@article{article_1630098, title={Hadis Tahrîci ve Tenkidinde Yapay Zekâ Destekli Çalışmalara Yönelik Literatür Taraması}, journal={Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi}, pages={115–137}, year={2025}, DOI={10.35209/ksuifd.1630098}, author={Sağlam, İbrahim}, keywords={Hadis, Hadis Usulü, Tahrîc, Tenkit, Yapay Zekâ}, abstract={Hadis ilimleri içeresinde pek çok edebiyat dalıyla ilişkisi olan tahrîcin, rivayetlerin sened ve metin yönüyle araştırılmasına imkân tanıdığı için hadis tenkidiyle münasebeti bulunmaktadır. Aslında tahrîc ve tenkit meselesi, eskiden beri muhaddisleri zorlamakta ve ciddi şekilde meşgul etmektedir. Hadis tahrîc ve tenkidinde yapay zekâ kullanımı ise araştırmacılar için yeni ortaya çıkan bir alanıdır. Yapay zekâ; insan zekâsına özgü olan öğrenme, akıllı tahminlerde bulunma, karmaşık problemleri çözme, değişken koşullara uyum sağlama ve karar vermek gibi yüksek bilişsel fonksiyonları ve otonom davranışları sergilemesi beklenen yapay bir işletim sistemdir. Bilişim alanındaki gelişmelerin baş döndürücü hızla ilerlediği günümüz bilgi çağında, yapay zekâyı hadis araştırmalarında kullanan birçok akademik çalışmaya rastlanılmaktadır. Bunun yanında hadislerin tahrîc ve tenkidinde yapay zekânın kullanma imkânına dair ülkemizde yeteri kadar çalışma yapılmadığı gözlenmektedir. Aslında yapay zekâ, hadislerin sahih olup olmadığı, râvîlerin ehil olup olmadığı gibi karar alma, hadisleri anlama ve yorumlama, hadislerdeki mecâzî yönleri tespit etme, hadisler arasındaki ihtilafları çözme, inanç ve kanaatlerle şekillenen itikâdi meseleleri tahlil etme, ahkâm konusunda fıkhî hükümlere dair yorum yapma, iyi-kötü, güzel-çirkin gibi ahlâk ve estetiğe dair meselelerde görüş belirtmede nihai söz sahibi de değildir. Araştırmanın konusu hadis tenkit ve tahrîcinde yapay zekâ kullanımının imkânlarına değinmek ve söz konusu alanda yaşanılan zorluklara işaret etmektir. Bu maksatla yapay zekâ destekli uygulamalar yardımıyla hadislerin işlenmesi, sınıflandırılması ve sened-metin tenkidinin yapılmasıyla ilgili 2007-2024 yılları arasında tamamı İngilizce olarak yayınlanmış 16 akademik çalışma ele alınmıştır. Çalışmada tümevarım metodu kullanılarak tahrîc ve tenkidin ne olduğuna ve hadis ilmindeki önemine, günümüzün popüler konularından yapay zekânın hadis araştırmalarındaki rolüne, hadis tahrîc ve tenkidinde yapay zekâ destekli araştırmalara hadis biliminin sınırları içinde değinilmiştir. İncelemede hadislerin temel kaynaklardaki yerlerini bulmak (tahrîc) üzere yapılan veri tabanlı çalışmalar ve hadislerin sened ve metin tenkidine kullanılan yapay zekâ destekli çalışmalara yer verilmiştir. Araştırmada yapay zekâya dair çalışmalarda râvî zincirlerini görselleştirme, müphem râvîleri tahmin etme ve hadisleri konularına göre sınıflandırma gibi alanlarda kayda değer ilerlemeler görülse de sened ve metin tenkidi konusundaki faaliyetlerin henüz başlangıç seviyesinde olduğu tespit edilmiştir. Çalışmada hadis tahrîc ve tenkidinde yapay zekânın kullanılmasında yaşanılan sorunlarla ilgili 4, yaşanılan sorunların çözümü ve önerileriyle ilgili 3 sonuca ulaşılmıştır.}, number={45}, publisher={Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi}