TY - JOUR T1 - The Wave of Feminism in Zazaki Literature: Analysis of Stories by Women Storytellers TT - The Wave of Feminism in Zazaki Literature: Analysis of Stories by Women Storytellers AU - Yıldız, Pınar PY - 2025 DA - March Y2 - 2025 DO - 10.21600/ijoks.1628630 JF - International Journal of Kurdish Studies JO - Kurdish Studies PB - Hasan KARACAN WT - DergiPark SN - 2149-2751 SP - 214 EP - 246 VL - 11 IS - 1 LA - ku AB - Edebîyatê zazakî (kirmanckî) mîyan de heme tewiranê edebîyan de hûmara nuştoxê ke cinîyî zaf tay a. Labelê bîlhesa badê serra 2011î tayê kovare û rojnemayanê zazakî de ma berhemanê nuştoxê ke cinî yê, înan vînenê. Nê berhemdayîşî mabênê çar-panc serran de bi çapbîyayîşê kitabanê hîkayeyan dewam kerd. Bîlhesa serranê 2012-2013 û 2014î de têdima kitabê hîkayeyanê nuştoxê ke cinî yê çap bîyê. Na xebate de ma hewl da ke nê kitaban ra Bero Sûr (2012) û Menewşî (2020) ke hetê Bedrîye Topaçe ra; Pîyê Mi Kemane Cinitêne (2013) ke hetê Nadîre Guntaş Aldatmaze ra; Hêvîya Macire (2013) ke hetê Burçîn Bore ra; Zeman Sey Fekê Kardî Bî (Hîkayeyê Koyî) (2013) ke hetê Şeyda Asmîne ra; Vîndîbîyaye (2014) ke hetê Lorîn Demîrele ra ameyê nuştene, bi ewnîyayîşêkê femînîstî analîz bikê. Ma berhemanê nê nuştoxan de dekewtê temsîlîyetê cinîyan dima. Gelo mîyanê nê hîkayeyan de karakterê cinîyî bi terz û ewnîyayîşêkê senînî ameyê mojnayene û temsîlîyetêkê înan yo senîn esto? Berhemanê nê nuştoxanê cinîyan de, hetê babetan ra gelo ferqêk esto û nê nuştoxanê cinîyan kamcîn hetê cinîyan û cuya înan mojnayo ra? Nê hîkayeyan de sey karakter gelo cinîyî wayîrê temsîlîyetêkê senînî yê? Norm û rolanê komelkîyan nê nuştoxanê cinîyan û karakteranê înan yê cinîyan ser o senîn tesîr kerdo? Na xebate de derûdormeyê nê persan de ma hewl da ke nê berheman analîz bikê û nê persan rê cewaban bigeyrê. KW - femînîzm KW - Nadîre Guntaş Aldatmaz KW - Bedrîye Topaç KW - Burçîn Bor KW - Lorîn Demîrel KW - Şeyda Asmîn KW - edebîyatê zazakî de nuştoxê cinîyî KW - edebîyatê zazakî de hîkayeyî N2 - Zazaki (Kirmanckî) edebiyatında bütün edebi türlerde kadın yazarların sayısı oldukça azdır. Fakat özellikle 2011 yılından sonra Zazaca yayımlanan bazı dergi ve gazetelerde kadın yazarların eserlerine rastlıyoruz. Özellikle 2012-2013 ve 2014 yıllarında kadın yazarların öykü kitapları peş peşe yayımlanmıştır. Bu çalışmada Bedriye Topaç’ın “Bero Sûr” (2012) ve “Menewşî” (2020) adlı hikâye kitapları; Nadire Güntaş Aldatmaz’ın “Pîyê Mi Kemane Cinitêne” (2013); Burçin Bor’un “Hêvîya Macire” (2013); Şeyda Asmin’in “Zeman Sey Fekê Kardî Bî (Hîkayeyê Koyî)” (2013); Lorin Demirel’in “Vîndîbîyaye” (2014) adlı hikâye kitapları feminist bir bakış açısıyla analiz edilmiştir. Bu eserlerde sunulan kadın karakterlerin üslup ve bakış açıları ile genel olarak temsiliyet biçimleri üzerinden kadın temsiliyetini izlemeye çalıştık. Bu kadın yazarların konu ve tema açısından herhangi bir ayırt edici özelliğe sahip olup olmadıklarını ve eserlerinde kadınların hayatlarından hangi kesitleri gösterdiklerini incelemeye çalıştık. Bu çalışma, cinsiyet normlarının bu kadın hikâye anlatıcılarını ve kadın hikâye kahramanlarını nasıl etkilediği gibi konuları analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu çalışmada adı geçen kadın hikâye anlatıcılarının hikâyeleri bu soru ve sorunlar bağlamında feminist edebiyat eleştirisi çerçevesinde incelenmiş olup bu sorulara yanıtlar aranmıştır. CR - Aldatmaz, N. G. (2013). Pîyê mi kemane cinitêne. Dîyarbekir: Roşna. CR - Aldatmaz, N. G. (2014). Folklorê kirmancan ser o. Dîyarbekir: Roşna. CR - Aldatmaz, N. G. (2016). Pîltane. Îstanbul: Vate. CR - Aldatmaz, N. G. (2016). Sanikanê mamekîye ra. Dîyarbekir: Roşna. CR - Aldatmaz, N. G. (2019). Xewn. Dîyarbekir: Roşna. CR - Aldatmaz, N. G. (2021). Tehlike altındaki bir dil kırmancca/zazaca. İstanbul: Vate. CR - Allison, C. (2013). Folklor ve fantezi: kürt sözlü geleneğinde kadınların sunumu. S. Mojab (Dü.) içinde, Devletsiz ulusun kadınları; kürt kadını üzerine araştırmalar (F. Adsay, S. Kılıç, & E. Uşaklı, Çev., s. 245-263). İstanbul: Avesta. CR - Asmîn, Ş. (2013). Zeman sey fekê kardî bî (Hîkayeyê Koyî). Dîyarbekir: Roşna. CR - Aydin, S. (2014). Nadîre G. Aldatmaz reyde roportaj. Şewçila(13), 31-37. CR - Beauvoir, S. d. (1993). Kadın "ikinci cins", bağımsızlığa doğru. (B. Onaran, Çev.) İstanbul: Payel. CR - Beauvoir, S. d. (1993). Kadın "ikinci cins", genç kızlık çağı. (B. Onaran, Çev.) İstanbul: Payel. CR - Beauvoir, S. d. (2010). Kadın "ikinci cins", evlilik çağı. (B. Onaran, Çev.) İstanbul: Payel. CR - Blank, H. (2019). Bekâretin "el değmemiş" tarihi. (E. Ergün, Çev.) İstanbul: İletişim. CR - Bor, B. (2013). Hêvîya macire. Dîyarbekir: Roşna. CR - Bruinessen, M. v. (2013). Adile Hanım'dan Leyla Zana'ya: kürt tarihinde siyasi liderler olarak kadınlar. S. Mojab (Dü.) içinde, Devletsiz ulusun kadınları; kürt kadını üzerine araştırmalar (F. Adsay, S. Kılıç, & E. Uşaklı, Çev., s. 131-153). İstanbul: Avesta. CR - Çağlayan, H. (2013). Kürt kadınların penceresinden, resmi kimlik politikaları, milliyetçilik, barış mücadelesi. İstanbul: İletişim. CR - Demîrel, L. (2014). Vîndîbîyaye. Îstanbul: Vate. CR - Dowling, C. (2022). Sindrella kompleksi (çağdaş kadının bağımsızlık korkusu). (S. Budak, Çev.) İstanbul: Afrika Yayınları. CR - Galletti, M. (2013). Kürt toplumunda kadınların rolü üzerine batılı tasvirler. S. Mojab (Dü.) içinde, Devletsiz ulusun kadınları; kürt kadını üzerine araştırmalar (F. Adsay, S. Kılıç, & E. Uşaklı, Çev., s. 283-305). İstanbul: Avesta. CR - Gilbert, S. M., & Gubar, S. (2016). Tavan arasındaki deli kadın. (N. Sakman, Çev.) İstanbul: Aylak Adam Yayınları. CR - Humm, M. (2002). Feminist edebiyat eleştirisi. (G. Bakay, Dü.) İstanbul: Say. CR - Millett, K. (2011). Cinsel politika. (S. Selvi, Çev.) İstanbul: Payel. CR - Moran, B. (2008). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İstanbul: İletişim. CR - Murdock, M. (2023). Kadın kahramanın yolculuğu: kadının bütünlük, iyileşme ve denge arayışı. (A.D. Yurdakul, Çev.) İstanbul: Beyaz Baykuş. CR - Özkan, R. (2024). Antolojiya nivîskarên jinên kurd. Îstanbul. Nûbihar. CR - Topaç, B. (2012). Bero sûr. Dîyarbekir: Roşna. CR - Topaç, B. (2013). Wextê heskerdişî. Dîyarbekir: Roşna. CR - Topaç, B. (2020). Menewşî. Îstanbul: Vate. CR - Topaç, B. (2023). Binefş. Îstanbul: Vate. CR - Topaç, B. (2023). Sebr. Îstanbul: Vate. CR - Woolf, V. (2015). Kendine ait bir oda. (H. Saraç, Çev.) İstanbul: Remzi Kitabevi. CR - Woolf, V. (March 1929). Women and fiction. The Forum, 81(3), 179-183. CR - Yıldız, P. (2020). Kırmancca (zazaca) hikâyeciliği. S. Vali (Dü.) içinde, Yazınsal varoluştan akademik literatüre kırmancca (zazaca), M.Malmîsanij'a armağan (s. 207-245). İstanbul: Vate. CR - Yildiz, P. (2021). Hîkayeyê hewn û hişyarî. Îstanbul: Avesta. CR - Yıldız, P. (2024). Romananê Deniz Gunduzî de temaya mergî. Şarkiyat, 16(2), 1071-1092. CR - Yıldızhan, V. (2021). Bîblîyografyaya kitabê hîkayeyanê kurdkî (kurmanckî- kirmanckî (zazakî) 2000-2020. Kurdiname(4), 141-161. UR - https://doi.org/10.21600/ijoks.1628630 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4559478 ER -