CR  - Pajitnov, K. A. (1940). Oçerki po istorii bakinskoy neftedobıvayuşey promışlennosti. Moskva:
Gostoptehizdat.
Paşasoy, E. (2019, January 31). “Cümhuriyyət İli”ndə “İsmailiyyə binası üzərindəki SSR - araşdırma”.
Yeni Müsavat, 6.
CR  - Rüstəmli, A. (2014, 25 Ekim). Ağa Musa Nağıyevin vəfatı. 525-ci qəzet, 20.
Rüstəmli, R. (2024, 3 Mart). Neft milyonçusu Ağa Musa Nagiyev. Respublika, 49, 7.
Rustemova Togidi, S. (2009). Mart 1918g. Baku: Azerbaydjanskie pogromı v dokumentah.
Baku.
Sarıahmetoğlu, N. (2006). Azeri-Ermeni İlişkileri (1905-1920). Ankara: Türk Tarih Kurumu
Basımevi.
Sarıahmetoğlu, N. (2010). Azerbaycan tarihçiliğinde Bakü Mart olaylarının yeniden değerlendirilmesi
(31 Mart 1918). In Q. Şükürov & V. Qafarov (Eds.), Büyük devletler kıskacında
bağımsız Azerbaycan (1918-1920). İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
CR  - Səmədzadə, K. (Ed.). (2022). Neft milyonçusu, tacir və mesenat-xeyriyyəçi Musa Nağıyev.
Uşaq Kitabxanası.
CR  - Sultanova, P. (2011, 13 Mayıs). “İsmailiyyə” binası: Bir gənc xatirəsi üçün, bir millətin iftixarı
naminə. 525-ci qəzet, 6.
CR  - Süleymanov, M. (1994). Azərbaycan milyonçuları: Ağa Musa Nağıyev. Bakı: Gənclik.
“Şamahı”, (1987). Azerbaycan Sovet Ensiklopediyası. X, 457-460.
CR  - Şeyhzamanlı, N. (1997). Azerbaycan istiglal mücadelesi hatireleri. Bakı: Azerbaycan Neşriyyatı.
Tahirli, Z., & Demirarslan, D. (2021). Azerbaycan tarihinde önemli yeri olan İsmailiye Sarayı’nın
eski ve güncel durumunun incelenmesi. Türk & İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar
Dergisi, 8(30), 82–100.
CR  - Yergin, D. (1991). The Prize: The Epic Quest for Oil, Money, and Power. New York: Simon &
Schuster.
CR  - Yeşilot, O. (2010). Türkmençay Antlaşması. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
Dergisi, 14(36), 187–199.
CR  - Yeşilot, O. (2012). Hasan Melikzade Zerdabi ve Ekinci Gazetesi. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
CR  - Yeşilot, O. (2015). Hacı Zeynelabidin Tagiyev. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
CR  - https://modern.az/news/29551/ Erişim Tarihi: 02.01.2025.
CR  - https://musanagiyev.az/az/buildings/ismailiyye/44 Erişim Tarihi: 02.01.2025
CR  - https://www.youtube.com/watch?v=EYIOq82y_PA Erişim Tarihi: 18.04.2025
UR  - https://doi.org/10.60163/tkhcbva.1623876
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4538321
ER  -