TY - JOUR T1 - Üniversiteye Yeni Başlamış Öğrencilerin Tarihi Olayların Geçtiği Mekânları Belirleyebilme Becerileri TT - First-Year University Students' Ability to Identify the Places Where Historical Events Took Place AU - Ülger, Mehmet AU - Çoban, Hacı AU - Çoban, Mert Korkut PY - 2025 DA - April Y2 - 2025 DO - 10.37217/tebd.1631769 JF - Türk Eğitim Bilimleri Dergisi JO - TEBD PB - Gazi Üniversitesi WT - DergiPark SN - 2459-1912 SP - 956 EP - 982 VL - 23 IS - 1 LA - tr AB - Üniversiteye yeni başlayan öğrencilerin tarihi olayların geçtiği mekânları haritada belirleyebilme becerilerini ölçmeyi amaçlayan bu çalışma nicel araştırma geleneği içerisinde yer alan betimsel tarama modelinde gerçekleşmiştir. Çalışma verileri, 2024-2025 akademik yılında Yozgat Bozok Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğretmenlik programlarına yeni kayıt yaptırmış öğrencilerden toplanmıştır. Çalışma kapsamında lise ders kitapları taranmış ve bu ders kitaplarında yer verilmiş tarihsel mekânlardan, zamansal ve mekânsal uzaklıklar esas alınarak dört grupta toplam 20 tarihsel mekân seçilmiştir. Bu süreçle eş zamanlı olarak tarihteki mekânların harita üzerindeki konumları belirleyebilme derecesini ölçen bir mobil test aracı geliştirilmiştir. Bu mobil test aracı Türkiye’de bu bağlamda geliştirilmiş ilk mobil test aracıdır. Araştırma verileri bu araç ile toplanmıştır. Araştırma sonucunda, üniversiteye yeni başlamış öğrencilerin tarihi olayların geçtiği mekânları haritada belirleyebilme becerilerinin düşük olduğu görülmüştür. Ayrıca üniversiteye yeni başlamış öğrencilerin haritadaki tarihsel mekânların konumlarını belirleme başarıları üzerinde; tarihsel mekânın zamansal ve mekânsal yakınlığının, ÖSYM yerleştirme puan türünün ve cinsiyet niteliklerinin etkisi görülürken yerleşme puanının/başarı sıralamasının etkisinin olmadığı görülmüştür. KW - Haritalar KW - Tarihi mekânlar KW - Konum belirleme KW - Mobil test araçları N2 - This study, which aimed to assess the ability of first-year university students to identify the places where historical events took place on maps, was conducted within the framework of the quantitative research tradition using a descriptive survey model. The study data were collected from students newly enrolled in teacher education programs at Yozgat Bozok University's Faculty of Education during the 2024–2025 academic year. As part of the research, high school textbooks were examined, and 20 historical places were selected based on their temporal and spatial distances and categorized into four groups. Simultaneously, a mobile testing tool was developed to measure students' ability to pinpoint these historical places on a map. This is the first mobile test tool developed in Türkiye in this context. The research data were collected using this tool. The findings indicated that first-year university students had a low ability to identify the places where historical events took place on a map. Moreover, the study revealed that the temporal and spatial proximity of historical sites, the type of ÖSYM placement score, and gender characteristics influenced the success of newly enrolled university students in identifying the places where historical events took place on a map, whereas the placement score/ranking had no effect. CR - Abbak, A. (2021). Harita okuma ve yorumlama becerisinin incelenmesi. Journal of Social Sciences and Education, 4(1), 158-180. https://doi.org/10.53047/josse.829665 CR - Akengin, H. (2015). Tarih öğretiminde kullanılan haritalar üzerine bir değerlendirme. Turkish History Education Journal, 4(1), 122-155. https://doi.org/10.17497/tuhed.185624 Akkuş, Z. & Kuzey, M. (2018). Ortaokul öğrencilerinin harita ve yön becerilerine sahip olma ve bu becerileri yaşama aktarabilme durumları üzerine bir değerlendirme. Milli Eğitim Dergisi, 47(218), 201-234. CR - Arthurs, L. A., Baumann, S. P., Rice, J. M., & Litton, S. D. (2023). The development of individuals’ map-reading skill: what research and theory tell us. International Journal of Cartography, 9(1), 3-28. https://doi.org/10.1080/23729333.2021.1950318 CR - Artvinli, E. & Dönmez, L. (2020). How do geography textbooks deal with map skills? A comparison of Turkey and England. Romanian Review of Geographical Education, 9(2), 23-45. CR - Aşılıoğlu, B. (2021). Başlıca öğrenme ve öğretim ilkeleri. M. Arslan (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri içinde (s. 29-48). Anı. CR - Atubi, F. O. (2024). Maps as instructional resources and scholarly performance of junior secondary school students in social studies. Arab Gulf Journal of Scientific Research, 42(4), 1937-1949. https://doi.org/10.1108/AGJSR-07-2023-0346 CR - Balcı, A. (2009). Sosyal bilimlerde araştırma. Pegem. CR - Balcı, A. & Yıldırım, S. (2023). Sosyal bilgiler öğretiminde harita okuryazarlığı. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 50, 146-163. http://dx.doi.org/10.32003/igge.1360766 CR - Bauml, M. (2023). I do, we do, you do: Teaching map skills in early grades. Social Studies and the Young Learner, 36(2), 28–32. https://www.socialstudies.org/system/files/2023-11/yl-36020028.pdf sayfasından erişilmiştir. CR - Beatty, W. W. & Tröster, A. I. (1987). Gender differences in geographical knowledge. Sex Roles, 16(11/12), 565–590. https://doi.org/10.1007/BF00300374 CR - Bednarz, S. W., Acheson, G., & Bednarz, R. S. (2006). Maps and map learning in social studies. Social Education, 70(7), 398–404. CR - Bein, F. L., Hayes, J. J., & Jones, T. G. (2009). Fifteen year follow-up geography skills test administered in Indiana, 1987 and 2002. Journal of Geography, 108(1), 30-36. https://doi.org/10.1080/00221340902886798 CR - Beydoğan, H. Ö. (2020). Öğrenme etkinliklerinin planlanması. G. Ocak (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri içinde (s.107-162). Pegem. CR - Bircan, T. & Safran, M. (2013). Tarih öğretiminde haritaların önemi ve kullanımı. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 461-476. CR - Bolick, C. M. (2006). Teaching and learning with online historical maps. Social Education, 70(3), 133–137. https://www.socialstudies.org/system/files/publications/articles/se_7003133.pdf sayfasından erişilmiştir. CR - Brodowicz, M. (2024). The Maps’ importance in human history essay (critical writing). Aithor. https://aithor.com/essay-examples/the-maps-importance-in-human-history-essay-critical-writing sayfasından erişilmiştir. CR - Can, A. (2013). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Pegem. CR - Can, B. & Demirkaya, H. (2023). Ortaokul öğrencilerinin harita okuryazarlığı becerilerinin değişkenlere göre durumu. Araştırma ve Deneyim Dergisi, 8(1), 155-172. https://doi.org/10.47214/adeder.1267761 CR - Ceylan, M. A. (2019). Genel fiziki coğrafya. Nobel. CR - Christou, T., Huskins, B., & Stefanakis, E. (t. y.). Map-Centered History Teaching. https://thenhier.ca/sites/default/files/Map-Based-History-Education.pdf sayfasından erişilmiştir. CR - Creswell, J. W. & Creswell, J. D. (2021). Araştırma yaklaşımının seçilmesi (H. İ. Karabulut, Çev.), Araştırma tasarımı (E. Karadağ, Çev. Ed., 5. b.) içinde (s. 3-22). Nobel. CR - Danzer, G. A. (1995). Maps, Methods, and Motifs Cartographic Resources for Teaching History. https://www.historians.org/perspectives-article/maps-methods-and-motifs/ sayfasından erişilmiştir. CR - Demiralp, N. (2009). Haritalarla öğrenme. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(4), 955-973. CR - Dewi, R. P., Wibowo, Y. A., Rahmawati, Y. B., Pambudi, W. D., & Mayangsar, D. (2023). The influence of students’ attributes on thematic map reading ability. M. Setiyo et al. (Ed.), Proceedings of the 4th Borobudur International Symposium on Science and Technology 2022 (BIS-STE 2022) içinde (s. 806-814). Atlantis. https://doi.org/10.2991/978-94-6463-284-2_85 CR - Doğanay, H. (2014). Coğrafya öğretim yöntemleri. Pegem Akademi. CR - Dong, W., Jiang, Y., Zheng, L., Liu, B., & Meng, L. (2018). Assessing map-reading skills using eye tracking and bayesian structural equation modelling. Sustainability, 10(9), 3050, 1-13. https://doi.org/10.3390/su10093050 CR - Durmuş, E. (2020). Küre ve harita bilgisi. H. Akengin & İ. Dölek (Ed.), Genel fiziki coğrafya içinde (s. 73-126). Pegem Akademi. CR - Ekiz, D. (2020). Bilimsel araştırma yöntemleri. Anı. CR - Eroğlu, E. (2021). Metodolojik bir bakış açısıyla tarih ve mekan. Ekin. CR - Erol, H. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının harita çizme becerileri. Kastamonu Education Journal, 27(2), 737-752. https://doi.org/10.24106/kefdergi.2710 CR - Erol, H. (2020). 8th grade students' positioning skills on the map. Eurasian Journal of Educational Research, 88, 67-86. CR - Fernández-Armesto, F. (2007). Maps and exploration in the sixteenth and early seventeenth centuries’. D. Woodward (Ed.), The history of cartography, 3(1) içinde (s. 738–770). University of Chicago. CR - Gilmartin, P. P. & Patton, J. C. (1984). Comparing the sexes on spatial abilities: Map-use skills. Annals of the Association of American Geographers, 74(4), 605-619. https://doi.org/10.1111/j.1467-8306.1984.tb01477.x CR - Goria, S. & Papadopoulou, M. (2008). Preschoolers using maps: An educational approach. International Journal of Learning, 15(8), 171-186 CR - Göktan, A. F. (2019). Ortaöğretim tarih ders kitaplarında harita-metin ilişkisi ve sınıf içi öğretmen uygulamaları. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir. CR - Görmez, E. (2021). Ortaokul öğrencilerinin harita okuryazarlık becerisi yeterlilikleri üzerine bir çalışma. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 712-733. https://doi.org/10.33711/yyuefd.1029178 CR - Græsli, J. A. & Lien, G. (2024). How can children best learn map skills? A step-by-step approach. European Early Childhood Education Research Journal, 32(5), 909–924. https://doi.org/10.1080/1350293X.2024.2322528 Güneş, G. & Öztürk-Demirbaş, Ç. (2020). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının harita kullanabilme beceri düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(4), 2145-2158. https://doi.org/10.33206/mjss.675955 CR - Gürler, A. & Gürgen, G. (2024). Sosyal bilgiler ders kitaplarındaki haritaların harita becerilerine yönelik değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 826-849. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2024..-1351192 CR - Hali, S. (2021). Effect of the map information and applications course in social studies teaching on the development of map literacy skill. Review of International Geographical Education Online, 11(3), 605-616. https://doi.org/10.33403/rigeo.859216 CR - Havelková, L. & Hanus, M. (2019). Map skills in education: A systematic review of terminology, methodology and influencing factors. Review of International Geographical Education Online, 9(2), 361-401. https://doi.org/10.33403/rigeo.591094 CR - Henrie, R. L., Aron, R. H., Nelson, B. D., & Poole, D. A. (1997). Gender-related knowledge variations within geography. Sex Roles, 36(9/10), 605–623. https://eric.ed.gov/?id=EJ551458 sayfasından erişilmiştir. CR - Hewitt, P., Reinhartz, J., & Reinhartz, D. (t. y.). Historic maps as teaching tools: A curriculum guide for grades 5–8. https://www.nmhistorymuseum.org/assets/files/library/MapsGuide_final.lr.pdf sayfasından erişilmiştir. CR - Hocaoğlu, A., Kara, D., Alemdar, E., & Keleş, S. (2022). Ortaöğretim T.C. inkılap tarihi ve Atatürkçülük 12. sınıf ders kitabı. Devlet Kitapları. CR - Ilgar, R. (2017). Genel fiziki coğrafya. Nobel. CR - Karaaslan, Ç. (2010). Tarihi kentlerde kimliksizleşme sorunu ve bir çözüm yolu olarak kentsel canlandırma projeleri. (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir. CR - Karakaş-Özür, N. (2024). Harita tarihi teorisi: Başlangıç ve dönüşüm bakımından clima, oikoumene ve orbis terrarum. Çankırı Karatekin Üniversitesi Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi, 12(2), 151-172. https://doi.org/10.57115/karefad.1442437 CR - Karakaya, İ. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. A. Tanrıöğen (Ed.), Bilimsel araştırma yöntemleri içinde (s. 55-84). Anı. CR - Kartal, F. & Koç, H. (2017). Ortaöğretim (9. sınıf) öğrencilerinin harita okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 22(37), 179-198. https://doi.org/10.17295/ataunidcd.281739 Kaymakcı, S. (2015). Tarih öğretiminde harita becerilerinin gerekliliği üzerine bir çalışma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3), 127-154. CR - Kılıç, S. (2013). Örnekleme yöntemleri. Journal of Mood Disorders, 3(1), 44-46. https://doi.org/10.5455/jmood.20130325011730 CR - Kitchin, R. M. (1996). Are there sex differences in geographic knowledge and understanding? The Geographical Journal, 162(3), 273–286. https://doi.org/10.2307/3059650 CR - Koç, H. & Karatekin, K. (2015). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının harita okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. IV. Uluslararası Sosyal Bilgiler Eğitimi Sempozyum Özet Kitabı içinde (s. 73-74). Pegem. CR - Koç, H. & Çifçi, T. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının harita okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi(34), 9-20. CR - Koç, H., Aksoy, B., & Çifçi, T. (2017). Farklı lisans programlardaki öğrencilerin harita okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Cumhuriyet Üniversitesi örneği. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 301-321. https://doi.org/10.17556/erziefd.331083 CR - MEB. (2018a). Hayat Bilgisi Dersi Öğretim Programı (İlkokul 1, 2 ve 3. Sınıflar). https://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx sayfasından erişilmiştir. CR - MEB. (2018b). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). https://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx sayfasından erişilmiştir. CR - MEB. (2018c). Ortaöğretim Coğrafya Dersi Öğretim Programı (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar). https://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx sayfasından erişilmiştir. CR - MEB. (2018d). Ortaöğretim Tarih Dersi Öğretim Programı (9, 10 ve 11. Sınıflar). https://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx sayfasından erişilmiştir. CR - MEB. (2018e). T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Öğretim Programı. https://mufredat.meb.gov.tr/Programlar.aspx sayfasından erişilmiştir. CR - Memiş, E. (1989). Tarih metodolojisi. Selçuk Üniversitesi (No: 62). CR - Memiş, E. (1990). Tarihi coğrafyaya giriş. Selçuk Üniversitesi (No: 77). CR - Miles, K. A. (1989). Sixth grade map and globe skills cirriculum. (Yüksek Lisans Tezi). https://digitalcommons.unf.edu/etd/13 sayfasından erişilmiştir. CR - Mitchell, K. & Elwood, S. (2012). Engaging students through mapping local history. Journal of Geography, 111(4), 148–157. https://doi.org/10.1080/00221341.2011.624189 CR - Mitchell, J. B. (2025). The age of discovery. Encyclopædia Britannica. https://www.britannica.com/topic/European-exploration/The-Age-of-Discovery sayfasından erişilmiştir. CR - Ooms, K., De Maeyer, P., Dupont, L., Van der Veken, N., Van de Weghe, N., & Verplaetse, S. (2016). Education in cartography: What is the status of young people's map-reading skills? Cartography and Geographic Information Science, 43(2), 134-153. https://doi.org/10.1080/15230406.2015.1021713 CR - Oruç, Ş. & Liman, E. (2012). Sosyal bilgiler ders kitaplarında kullanılan harita ve şekiller üzerine bir değerlendirme. Firat University Journal of Social Sciences, 22(1), 145-159. CR - Öncü, M. & Elmastaş, N. (2020). Ortaöğretim öğrencilerinin harita becerileri düzeylerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma: Şanlıurfa örneği. International Journal of Geography and Geography Education(42), 91-106. https://doi.org/10.32003/igge.662773 CR - Öztaş, S. & Çiğal, G. (2024). Ortaöğretim 10. sınıf tarih ders kitabında kullanılan haritaların değerlendirilmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi(42), 267-285. https://doi.org/10.5281/zenodo.1398043 CR - Parellada, C., Rodríguez-Moneo, M., & Carretero, M. (2023). Historical maps as a neglected issue in history education. Students and textbooks representations of territorial changes of Spain and Argentina. Frontiers in Education, 8, 1-11. https://doi.org/10.3389/feduc.2023.1287500 CR - Peker-Ünal, D. (2019). Temel kavramlar. T. Duman & D. Peker-Ünal (Ed.), Öğretim ilke ve yöntemleri içinde (s. 1-26). Pegem Akademi. CR - Sarif, N. (2022). Map skills of secondary students in relation to their gender, locality, and school type. Voices of Teachers and Teacher Educators, XI(II), 106-116. https://ncert.nic.in/pdf/publication/journalsandperiodicals/vtte/VTTE_VolXI_Issue2_December2022.pdf sayfasından erişilmiştir. CR - Segara, N. B., Maryani, E., & Ruhimat, M. (2017). Realizing powerful social studies learning through map literacy. Advances in Social Science, Education and Humanities Research, 174, 374-380. CR - Sever, R. (2011). Harita bilgisi (Kartografya). H. Yazıcı & M. K. Koca (Ed.), Genel coğrafya içinde (s. 170-202). Pegem. CR - Sönmez, Ö. F. & Aksoy, B. (2012). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin harita beceri düzeylerinin belirlenmesi. Turkish Studies, 7(1), 1905-1924. CR - Sönmez, V. (2019). Öğretim ilke ve yöntemleri. Anı. CR - Şenol, H. İ. & Gökgöz, T. (2020). Ortaokul çocuklarının harita becerilerini ölçme ve değerlendirmeye yönelik bir vaka çalışması. Harran Üniversitesi Mühendislik Dergisi, 5(3), 157-174. https://doi.org/10.46578/humder.770944 CR - Şenol, H. İ. & Gökgöz, T. (2022). İlkokul çocuklarının harita çizimi ve okuma becerilerini ölçme ve değerlendirmeye yönelik bir vaka çalışması. Geomatik, 7(1), 71-79. https://doi.org/10.29128/geomatik.859085 CR - Şimsek, A. (2020). Tarih öğretiminde basılı görsellerin kullanımı. İ. H. Demircioğlu & İ. Turan (Ed.), Tarih öğretiminde öğretim teknolojileri ve materyal tarımı içinde (s. 161-188). Pegem Akademi. CR - Tarman, İ. (2022). Examining the impact of education on the acquisition of map and globe reading and interpretation skills in terms of gender. Theory and Practice in Child Development, 2(1), 114-129. https://doi.org/10.46303/tpicd.2022.13 CR - Tümertekin, E. & Özgüç, N. (2016). Beşeri coğrafya: İnsan, kültür, mekan. Çantay. CR - Türksever, Ö. (2021). Examining the map literacy levels of students in the faculty of education. Review of International Geographical Education Online, 11(1), 262-276. https://doi.org/10.33403/rigeo.844151 CR - Uyar, S., Yayla, O., & Zunber, H. (2022). Examination of map reading skills with orienteering activity: An example of many facet rasch model. International Journal of Assessment Tools in Education, 9[Special Issue], 258–282. https://doi.org/10.21449/ijate.1116273 CR - Ünal, F. (2008). İlköğretim 7. sınıf sosyal bilgiler dersi yurdumuzun komşuları ve Türk dünyası ünitesinde geçen haritaların kullanılabilirlik düzeyi. (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir. CR - Weeden, P. (1997). Learning through maps. D. Tilbury & M. Williams (Ed.), Teaching and learning geography içinde (s. 168-179). Routledge. CR - Yazıcı, K. & Özdemir, G. (2016). Ders kitaplarında tarih konularının öğretiminde kullanılan haritaların temel özelliklerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(40), 506-520. CR - Yalçınkaya, E. & Karaca, A. (2021). Examination of studies aimed at developing map skills in secondary school students: A meta-analysis. Review of International Geographical Education Online, 11(1), 236-261. https://doi.org/10.33403/rigeo.841330 CR - Yıldırım, İ. E. (2017). İstatistiksel araştırma yöntemleri. Seçkin. CR - Yılmaz, A. (2023). Ortaöğretim tarih 10. sınıf ders kitabı. Ata. CR - Yüksel, E., Kapar, M. A., Ardıç, M., Bağcı, Ö., Bildik, F., Şahin, K.., …, & Yıldız, S. (2021a). Ortaöğretim tarih 9. sınıf ders kitabı. Devlet Kitapları. CR - Yüksel, E., Kapar, M. A., Ardıç, M., Bağcı, Ö., Bildik, F., Şahin, K.., …, & Ardıç, Y. (2021b). Ortaöğretim tarih 11. sınıf ders kitabı. Devlet Kitapları. UR - https://doi.org/10.37217/tebd.1631769 L1 - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4573246 ER -