TY  - JOUR
T1  - Türkiye'de İthalat ve İhracatın Enflasyon Üzerindeki Etkisi: Zaman Serisi Analizi
TT  - The Impact of Imports and Exports on Inflation in Turkey: A Time Series Analysis
AU  - Sirel Öztürk, Nil
PY  - 2025
DA  - June
Y2  - 2025
DO  - 10.25229/beta.1629144
JF  - Bulletin of Economic Theory and Analysis
JO  - Beta
PB  - Mehmet SONGUR
WT  - DergiPark
SN  - 2548-0707
SP  - 787
EP  - 809
VL  - 10
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Bu çalışma, Türkiye’de ithalat, ihracat, döviz kuru, faiz oranları ve sanayi kapasite kullanım oranının enflasyon üzerindeki etkilerini 2013-2024 dönemi aylık verileriyle ARDL modeli kullanarak analiz etmektedir. Çalışmada kısa ve uzun dönem etkiler ayrı ayrı incelenmiş ve kapsamlı bir değerlendirme yapılmıştır. Kısa dönem analiz sonuçları, döviz kuru ve faiz oranlarının enflasyon üzerinde güçlü ve anlamlı etkileri olduğunu ortaya koymaktadır. Döviz kurundaki artışın maliyet yönlü baskılar yoluyla enflasyonu artırdığı, faiz oranlarının ise maliyet kanalı üzerinden fiyat seviyelerini yükselttiği belirlenmiştir. İthalat ve ihracatın kısa dönemde anlamlı bir etkisi bulunmamakla birlikte, ithalatın pozitif, ihracatın ise negatif yönde etkiler gösterdiği gözlemlenmiştir. Uzun dönem analizleri, döviz kurunun enflasyon üzerindeki belirleyici etkisini açıkça göstermektedir. Döviz kurundaki artış, uzun dönemde de maliyet yönlü baskılar yoluyla enflasyonu artırıcı bir rol oynamaktadır. İthalatın pozitif, ihracatın ise negatif etkileri uzun dönemde gözlemlenmiş ancak bu etkiler istatistiksel olarak anlamlı bulunmamıştır. Faiz oranları ve sanayi kapasite kullanım oranının uzun dönemde anlamlı bir etkisinin olmadığı tespit edilmiştir.Bu bulgular, Türkiye ekonomisinde döviz kuru dalgalanmalarının enflasyonu kontrol altına alma politikalarında kritik bir öneme sahip olduğunu vurgulamaktadır. Ayrıca, ithalat bağımlılığının azaltılması ve ihracatın artırılmasına yönelik politikaların uzun vadede enflasyon üzerinde olumlu etkiler yaratabileceği anlaşılmaktadır. Çalışma, enflasyon dinamiklerinin dış ticaret ve para politikası bağlamında incelenmesine yönelik önemli katkılar sunmayı amaçlamaktadır.
KW  - enflasyon
KW  - dış ticaret
KW  - zaman serisi analizi
N2  - This study analyzes the effects of imports, exports, exchange rates, interest rates, and industrial capacity utilization rates on inflation in Turkey using monthly data from the 2013-2024 period and employing the ARDL model. The study separately examines short- and long-term effects, providing a comprehensive assessment. The short-term analysis results reveal that exchange rates and interest rates have strong and significant impacts on inflation. It is determined that exchange rate increases raise inflation through cost-push pressures, while interest rates elevate price levels via cost channels. Although imports and exports do not have a statistically significant effect in the short term, imports show a positive and exports show a negative impact on inflation. The long-term analysis clearly demonstrates the decisive effect of exchange rates on inflation. Exchange rate increases continue to exert cost-push pressures on inflation in the long run. While imports have a positive impact and exports have a negative impact on inflation in the long run, these effects are not statistically significant. Interest rates and industrial capacity utilization rates were also found to have no significant long-term effects on inflation.These findings emphasize the critical importance of managing exchange rate fluctuations in controlling inflation in the Turkish economy. Additionally, policies aimed at reducing import dependency and increasing exports are understood to have the potential to generate positive long-term effects on inflation. This study aims to contribute significantly to the examination of inflation dynamics in the context of foreign trade and monetary policy.
CR  - Atgür, M. (2021). Türkiye'de Ticari Açıklık ve Enflasyon İlişkisi: Romer Hipotezi Türkiye'de Geçerli midir? Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 30(1), 45-57.
CR  - Aytekin, İ., & Okyay, U. (2022). Döviz kuru enflasyon ve dış ticaret arasındaki ilişkinin ekonometrik bir analizi: Türkiye örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 460-475.
CR  - Bilgili, F., Kuşkaya, S., Gençoğlu, P., Ünlü, F., & Magazzino, C. (2024). Exchange rate pass-through at high and low frequencies in Turkey: a continuous wavelet transform model approach. Journal of Economic Structures, 13(1), 21.
CR  - Darkwah, F., Sakyi, D., & Opoku, E. E. O. (2024). Trade openness and inflation dynamics in ECOWAS countries: An empirical investigation. The Journal of International Trade & Economic Development, 33(8), 1577-1599.
CR  - Demir, Y. (2021). Ticari dışa açıklık ve enflasyon ilişkisi: D-8 ülkeleri için panel eş bütünleşme analizi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 325-337.
CR  - Erdemli, M., & Çelik, H. (2021). Dış Ticaret ve Enfalsyon İlişkisi: NIC Ülkeleri İçin Ekonometrik Bir Analiz. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 53-64.
CR  - Gedik, A. (2020). Türkiye de ithalat ihracat ile enflasyon arasında nedensellik analizi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi(19), 323-333.
CR  - Gerlach, S., & Stuart, R. (2024). Commodity prices and international Inflation, 1851–1913. Journal of International Money and Finance, 144, 103097.
CR  - Güneş, Ş., & Konur, F. (2013). Türkiye ekonomisinde dışa açıklık ve enflasyon ilişkisi üzerine ampirik bir analiz. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi.
CR  - Gürkaynak, R. S., Kısacıkoğlu, B., & Lee, S. S. (2023). Exchange rate and inflation under weak monetary policy: Turkey verifies theory. Economic Policy, 38(115), 519-560.
CR  - Khalid, W., Civcir, I., & Özdeşer, H. (2024). Asymmetric effects of exchange rate volatility on Turkish-German commodity trade. The Journal of International Trade & Economic Development, 1-44.
CR  - Kızılgöl, Ö. A., & Evren, İ. (2015). Türkiye’de enflasyon ile ticaret açıklığı arasındaki ilişki. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(4), 43-54.
CR  - Öksüzler, S. H. (2019). Türkiye'de enflasyon, işsizlik ve dış ticaret ilişkisi: 2014-2019 Hasan Kalyoncu Üniversitesi.
CR  - Özer, H., & Kutlu, M. (2019). Türkiye'de Enflasyon, Döviz Kuru ve Dış Ticaret Dengesi İlişkisinin VAR Modeli ile Analizi. Journal of Management and Economics Research, 17(4), 214-231.
CR  - Qiao, H., Qin, P., Liu, Y., & Yang, Y. (2023). International energy trade and inflation dynamics: The role of invoicing currency use during the low carbon transition. Energy Economics, 128, 107178.
CR  - Şahin, D. (2018). Türkiye’de dış ticaret ve enflasyon arasındaki ilişkinin analizi. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(18), 125-146.
CR  - Temür, T. (2013). Türkiye’de uygulanan dış ticaret politikalarının ekonomik büyümeye etkisi Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
.
Zhuang, Y., Yang, S., Chupradit, S., Nawaz, M. A., Xiong, R., & Koksal, C. (2021). A nexus between macroeconomic dynamics and trade openness: moderating role of institutional quality. Business Process Management Journal, 27(6), 1703-1719.
UR  - https://doi.org/10.25229/beta.1629144
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4561746
ER  -