@article{article_1631121, title={Dîvânu Lugâti’t-Türk’te Kadın Hiyerarşisine Dair Sözcükler}, journal={Türklük Bilimi Araştırmaları}, pages={39–58}, year={2025}, DOI={10.17133/tubar.1631121}, author={Aktaş, Sıla Nur}, keywords={Dîvânu Lugâti’t-Türk, kadın terminolojisi, hiyerarşi, söz varlığı}, abstract={Türk toplumlarında kadın; sosyoloji, psikoloji, din, tarih, dil ve edebiyat gibi birçok disiplinde incelenen kategoriler arasında yer almaktadır. Bunun başlıca sebeplerinden biri cinsiyet kavramının toplum içerisindeki düzeni etkileyişi ve buna bağlı olarak da toplum kültürüyle doğrudan ilişki içerisinde olmasıdır. Bu ilişki de elbette ki çeşitli çalışma alanlarını oluşturmuş ve ‘kadın’ sık işlenen konular arasında yer almıştır. Türk dillerinde de buna bağlı olarak kadın ve kadına ilişkin terminoloji incelenmiş, konu üzerine Türkçenin her dil dönemini kapsayan birçok çalışma yapılmıştır. Böylelikle kadın cinsiyet kategorisinin dile yansımaları gösterilmiş ve ilgili dönemlerdeki kadın algısı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yapılan çalışmalara bakıldığında çoğunluğunun bu hedef doğrultusunda yalnız söz varlığına yönelik çalışmalar olduğu ve sözcüklerin diğer dil dönemlerindeki kullanımlarını içermediği görülmüştür. Dolayısıyla bu türden çalışmaların daha çok dönem metinlerindeki kadına dair unsurların derlenmesi ve listelenmesi yoluyla oluştuğu bu nedenle de sözcüklerin anlamsal değişimleri ya da kökenleri üzerine yapılan çalışmaların az olduğu gözlemlenmiştir. Bu çalışmada ise Türkçenin ilk sözlüğü olarak Türk dil tarihi içerisinde önem arz eden Dîvânu Lugâti’t-Türk’te, kadının içinde bulunduğu sınıfsal konuma göre verilen adlar ele alınacak olup bu adların Eski Türkçe kolunu kapsayan Orhun ve Uygur dönemindeki karşılıkları gösterilerek tespit edilen sözcüklerin Eski Türkçe sahası dil dönemlerindeki anlam değişimleri ve oluşum safhaları gösterilmeye çalışılacaktır. Tespit edilen her bir sözcüğün Eski Türkçenin diğer kollarındaki görünümleri ve varsa anlam farklılaşmaları üzerinde durulacaktır.}, number={57}, publisher={Nazım Hikmet POLAT}