TY  - JOUR
T1  - Ortaokul Öğrencilerinin Sosyal Medya Bağımlılığı İle Ebeveyn Sosyal Medya Kullanımı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi
TT  - An Examination of the Relationship Between Middle School Students' Social Media Addiction and Perceived Parental Social Media Usage
AU  - Kocatürk Bursa, Hanife Beride
AU  - İlerisoy, Melike
PY  - 2025
DA  - June
Y2  - 2025
DO  - 10.55150/apjec.1623970
JF  - APJEC - Academic Platform Journal of Education and Change
JO  - APJEC
PB  - Akademik Perspektif Derneği
WT  - DergiPark
SN  - 2645-9221
SP  - 43
EP  - 64
VL  - 8
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Bu araştırma, ortaokul öğrencilerinin sosyal medya bağımlılığı ile ebeveynlerinin sosyal medya kullanım düzeyleri arasındaki ilişkiyi ilişkisel ve betimsel tarama modeli çerçevesinde incelemektedir. İstanbul ili Kağıthane ilçesinde öğrenim gören 225 ortaokul öğrencisinden elde edilen veriler; Ergenler İçin Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği, Algılanan Ebeveyn Sosyal Medya Kullanımı Ölçeği ve Sosyo-Demografik Bilgi Formu aracılığıyla toplanmıştır. Verilerin analizinde ki-kare testi, bağımsız örneklemler t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve yol analizi yöntemleri kullanılmıştır. Bulgular, öğrencilerin algıladıkları ebeveyn sosyal medya kullanım düzeyi ile öğrencilerin sosyal medya bağımlılık düzeyleri arasında düşük düzeyde fakat anlamlı bir pozitif ilişki bulunduğunu ortaya koymuştur. Bu durum, ebeveynlerin sosyal medya alışkanlıklarının çocuklar tarafından model alındığını göstermektedir. Ayrıca, öğrencilerin sosyal medya bağımlılık düzeyleri yaş değişkenine göre anlamlı farklılık gösterirken, cinsiyet ve aile geliri değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık gözlenmemiştir. Algılanan ebeveyn sosyal medya kullanım düzeyinin ise öğrencilerin cinsiyeti, yaşı ve aile gelirine göre farklılaşmadığı belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlar, ebeveynlerin dijital medya kullanım konusunda bilinçli davranmaları, rol model olmak suretiyle çocukların kullandıkları platformları düzenli olarak denetlemeleri gereğine işaret etmektedir.
KW  - Sosyal Medya Bağımlılığı
KW  - Ergenlik
KW  - Ebeveyn etkisi
N2  - This study investigates the relationship between middle school students' social media addiction and their perceptions of their parents' social media usage within the framework of a relational and descriptive survey model. Data were collected from 225 middle school students attending schools in the Kağıthane district of Istanbul through the Social Media Addiction Scale for Adolescents, the Perceived Parental Social Media Use Scale, and the Socio-Demographic Information Form. For data analysis, chi-square tests, independent samples t-tests, one-way ANOVA, and path analysis were employed. The findings revealed a low but statistically significant positive relationship between students’ perceptions of their parents’ social media usage and their own levels of social media addiction. This suggests that children tend to model their parents' social media habits. Furthermore, while students’ levels of social media addiction differed significantly according to age, no significant differences were found in relation to gender or family income. Additionally, perceived parental social media use did not differ significantly by students’ gender, age, or family income. The results indicate the need for parents to be more conscious of their digital media use, to act as role models in this regard, and to regularly monitor the platforms used by their children.
CR  - Aktaş, M. (2021). Şehir hayatı, sosyal medya ve dijitalleşme sonrası değişen sosyal ilişkiler. Sosyal Bilimler Dergisi, 34(2), 142-158.
CR  - Aktepe, E. (2013). Ergenlerde internet bağımlılığı: Sosyal medya kullanımının etkileri. Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı Dergisi, 24(3), 114-121.
CR  - Aktan, O. (2018). Sosyal medya bağımlılığı ve akademik başarı arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi].
CR  - American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). American Psychiatric Publishing.Andreassen, C. S., Torsheim, T., Brunborg, G. S., & Pallesen, S. (2017). Development of a Facebook addiction scale. Psychological Reports, 110(2), 501-517. https://doi.org/10.2466/02.09.18.PR0.110.2.501-517
CR  - Arısoy, Ö. (2009). Sosyal medya ve ergenlik: Bilinçsiz kullanımın ergenler üzerindeki olumsuz etkileri. Yeni Medya ve Toplum, 2(1), 45-58.
CR  - Arnett, J. J. (1999). Adolescent storm and stress, reconsidered. American Psychologist, 54(5), 317–326. https://doi.org/10.1037/0003-066X.54.5.317
CR  - Ayas, T., & Horzum, M. B. (2013). Ergenlerin sosyal medya kullanım düzeyleri ile yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(3), 1691–1710. https://doi.org/10.12738/estp.2013.3.1545
CR  - Bányai, F., Zsila, Á., Király, O., Maraz, A., Elekes, Z., Griffiths, M. D., & Demetrovics, Z. (2017). Problematic social media use: Results from a large-scale nationally representative adolescent sample. PLoS One, 12(1), e0169839. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0169839
CR  - Bayzan, Ş., Yıldırım, Ö., Karakuş, T., Kurşun, E., vd. (2023). Türkiye’deki ebeveynlerin internet kullanım alışkanlıkları ve dijital okuryazarlık becerileri üzerine bir araştırma. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı 1 (Cumhuriyetin 100. Yılına), 1249-1271. https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1361402
CR  - Baz, A. (2018). Dijital bağımlılıklar ve sosyoekonomik faktörler arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış doktora tezi].
Beran, T., & Li, Q. (2005). Cyberbullying: The role of the internet in the development of bullying behaviors among youth. Childhood Education, 81(5), 147-154.
CR  - Blomfield Neira, C., & Barber, B. L. (2014). Social networking site use: Linked to adolescents’ social self-concept, self-esteem, and depressed mood. Developmental Psychology, 50(6), 1817-1826. https://doi.org/10.1037/a0036336
CR  - Bostancı, M. (2019). Ebeveynlerin sosyal medya kullanım alışkanlıkları ve çocuklar üzerindeki etkisi. Çocuk Gelişimi ve Psikolojisi Dergisi, 3(2), 76-90.
CR  - Boyd, D. M., & Ellison, N. B. (2007). Social network sites: Definition, history, and scholarship. Journal of Computer-Mediated Communication, 13(1), 210-230. https://doi.org/10.1111/j.1083-6101.2007.00393.x
CR  - Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için istatistiksel yöntemler. Peşreli Yayın Dağıtım.
CR  - Caplan, S. E. (2003). Preference for online social interaction: A theory of problematic internet use and psychosocial well-being. Communication Research, 30(6), 625-648. https://doi.org/10.1177/0093650203257842
CR  - Çalapkulu, Ç., & Alp, F. (2020). Dijital ebeveynler ile çocukların sosyal medya kullanımı üzerindeki mahremiyet ilişkisi. Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 132-144.
CR  - Coyne, S. M., Padilla-Walker, L. M., & Howard, E. (2013). Emerging in a digital world: A decade review of media use, effects, and gratifications in emerging adulthood. Emerging Adulthood, 1(2), 125-137. https://doi.org/10.1177/2167696813479782
CR  - Doğan, Ş. (2002). Sosyal etkileşim ve birey: İnsanların iletişim ihtiyaçları. Psikolojik Araştırmalar Dergisi, 6(2), 25-30.
CR  - Echeburua, E., & de Corral, P. (2010). Internet and video game addiction: A review of the literature. Addictive Behaviors, 35(7), 481-488. https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2010.04.001
CR  - Elhai, J. D., Levine, J. C., Dvorak, R. D., & Hall, B. J. (2018). Non-social features of smartphone use are most related to depression, anxiety, and problematic smartphone use. Computers in Human Behavior, 84, 92-99. https://doi.org/10.1016/j.chb.2018.02.023
CR  - Erdoğan, Y. (2008). Bir eğitim aracı olarak internet: Öğrenci ve öğretmenlerin interneti kullanım biçimleri. Eğitim Araştırmaları-Eurasian Journal of Educational Research, 30, 15–28. https://dergipark.org.tr/en/pub/ejer/issue/20919/223649
CR  - Eşgi, N. (2014). Dijital ebeveynlik farkındalığı ve ergenlerin sosyal medya kullanımı. Eğitim ve Bilim, 39(176), 230-243.
CR  - Ganjayeva, N. (2019). Sosyal medya ve ergenler: Kimlik gelişimi üzerindeki etkiler. Psikoloji ve Eğitim Araştırmaları, 12(3), 78-92.
CR  - Gürültü, N. (2016). Ergenlerde sosyal medya kullanımının psikolojik etkileri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi].
CR  - Kayıhan, B. (2020). Dijitalleşme ve ergenlik: Sosyal medya kullanımının çocuklar üzerindeki etkileri. Dijital Psikoloji Dergisi, 8(1), 1-15.
CR  - Kim, J. H., & Lee, S. H. (2011). The relationship between internet addiction and interpersonal relationships in adolescents. CyberPsychology, Behavior, and Social Networking, 14(5), 283-287. https://doi.org/10.1089/cyber.2010.0132
CR  - Kılavuz, N. (2020). Sosyal medya kullanımının ergenlerde sosyal beceri gelişimine etkisi. Psikolojik Araştırmalar Dergisi, 13(1), 21-36.
CR  - Kircaburun, K. (2016). Self-esteem, daily internet use and social media addiction as predictors of depression among Turkish adolescents. Journal of Education and Practice, 7(24), 64–72. https://www.iiste.org/Journals/index.php/JEP/article/view/32776
CR  - Kraut, R., Patterson, M., Lundmark, V., Kiesler, S., Mukopadhyay, T., & Scherlis, W. (1998). Internet paradox: A social technology that reduces social involvement and psychological well-being? American Psychologist, 53(9), 1017–1031. https://doi.org/10.1037/0003-066X.53.9.1017
CR  - Kuss, D. J., & Griffiths, M. D. (2011). Online social networking and addiction—a review of the psychological literature. International Journal of Environmental Research and Public Health, 8(9), 3528-3552. https://doi.org/10.3390/ijerph8093528
CR  - Liu, Q. S., & Zhang, J. Y. (2014). Online social networking and adolescent emotional regulation: A literature review. Chinese Journal of Clinical Psychology, 22(4), 644-648. https://doi.org/10.16128/j.cnki.1005-3611.2014.04.020
CR  - Mascheroni, G., & Cuman, A. (2015). Net children go mobile: Risks and opportunities. Educatt.
Miller, L. M. (2013). Adolescents and the use of social media: Perceptions, practices, and consequences. Adolescent Medicine, 24(3), 232-241.
CR  - Moreno, M. A., & Jelenchick, L. A. (2013). Facebook depression? Social networking site use and depression in a sample of college students. Journal of Adolescent Health, 52(5), 535-541. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2012.11.015
CR  - Oberst, U., Wegmann, E., Stodt, B., Brand, M., & Chamarro, A. (2017). Negative consequences from heavy social networking in adolescents: The mediating role of fear of missing out. Journal of Adolescence, 55, 51-60. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2016.12.008
CR  - Okumuş, M., & Parlar, H. (2018). Ebeveynlerin çocuklarının sosyal medya kullanımına yönelik tutumları. Eğitim Bilimleri Dergisi, 46(2), 105-123.
CR  - Önal, F. (2025). Serbest zamanda sosyal medya bağımlılığı ve can sıkıntısı: Üniversite öğrencileri üzerine keşifsel bir çalışma (Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
CR  - Pantic, I., Damjanovic, A., Todorovic, J., Topalovic, D., Bojovic-Jovic, D., Ristic, S., & Pantic, S. (2012). Association between online social networking and depression in high school students: Behavioral physiology viewpoint. Psychiatria Danubina, 24(1), 90-93.
CR  - Rideout, V., & Robb, M. B. (2018). Social media, social life: Teens reveal their experiences. Common Sense Media. https://www.commonsensemedia.org/research/social-media-social-life-2018
CR  - Shek, D. T., & Yu, L. (2016). Adolescent internet addiction in Hong Kong: Prevalence, change, and correlates. Journal of Pediatric and Adolescent Gynecology, 29(1), 11-17. https://doi.org/10.1016/j.jpag.2015.10.005
CR  - Shin, M., & Hwang, K. H. (2018). The effects of social media use on adolescents' academic achievement and social relationships. Journal of Adolescent Research, 33(1), 29-54. https://doi.org/10.1177/0743558417743733
CR  - Sola, C. (2018). Sosyal medya kullanımının ergenlerde kişisel güvenlik algısı üzerindeki etkileri. Psikolojik Araştırmalar Dergisi, 15(2), 44-59.
CR  - Tosun, L. P., & Lajunen, T. (2010). Internet addiction: The role of parental monitoring and peer influence. Journal of Social Psychology, 150(1), 31-44. https://doi.org/10.1080/00224540903366784
CR  - TÜİK. (2024). Çocukların sosyal medya kullanımı. Türkiye İstatistik Kurumu. https://www.tuik.gov.tr
CR  - Turel, O., & Serenko, A. (2012). The benefits and dangers of enjoyment with social networking sites. Computers in Human Behavior, 28(1), 153-160. https://doi.org/10.1016/j.chb.2011.08.004
CR  - Twenge, J. M., Martin, G. N., & Spitzberg, B. H. (2019). Trends in US adolescents’ media use, 1976–2016: The rise of digital media, the decline of TV, and the (near) demise of print. Psychology of Popular Media Culture, 8(4), 329–345. https://doi.org/10.1037/ppm0000203
CR  - Twenge, J. M., Spitzberg, B. H., & Campbell, W. K. (2019). Less in-person social interaction with peers among US adolescents in the 21st century and links to loneliness. Journal of Social and Personal Relationships, 36(6), 1892–1913. https://doi.org/10.1177/0265407519836170
CR  - Uzun, M. (2017). Sosyal medya bağımlılığının ergenlerin psikolojik gelişimine etkisi. İletişim Araştırmaları Dergisi, 5(3), 99-118.
CR  - Vannucci, A., Flannery, K. M., & Ohannessian, C. M. (2017). Social media use and anxiety in emerging adulthood. Journal of Adolescence, 61, 62-69. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2017.08.005
CR  - We Are Social. (2024). Digital 2024: Global overview report. We Are Social. https://wearesocial.com/us/blog/2024/01/digital-2024/?utm_source
CR  - Wegmann, E., Stodt, B., & Brand, M. (2015). Internet gaming disorder and the role of psychopathological variables: A study of online gamers. Journal of Behavioral Addictions, 4(1), 43-49. https://doi.org/10.1556/2006.4.2015.002
CR  - Yaygır, N. (2018). Sosyal medya bağımlılığının demografik değişkenlerle ilişkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi].
CR  - Yıldırım, H. (2016). Sosyal medya bağımlılığı ve sosyoekonomik faktörler. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi].
CR  - Yılmaz, V., & Keser, A. (2017). Sosyal medya kullanımının ergenlerde benlik saygısı üzerindeki etkileri. Psikolojik Araştırmalar Dergisi, 13(4), 25-38.
CR  - Yılmazsoy, F., & Kahraman, Z. (2017). Ergenlerde sosyal medya kullanımının akademik başarıya etkisi. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(2), 89-112.
CR  - Yüksel-Şahin, F., & Öztoprak, M. (2019). Sosyal medya bağımlılığı ve akademik başarı arasındaki ilişki: Lise öğrencileri örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 25(1), 55-78.
UR  - https://doi.org/10.55150/apjec.1623970
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4538789
ER  -