TY  - JOUR
T1  - TİCARİ ŞİRKETLERİN BASIN AÇIKLAMALARINDA ÜSTSÖYLEM BELİRLEYİCİLERİ
TT  - METADISCOURSE MARKERS IN PRESS RELEASES OF COMMERCIAL COMPANIES
AU  - Sargın, Meltem
PY  - 2025
DA  - March
Y2  - 2025
DO  - 10.37999/udekad.1624057
JF  - Uluslararası Dil Edebiyat ve Kültür Araştırmaları Dergisi
JO  - UDEKAD
PB  - UDEKAD AKADEMİ YAYINCILIK
WT  - DergiPark
SN  - 2667-4262
SP  - 284
EP  - 299
VL  - 8
IS  - 1
LA  - tr
AB  - İletişimde önem taşıyan sözlü ve yazılı metinlerin incelenmesinden elde edilen bulgular daha etkili metin üretiminin sağlanmasına katkıda bulunmaktadır. Metinlerin iletişimsel özellikleri konusunda yapılan araştırmalar arasında üstsöylem belirleyicilerine ilişkin çalışmalar önem taşımaktadır. Üstsöylem belirleyicileri metin yazarlarının/konuşucularının okuyucu/dinleyici ile arasındaki etkileşimi düzenlemede başvurdukları dilsel düzeneklerdir. Alanyazında üstsöylem belirleyicilerinin farklı metin türlerinde farklı işlevleri yerine getirmek amacıyla farklı yoğunluklarda kullanıldıklarını gösteren çalışmalar bulunmaktadır. Bu noktadan hareketle bu çalışmada şirketlerin kriz dönemlerinde yaptıkları basın açıklamaları metinlerinde etkileşimsel üstsöylem belirleyicilerinin dağılımını ve okuyucuları ikna etme sürecinde nasıl bir rol oynadığını saptamak amaçlanmıştır. Çalışmanın bütüncesi on farklı ticari şirketin kriz yönetimi sürecinde yayınladıkları toplam 1630 sözcük içeren basın açıklaması metinlerinden oluşmaktadır. Çalışmanın kuramsal temeli Hyland (2005)’in üstsöylem modeline dayanmaktadır. Nitel ve nicel araştırma yöntemiyle elde edilen bulgulara ulaşılması için çalışmanın bütüncesinde yer alan etkileşimsel üstsöylem belirleyicileri saptanarak türlerine göre sınıflandırılmış ve sayısal veriler kaydedilerek metinlerdeki dağılımı hesaplanmıştır. Sonuç olarak incelenen metinlerinde, etkileşimsel üstsöylem belirleyicilerinden kendinden söz etme, tutum belirleyicileri ve güçlendiricilerin daha yoğun kullanıldığı ve bunlar aracılığıyla resmi bir biçem oluşturulduğu, şirketlerin kurumsal kimliklerinden yararlanıldığı ve okuyucularla duygudaşlık kurularak ikna ediciliğin sağlanmaya çalışıldığı saptanmıştır.
KW  - üstsöylem belirleyicileri
KW  - etkileşimsel üstsöylem belirleyicileri
KW  - ikna
KW  - basın açıklamaları
N2  - The findings from the studies on oral and written texts, which are important in communication, contribute to a better understanding and more effectual production of them. Among the studies on the communicative features of texts, studies on metadiscourse markers are of great importance. Metadiscourse markers are the linguistic devices used by text writers/speakers in organizing the interaction with the reader/listener. There are studies showing metadiscourse markers are used at different intensities to fulfill different functions in different text types. Therefore, this study targets to find out the distribution and the role of persuasiveness of interactional metadiscourse markers in press releases by companies during times of crisis. The corpus consists of press releases containing 1630 words, by ten different commercial companies. The theoretical framework is taken from Hyland's (2005) metadiscourse model. Through qualitative and quantitative methods, the interactional metadiscourse markers were identified, classified and their distribution was computed. Consequently, it was found that in the press release texts, the interactional metadiscourse markers of self mentions, attitude markers and boosters were used more intensively and through these markers persuasiveness was tried to be achieved by creating a formal style, utilizing the corporate identities and establishing empathy with the readers.
CR  - Akdağ, M. (2005). Halkla ilişkiler ve kriz yönetimi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 1-20.
CR  - Ali, S. & Husain, N. (2024). The persuasive role of meta-discourse markers in digital advertising. International Journal of English Education and Linguistics (IJoEEL), 5, 186-197. https://doi.org/10.33650/ijoeel.v5i2.6902.
CR  - Aristotle. (2007). On rhetoric: A theory of civic discourse. (Çev. G. A. Kennedy). Oxford University Press.
CR  - Bayyurt, Y. (2010). Author positioning in academic writing. Zyngier, S. & Viana, V. (Eds.), Avaliaçoes e perspectivas: mapeando os estudos empiricos na area de Humanas (Appraisals and perspectives: mapping empirical studies in the Humanities). pp. 163-184. The Federal University of Rio de Jenario.
CR  - Bühler, K. (1934). Sprachtheorie. Gustav Fischer Verlag.
CR  - Cárdenas, J. (2019). Quantitative analysis: a guide for beginners. https://www.researchgate.net/publication/337826695_Quantitative_Analysis_the_guide_for_beginners/link/5ded287a92851c83646dfb5e/download?_tp=eyJjb250ZXh0Ijp7ImZpcnN0UGFnZSI6InB1YmxpY2F0aW9uIiwicGFnZSI6InB1YmxpY2F0aW9uIn19
CR  - Chen, X. (2020).  Metadiscourse in corporate press releases [3rd International Conference on Interdisciplinary Social Sciences & Humanities (SOSHU 2020)]. Oxford.
CR  - Crismore, A. (1989). Talking with readers: Metadiscourse as rhetorical act. Peter Lang.
CR  - Çimen, L. & Kurudayıoğlu, M. (2020). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilerin akademik yazılarında etkileşimli üstsöylem belirleyicilerinin kullanımı. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16 (31), 3899-3923. https://doi.org/10.26466/opus.771950
CR  - Dağ Tarcan, Ö. (2017). Türkçe bilimsel metinlerde etkileşimli üstsöylem belirleyicileri. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (2), 176-194. https://doi.org/10.1501/sbeder_0000000144
CR  - Dağ Tarcan, Ö. (2019). Sosyal bilimler alanında Türkçe yazılan bilimsel metinlerde kullanılan üstsöylem belirleyicileri. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
CR  - Dağ Tarcan, Ö. (2020). Türkçe akademik metinlerde üstsöylem belirleyicilerinin kullanımı ve akademik yazma. G. L. Uzun, B. Ü. Bozkurt, E. Arıca Akkök & Ö. Dağ Tarcan (Eds.), Türkçenin Eğitimi-Öğretiminde Kuramsal ve Uygulamalı Çalışmalar-11. ss. 557-576. Ankara Üniversitesi TÖMER Yayınları.	
	
Dey, I. (1993). Qualitative data analysis: A user-friendly guide for social scientists. Routledge.
CR  - Drew, P. & Heritage, J. (1992). Analysing talk at work: an introduction. P. Drew & J. Heritage (Eds.), Talk at work: Interaction in institutional settings. pp. 3-65. Cambridge University Press.
CR  - Esmer, E. (2017). Kaçınsama ve vurgulayıcı dilsel öğelerin seçim propaganda konuşma metinlerindeki kullanımı. [Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri]. Eskişehir.
CR  - Esmer, E. (2018). Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen öğrenciler tarafından üretilen ikna metinlerinde üstsöylem belirleyicilerinin kullanımı. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 4 (3), 216-228. https://doi.org/10.31464/jlere.292927
CR  - Golden, J. M. (1986). Reader-text interaction. Theory Into Practice, 25 (2), 91-96.
CR  - Gündoğdu, A. E. (2020). Akademik türkçede etkileşimli üstsöylem belirleyicileri: Veritabanlı bir uygulama. B. Tüfekçioğlu (Ed.), Akademik amaçlar için türkçe öğretimi: Kuram ve uygulama. ss. 335-357. Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9786257228329
CR  - Harris, Z. (1959). The transformational model of language structure. Anthropological Linguistics, 1 (1), 27-29.
CR  - Ho, V. (2016). Discourse of persuasion: A preliminary study of the use of metadiscourse in policy documents. Text & Talk, 36 (1), 1-21. https://doi.org/10.1515/text-2016-0001
CR  - Holtgraves, T. M. (2019). Sosyal Eylem Olarak Dil. (Çev. Ed. G. Tekdemir). Nobel Akademik.
CR  - Hyland, K. (1998). Exploring corporate rhetoric: Metadiscourse in the CEO’s letter. The Journal of Business Communication, 35 (2), 224-245. https://doi.org/10.1177/002194369803500203
CR  - Hyland, K. (2005). Metadiscourse: Exploring interaction in writing. Continuum.
CR  - Hyland, K. (2017). Metadiscourse: What is it and where is it going?. Journal of Pragmatics, 113, 16-29. https://doi.org/10.1016/j.pragma.2017.03.007
CR  - İşeri, K. (2022). Sözden yazıya dile gelen metin. Pegem Akademi.
CR  - Jakobson, R. (1960). Closing statement: Linguistics and poetics. T. A. Sebeok (Ed.), Style in Language. pp. 350-377. MIT Press.
CR  - Johnstone, B. (2008). Discourse analysis. Blackwell Publishing.
CR  - Kan, M. O. (2016). The use of interactional metadiscourse: a comparison of articles on Turkish education and literature. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 16 (5), 1639-1648. https://doi.org/10.12738/estp.2016.5.0196
CR  - Karapınar, Y. & Küçükavşar, A. (2021). Türkçe Almanca iki dilli ve Türkçe tek dilli Türkçe öğretmeni adaylarının yazılı metinlerinde üstsöylem belirleyicileri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9 (3), 911-930. https://doi.org/10.16916/aded.910889
CR  - Kurt, B. (2022). Türkçe eğitimi alanındaki yüksek lisans ve doktora tezlerinin sonuç bölümünde tutum belirleyici kullanımının yazar temelli analizi. VI. Uluslararası Türklerin Dünyası Sosyal Bilimler Sempozyumu Tam Metin Bildiri Kitabı. ss. 1573-1584. Türklerin Dünyası Enstitüsü.
CR  - Liu, R-Y. (2024). Constituting institutional identity in political discourse: The use of the first-person plural pronoun in China’s press conferences. Language in Society, 53 (3), 421-444. https://doi.org/10.1017/S0047404523000386
CR  - Liu, S. & Zhang, J. (2021). Using metadiscourse to enhance persuasiveness in corporate press releases: A corpus-based study. Sage Open, 11 (3), 1-11. https://doi.org/10.1177/21582440211032165
CR  - Scott, L. M. (1994). Images in advertising: The need for a theory of visual rhetoric. Journal of Consumer Research, 21 (2), 252-273.
CR  - Soyşekerci, G., Aydın Öztürk, E. & İşeri, K. (2022). Lisansüstü tezlerin sonuç bölümlerinde üstsöylem belirleyicileri. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 7 (2), 766-794. https://doi.org/10.32321/cutad.1104308
CR  - Şen, E. (2021). Üstsöylem: Tanım, modeller, çözümlemeler çerçevesinde bir değerlendirme. Kültür Araştırmaları Dergisi, 8, 275-299. https://doi.org/10.46250/kulturder.863659
CR  - Uzun, L. (2002). Dilbilim alanında Türkçe yazılan araştırma yazılarında metin dünyasına ilişkin düzenlemeler. L. Uzun & E. Huber (Eds.), Türkçede Bilgi Yapısı ve Bilimsel Metinler. ss. 203-224. Die Blaue Eule.
CR  - Vande Kopple, W J. (1985). Some exploratory discourse on metadiscourse. College Composition and Communication, 36 (1), 82-93.
CR  - Williams, J. (1981). Style: Ten lessons in clarity and grâce (3rd ed.). Scott Foresman.
CR  - Zeyrek, D. (2002). Psikoloji makalelerinde üstsöylem belirleyicileri. L. Uzun & E. Huber (Eds.), Türkçede Bilgi Yapısı ve Bilimsel Metinler. ss. 225-242. Die Blaue Eule.
UR  - https://doi.org/10.37999/udekad.1624057
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4539109
ER  -