TY  - JOUR
T1  - Algoritmik Oryantalizm: Türk Televizyon Dizilerinin Yapay Zekâ Temsilleri Üzerinden Bir İnceleme
TT  - Algorithmic Orientalism: An Examination of AI Representation in Turkish Television Series
AU  - Aktaş, Seda
AU  - Yıldızıviran, Melis
PY  - 2025
DA  - September
Y2  - 2025
DO  - 10.55004/tykhe.1632116
JF  - Tykhe Sanat ve Tasarım Dergisi
JO  - Tykhe
PB  - Düzce Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2667-6818
SP  - 355
EP  - 377
VL  - 10
IS  - 19
LA  - tr
AB  - Çalışmanın odağı görsel/video üreten yapay zekâ araçlarında temsil meselesi ve bu üretimlerin gerçeklik algımız üzerine etkileridir. Bireyin yaşadığı dünyayla olan ilişkisi, temsiller aracılığıyla inşa edilir. Kültürel temsiller bireyin öteki olana bakışını ve bireyin kendisiyle ilişkisini de etkiler. Fotoğraf ve video gibi görsel üretimler bireylerin gerçeklik algısı üzerinde etkili bir rol oynadığından, dünyayı algılayışımız üzerine etkileri de oldukça fazladır.  Özellikle yeni kuşakların bilgi edinme süreçlerinde ana kaynak haline gelen yapay zekâ araçlarının sunduğu temsiller, gerçeğin yitimine yol açabilecek kadar önemlidir.  Ayrıca ekonomi politik açıdan değerlendirildiğinde yapay zekâ araçlarının beslendiği veri setlerine tek yönlü bir bilgi akışı olduğu görülmektedir. Teknolojik alanlarda iktidar sahibi olan kesimlerin hakimiyetinde gerçekleşen üretim süreçleri, kültürel temsillerde de mevcut güç dengelerini yansıtmaktadır. Bu bağlamda ötekinin temsili, oryantalist ve postkolonyal söylemlerle yeniden üretilmekte ve bu söylemler gerçekliğin yerini almaktadır. Çalışma için belirlenen üretken yapay zekâ araçları (Midjourney ve KlingAI) üzerinden girdi oluşturularak üretilen görseller betimsel analiz ile oryantalist ögelerin varlığı/yokluğu bağlamında incelenmiş; kapsam ve sınırlılıklar bağlamında yapay zekâ ekosisteminin genelinde var olan ideolojik yaklaşıma değil, görsel üreten araçların beslendiği veri setlerinde bulunan oryantalist yaklaşımı belirlemeye odaklanmıştır. Çalışmanın amacı demokratikleşme iddiası sunan üretim süreçleri içerisinde oluşturulan görsellerin içerik, orijinallik ve biçimsel tektipleşme gibi sorunları incelemek ve bu süreçlerin ekonomi-politik açıdan ne ölçüde bağımsız olduğu sorusuna yanıt aramaktır.
KW  - yapay zeka
KW  - temsil
KW  - oryantalizm
KW  - algoritma
N2  - This study focuses on issues of representation in visual and video-producing AI tools and how these affect our perception of reality. An individual’s relationship with the world is shaped through representations, which also influence one’s perception of the other and of the self. Since visuals like photos and videos play a crucial role in constructing reality, their impact on our worldview is significant. Especially for younger generations, AI tools—now primary sources in knowledge acquisition—present representations potent enough to distort or replace reality. From an economic-political standpoint, the datasets feeding these tools reveal a one-sided flow of information. Technological production, controlled by dominant powers, reflects existing hierarchies within cultural representations. In this context, representations of the other are often reproduced through orientalist and postcolonial discourses, replacing lived experience. In this study, visuals were generated using selected AI tools (Midjourney and KlingAI), and analyzed for orientalist elements. The aim is not to critique the entire AI ecosystem but to identify orientalist tendencies within the datasets that drive visual production. The relationship between representation and reality is discussed through the lens of orientalism, using the generated visuals as examples. Ultimately, the study examines issues of content, originality, and formal consistency in AI-driven productions that claim democratization, questioning how politically and economically independent these processes truly are.
CR  - Atabek, M. (2000). İletişim ve teknoloji. Seçkin Yayınevi.
CR  - Balkin, J. M. (2017). The emergence of artificial intelligence and its impact on society. Harvard Law Review, 130(1), ss. 150-180
CR  - Baudrillard, J. (1999) Simülakrlar ve simülasyon. DoğuBatı Yayınları.
CR  - Bezci, B. ve Çiftci, Y. (2012). Self oryantalizm: İçimizdeki modernite ve/veya içselleştirdiğimiz modernleşme. Akademik İncelemeler Dergisi, 7(1), ss. 139-144
CR  - Bhabha, H.K. (2017). Kültürel konumlanış. İnsan Yayınları.
CR  - Birer, G. C. (2020). Yapay zeka temel kavramlar. Tübitak Bilim ve Teknik, 2–11.
CR  - Boxofficeturkiye. (2024). 2024 yılının en çok izlenen televizyon dizileri. Erişim tarihi: 17 Aralık 2024, https://www.boxofficeturkiye.com.
CR  - Brynjolfsson, E. & McAfee, A. (2020). The second machine age: Work, progress, and prosperity in a time of brilliant technologies. W. W. Norton & Company.
CR  - Castells, M. (1996). The rise of the network society. Blackwell Publishers.
CR  - Castro, P. A. (2019, December). The end of cinema as we know it. Avanca | Cinema.  
              https://doi.org/10.37390/ac.v0i0.21
CR  - Çapık, E. ve Dulupçu, M.A. (2023). Türkiye’nin tanıtımında Türk dizilerinin bölgesel başarısı.    Geographies, Planning & Tourism, 3(2), ss.158-175 
              https://doi.org/10.5505/gpts.2023.46855
CR  - Dick, S. (2019). Artificial intelligence. Harvard Data Science Review, 1(1). https://doi.org/10.1162/99608f92.92fe150c
CR  - Fukuzimi, Ren. (2006), Criticism on orientalism of the concept of superflat-case study: scenes of the Japanese contemporary art. Oriental Metaphor 2006 Symposium 1, ss. 1-4.
CR  - Gerçekler, H. (2021). Nöro sinema. Ray.
CR  - Kellner, D. ve Ryan, M. (2010) Politik kamera. (Çev. Elif Özsayar). Ayrıntı Yayınları.
CR  - Kılıç, E. G. (2022). Türk Televizyon dizi sektörü ihracatının gelişim eğilimi araştırması (2010-2020). Kültürel değişim ve endüstrileşme sürecinde Türk dizileri. Sektörel Araştırmalar, İstanbul Ticaret Odası.
CR  - Kırel, S. (2005). Kültürel çalışmalar ve sinema. Kırmızı Kedi.
CR  - Lazzeri, F. (2023).  Generative AI, OpenAI, and ChatGPT: What are they? Data Science at Microsoft.https://medium.com/data-science-at-microsoft/generative-ai-openai-and-chatgpt-what-are-they-3c80397062c4
CR  - Manoharan, J. (2024). Navigating the digital marketing landscape: The role of AI and emotional storytelling in consumer engagement. International Journal of Science and Research, 13(5), ss. 1067–1073.
CR  - Manovich, L. (2001). The language of new media. The MIT Press.
CR  - Mattelard, A. ve Mattelard, P. (1998). Theories of communication. Sage Publications.
CR  - McCarthy, J., Minsky, M., Rochester, N. ve Shannon, C. E. (1955). A proposal for the Dartmouth summer research project on artificial intelligence. Bulletin of the ACM, 3(4), ss. 250-256.
CR  - Öztürk, M. ve Atik, A. (2016). Ulusal pazardan küresel pazarlara uzanan süreçte Türk dizilerinin gelişimi. Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 3(2), ss. 66-82.
CR  - Pirim, A. G. H. (2006). Yapay zekâ. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 1(1), ss. 81-93. https://doi.org/10.19168/jyu.72783	 
Said, E. (1998). Oryantalizm (Doğubilim): Sömürgeciliğin keşif kolu. İrfan Yayımcılık.
CR  - Spivak, G. C. (1988). Can the subaltern speak? Ed.  C. Nelson ve L. Grosberg, Marxism and the interpretation of culture içinde, ss. 271-313. University of Illinois Press.
CR  - Toffler, A. (1980). The third wave. William Morrow & Co.
CR  - Townsend, S. (2024, February 25). Exploring the impact of AI on film production in 2024. Medium. https://medium.com/@channelasaservice/exploring-the-impact-of-ai-on-film-production-in-2024-f02da745af00
CR  - Turing, A. M. (1950). Mind. Mind, 59(236), 433-460.
CR  - Wayne.M. (2011). Sinemayı anlamak, Marksist perspektifler. (Çev. Ertan Yılmaz). De Ki.
CR  - Webster, F. (2010). The information society revisited. L. A. Lievrouw, S. Livingstone (Eds.) Handbook of new media: Social shaping and social consequences içinde, ss. 443-457. SAGE Publications Ltd, https://doi.org/10.4135/9781446211304.n24
CR  - Williams, R. (2003). Televizyon, teknoloji ve kültürel biçim (A. U. Türkbağ, Çev.). Dost Yayınevi.
UR  - https://doi.org/10.55004/tykhe.1632116
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4574811
ER  -