TY  - JOUR
T1  - Bir İktisat Emperyalizmi Örneği Olarak Gary Becker’in İktisadi Yaklaşımında Sosyal Antropolojinin Kolonizasyonu
TT  - Colonization of Social Anthropology in Gary Becker's Economic Approach as an Example of Economics Imperialism
AU  - Kucukoglu, Ummuhan Berna
PY  - 2025
DA  - September
Y2  - 2025
DO  - 10.30586/pek.1631656
JF  - Politik Ekonomik Kuram
JO  - PEK
PB  - Ahmet Arif EREN
WT  - DergiPark
SN  - 2587-2567
SP  - 902
EP  - 920
VL  - 9
IS  - 3
LA  - tr
AB  - İktisat emperyalizmi, neoklasik iktisadın evrensel oldukları varsayılan kategorilerinin piyasa mübadelesine konu olmayan toplumsal ilişkilere uygulanmasıdır. Toplumsal yaşamın piyasa mübadelesine konu olmayan veçhelerinin ve diğer sosyal bilimlerin geleneksel disiplinel sınırları içinde kalan meselelerin iktisat tarafından massedilebilir olduğu görüşünün açık bir emperyalist vizyon ile dile getirilmesi ve bu vizyon doğrultusunda üretilen yayın çeşitliliği ve sayısının artışı, iktisadın 1960’lı yıllardan sonraki modern tarihine mahsus bir gelişmedir. Bu gelişmenin temel aktörlerinden biri ‘iktisadi yaklaşım’ olarak tarif ettiği analiz çerçevesini kullanan ekonomist Gary Becker’dir. Becker iktisadı, insan davranışının genel geçer bir teorisi olmaya öykünür ve bireyleri mevcut her durumda maddi ve maddi olmayan kısıtlar altında seçim yapan aktörler olarak modeller. Tüm insan davranışının, çıkarcı veya özgeci, rasyonel veya irrasyonel, piyasada veya piyasa toplumunda gerçekleşsin ya da gerçekleşmesin, fayda maksimizasyonuna tabi olduğuna dolayısıyla da örtük bir şekilde ‘iktisadi’ olduğuna hükmeder. Bu yaklaşım farklı zaman ve coğrafyalarda, farklı sosyo-kültürel ilişkiler setinde devinen insanı, tarihsel ve toplumsal konumundan soyutlayarak mevcut her durumda kısıt altında fayda maksimize eden temsili bir birey olarak ele alır ve insanın toplumsallaşma deneyimini bu temsili bireyin varsayılan davranışından türetir. Bu makalede Gary Becker iktisadının insanın toplumsallaşma deneyiminin tarihselliğini ve toplumsal gerçekliklerin otonom statüsünü gözden kaçırdığının gösterilmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda, Gary Becker’in, sosyal antropolojinin geleneksel disiplinel sınırları içinde kalan evlilik pratiklerinden polijini ve poliandriyi ele alan analizi örnek bir iktisat emperyalizmi vakası olarak seçilmiştir. Bu iki tarihsel ve toplumsal sistemin, Gary Becker tarafından antropoloji disiplininin kuramsal çerçevesi ve entelektüel tartışmalarına mesafeli, meseleyi antropolojik özgünlüğü ile ele almaktan hayli uzak bir çerçeveye hapsedildiği gösterilmeye çalışılmıştır.
KW  - İktisat emperyalizmi
KW  - Gary Becker
KW  - İktisadi Yaklaşım
KW  - Sosyal ve kültürel antropoloji
KW  - polijini ve poliandri
N2  - Economics imperialism refers to the application of neoclassical economic categories, assumed to be universally valid, to model social relationships that lie outside the domain of market exchange. It represents a relatively recent intellectual movement, marked by a growing body of publications since the late 1960s that reflect this imperialistic vision. One of the central figures in this development is economist Gary Becker, renowned for his distinctive economic approach. Beckerian economics aspires to be a universal theory of human behavior, portraying individuals as decision-makers who make choices under material and immaterial constraints in any given context. This framework implicitly claims that all human behavior—whether self-interested or altruistic, rational or irrational, occurring or not occurring in the market or within market society—is fundamentally oriented toward utility maximization and, therefore, inherently "economic" in nature. This article aims to demonstrate that Becker’s approach overlooks the historicity of human socialization and the autonomous nature of social phenomena. To illustrate, Gary Becker’s analysis of polygyny and polyandry - marriage practices that have been discussed within the traditional disciplinary boundaries of social anthropology- is examined as a case of economics imperialism. Becker’s framework confines these two complex historical and social systems within a model distant from anthropology’s theoretical foundations and intellectual debates. As a result, it fails to capture their anthropological specificity and uniqueness.
CR  - Akerlof, G. A. (1984). An economic theorist’s book of tales: Essay that entertain the consequences of new assumptions in economic theory. Cambridge University Press.
CR  - Becker, G. S. (1957). The economics of discrimination. The University of Chicago Press.
CR  - Becker, G. S. (1976). The economic approach to human behaviour. The University of Chicago Press.
CR  - Becker, G. S. (1981). Altruism in the family and selfishness in the market place. Economica, 48(189), 1–15. https://doi.org/10.2307/2552939
CR  - Becker, G. S. (1993a). Nobel Lecture: The economic way of looking at behaviour. Journal of Political Economy, 101(3), 385–409. https://doi.org/10.1086/261880
CR  - Becker, G. S. (1993b). A treatise on the family: Enlarged Edition. Harvard University Press. (Orijinal eserin basımı 1981).
CR  - Bentham, J. (1948). An introduction to the principles of morals and legislation. Hafner Publishing (Orijinal eserin basımı 1789).
CR  - Berreman, G. D. (1962). Pahari polyandry: A comparison. American Anthropologist, 64(1), 60–75. https://www.jstor.org/stable/666727
CR  - Bilir, H. (2019). Neoklasik iktisat: Anaakım mı, Ortodoks mu? Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (19)2, 65-80. https://doi.org/10.18037/ausbd.566690
CR  - Blaug, M. (2003). The formalist revolution of the 1950s. Journal of the History of Economic Thought, 25(2), 145-156. https://doi.org/10.1080/1042771032000083309
CR  - Bonanno, A. (2017). The legitimation crisis of neoliberalism: The state, will formation, and resistance. Palgrave Macmillan.
CR  - Boulding, K. E. (1969). Economics as a moral science. The American Economic Review, 59(1), 1–12. http://www.jstor.org/stable/1811088
CR  - Boserup, E. (2011). Women’s role in economic development. Earthscan. (Orijinal eserin basımı 1989).
CR  - Bourdieu, P. (2015). Ayrım: Beğeni yargısının toplumsal eleştirisi (A. G. Berkkurt & D. F. Şannan, Çev.). Heretik. (Orijinal eserin basımı 1979).
CR  - Buchanan, J. M. & Tullock, G. (1962). The calculus of concent. University of Michigan Press.
CR  - Buğra, A. (2013). İktisatçılar ve insanlar: Bir yöntem çalışması. İletişim Yayınları.
CR  - Cassidy, M. L. & Lee, G. R. (1989). The study of polyandry: A critique and synthesis. Journal of Comparative Family Studies, 20(1), 1–11. http://www.jstor.org/stable/41601990
CR  - Clastres, P. (2011). Devlete karşı toplum (M. Sert & N. Demirtaş, Çev.). Ayrıntı Yayınları. (Orijinal eserin basımı 1974).
CR  - Coase, R. H. (1978). Economics and contiguous disciplines. The Journal of Legal Studies, 7(2), 201–211. http://www.jstor.org/stable/724212
CR  - Coase, R. (1998). The new institutional economics. The American Economic Review, 88(2), 72–74. http://www.jstor.org/stable/116895
CR  - Coleman, J. S. & Fararo, T. J. (1992). Introduction. J. S. Coleman ve T. J. Fararo (Der.), Rational choice theory: Advocacy and critique (s. ix – xxii). Sage Publications.
CR  - Demsetz, H. (1997). The primacy of economics: An explanation of the comparative success of economics in the social sciences: Western Economic Association International 1996 Presidental Address, Economic Inquiry, 35(1),1-11. https://doi.org/10.1111/j.1465-7295.1997.tb01890.x
CR  - Downs, A. (1957). An economic theory of democracy. Harper & Bros.
CR  - Emiroğlu, K. & Aydın, S. (2003). Antropoloji sözlüğü. Bilim ve Sanat Yayınları.
CR  - Evans-Pritchard, E. E. (2004). Social Anthropology. Routledge. (Orijinal eserin basımı 1951).
CR  - Fine, B. & Milonakis, D. (2014). İktisat emperyalizminden acayip iktisada: İktisat ve diğer sosyal bilimler arasında değişen sınırlar (E. Kırmızıaltın & H. Bilir, Çev.). Heretik.
CR  - Foley, D. K. (2004). Rationality and ideology in economics. Social Research, 71(2), 329–342. https://www.jstor.org/stable/40971698
CR  - Foucault, M. (2019). Biyopolitikanın doğuşu: College de France dersleri (1978-1979) (A. Tayla, Çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. (Orijinal eserin basımı 1978-1979).
CR  - Friedman, M. (1953). Essays in positive economics. The University of Chicago Press.
CR  - Godelier, M. (2022). İnsan toplumlarının temelinde. Antropolojinin bize öğrettikleri (L. Ünsaldı, Çev.). Heretik. (Orijinal eserin basımı 2007).
CR  - Goody, J. (1973). Polygyny, economy and the role of woman. J. Goody (Der.), The character of kiinship (s. 175- 190). Cambridge University Press.
CR  - Gough, K. (1965). 23 [Review of A Study of Polyandry., by Prince Peter of Greece and Denmark]. Man, 65, 30–31. http://www.jstor.org/stable/2796054
CR  - Groenewegen, P. D. (2005). Was John Stuart Mill A Classical Economist? History of Economic Ideas, 13(3), 9–31. http://www.jstor.org/stable/23722899
CR  - Hannan, M. T. (1982). Families, markets, and social structures: An essay on Becker’s A Treatise on the Family. Journal of Economic Literature, 20(1), 65–72. http://www.jstor.org/stable/2724660
CR  - Harvey, D. (2007). Neoliberalism as creative destruction. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 610, 22-44. https://doi.org/10.1177/0002716206296780
CR  - Hirshleifer, J. (1985). The expanding domain of economics. The American Economic Review, 75(6), 53–68. http://www.jstor.org/stable/1914329
CR  - Hodgson, G. M. (1994). Some remarks on “economic imperialism” and international political economy. Review of International Political Economy, 1(1), 21–28. http://www.jstor.org/stable/4177088
CR  - Hodgson, G. M. (2001). How economics forgot history? The problem of historical specificity in social sciences. Routledge.
CR  - Hollis, M. (1989). The cunning of reason. Cambridge University Press.
CR  - Hunt, E. K. & Lautzenheiser, M. (2011). History of economic thought: A critical perspective. M. E. Sharpe.
CR  - Holy, L. (2016). Antropolojinin akrabalık yaklaşımları (Ç. Enneli, Çev.). Heretik. (Orijinal eserin basımı 1996).
CR  - Hylland Eriksen, T. (2004). What is anthropology? Pluto Press.
CR  - Jevons, W. S. (2013). The theory of political economy. Palgrave Macmillan. (Orijinal eserin basımı 1871).
CR  - Kırmızıaltın, E. (2017). Derleyenin Notu E. Kırmızıaltı (Der.), Thorstein Bunde Veblen Seçilmiş Makaleler (s. 7-9). Heretik.
CR  - Kırmızıaltın, E. (2024). Anaakım, ortodox ve heteredox iktisat tanımları üzerine. Politik Ekonomik Kuram, 8(2), 362-369. https://doi.org/10.30586/pek.1464793
CR  - Kreps, D. M. (1997). The current position. Daedalus (126)1, 59-85. https://www.jstor.org/stable/20027409
CR  - Lawson, T. (2016). What is this ‘school’ called neoclassical economics? J. Morgan (Der.), What is neoclassical economics: Debating the origins, meanings and significance (s. 30 – 80). Routledge.
CR  - Lazear, E. P. (2000). Economic imperialism. The Quarterly Journal of Economics, 115(1), 99–146. https://doi.org/10.1162/003355300554683
CR  - Lee, G. R. (1982). Family structure and interaction: A comparative analysis. University of Minnesota Press.
CR  - Leslie, G. R. (1979). The family in social context. Oxford University Press.
CR  - Levine, N. E. (1988). The dynamics of polyandry: Kinship, domesticity, and the population on the Tibetan border. The University of Chicago Press.
CR  - Levine, N. E. & Sangree, W. H. (1980). Conclusion: Asian and African systems of polyandry. Journal of Comparative Family Studies, 11(3), 385–410. https://www.jstor.org/stable/41601145
CR  - Mäki, U. (2009). Economics imperialism: Concept and constraints. Philosophy of the Social Sciences, 39(3), 351-380. https://doi.org/10.1177/0048393108319023
CR  - Malinowski, B. (1929). The Sexual life of savages in North-Western Melanesia. Harcourt, Brace & World.
CR  - Malinowski, B. (2002). Argonauts of the Western Pacific. Routledge. (Orijinal eserin basımı 1922).
CR  - Marchionatti, R. & Cedrini, M. (2017). Economics as social science: Economics imperialism and the challenge of interdisciplinarity. Routledge.
CR  - Mauss, M. (2002). The gift: The form and reason for exchange in archaic societies (W. D. Halls, Çev). Routledge. (Orijinal eserin basımı 1925).
CR  - Polanyi, K. (2017). Büyük dönüşüm: Çağımızın siyasal ve ekonomik kökenleri (A. Buğra, Çev.). İletişim. (Orijinal eserin basımı 1944).
CR  - Procter, I. (2000). ‘I do’: a theoretical critique of Becker’s rational choice approach to marriage decisions. M. S. Archer ve J. Q. Tritter (Der.), Rational Choice Theory: Resisting Colonizatin (s. 147 - 166). Routledge.
CR  - Robbins, L. (1932). An essay on the nature and significance of economic science. Macmillan.
CR  - Olson, M. (1965). The logic of collective action: Public goods and the theory of groups. Harvard University Press.
CR  - Öziş, M. & Dönmez Atbaşı, F. (2019). Ahlâki duygular teorisi bağlamında, Adam Smith ve Gary Becker’de birey davranışları üzerine değiniler. Mülkiye Dergisi, 43(4), 759-784.
CR  - Rutherford, M. (1999). Institutions in economics: The old and the new institutionalism. Cambridge University Press.
CR  - Sahlins, M. (2010). Taş devri ekonomisi (T. Doğan & Ş. Özgün, Çev.). BGST Yayınları. (Orijinal eserin basımı 1972).
CR  - Schneider, D. M. (1961a). Preface. D. M. Schneider ve K. Gough (Der.), Matrilineal kinship (s. vii – xvii). University of California Press.
CR  - Schneider, D. M. (1961b). Introduction: The distinctive features of matrilineal descent groups. D. M. Schneider ve K. Gough (Der.), Matrilineal kinship (s. 1 – 29). University of California Press.
CR  - Smelster, N. J. (1992). The rational choice perspective: A theoretical assessment. Rationality and Society, 4(4), 381-410. https://doi.org/10.1177/1043463192004004003
CR  - Stigler, G. J. (1984). Economics: The imperial science? The Scandinavian Journal of Economics, 86(3), 301–313. https://doi.org/10.2307/3439864
CR  - Stigler, G. J. & Becker, G. S. (1977). De Gustibus Non Est Disputandum. The American Economic Review, 67(2), 76–90. https://www.jstor.org/stable/1807222
CR  - Stone, L. (2010). Kinship and gender: An introduction. Westview Press.
CR  - Swedberg, R. (1990). Economics and sociology: Redefining their boundaries: Conversations with economists and sociologists. Princeton University Press.
CR  - Varian, H. R. (2020). Intermediate microeconomics. W.W. Norton & Company. (Orijinal eserin basımı 1978).
CR  - Varoufakis, Y. (2002). Foundations of economics: A beginner’s companion. Routledge.
CR  - Zafirovski, M. (1999). What is really rational choice? Beyond the utilitarian concept of rationality. Current Sociology, 47(1), 47-113. https://doi.org/10.1177/0011392199047001005
CR  - Zafirovski, M. (2000). The rational choice generalization of neoclassical economics reconsidered: Any theoretical legitimation for economic imperialism? Sociological Theory, 18(3), 448–471. https://www.jstor.org/stable/223329
CR  - Zafirovski, M. (2003). The rational choice approach to human studies: A reexamination. Human Studies, 26(1), 41–66. https://www.jstor.org/stable/20010317
CR  - Zafirovski, M. (2014). Rational choice requiem: The decline of an economic paradigm and its implications for sociology. The American Sociologist, 45(4), 432–452. https://www.jstor.org/stable/43955618
CR  - Zouboulakis, M. S. (2014). The varieties of economic rationality: From Adam Smith to contemporary behavioural and evolutionary economics. Routledge.
UR  - https://doi.org/10.30586/pek.1631656
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4572760
ER  -