@article{article_1633139, title={Yazma Eserlerde Mecmua Geleneği}, journal={Ahi İlahiyat Dergisi}, pages={17–30}, year={2025}, author={Demirayak, Rahime Betül}, keywords={Yazma Eser, Mecmua, Tasnif, Tarih, Miras}, abstract={Bu çalışmada mahtut mecmualar konu edilerek dikkatlerin bu alana çekilmesi hedeflenmiştir. Muhtelif disiplinlerden kişisel derlemeler olarak tanımlayabileceğimiz mecmualar, hemen her toplumda tıptan teolojiye, edebiyattan astronomiye muhtelif disiplinler üzerine derlenmiş ilmî, kültürel ve tarihî vesikalardır. Mütertipleri hekimden şaire, âlimden sade vatandaşa toplumun tüm kesimlerinden olabilmekle birlikte, çoğu zaman tespit edilememekte, zaman içinde birden fazla mütertip tarafından düzenlenebilmektedir. Mecmualar, eser sonlarına düşülen ferağ kayıtları, zahriye sayfası başta olmak üzere sayfa kenarlarına düşülen doğum-ölüm-sevinç- hüzün, bilgi notu, borç dökümanı gibi kişisel kayıtlarla adeta bulunduğu anı günümüze taşıyan zihayat tertiplerdir. Ülkemizde “Tahkikli Neşir” merkezli katolok çalışması yapılırken, İran’da yazma eserlerin “Kuyudâtlı Neşir” merkezli kataloglandığı bilinmektedir ki bu, takdire şayan bir yöntemdir. Nesilden nesile aktarımları esnasında zamana düşülen notlar olan Kuyudât, eserlerin tarihlendirilmesinde, toplumların içinde bulunduğu psiko-sosyolojik durumların, yaşanan mühim olayların tespitinde son derece önemlidir. Mecmualarla ilgili önemli bir diğer husus da mahtut külliyâtların, yazma kitapların yanı sıra kıymetini bilmemiz gereken mecmua tertiplerinin sahip olduğumuz zengin yazma eser koleksiyonlarımızın hatırı sayılır yekûnunu oluşturduğu gerçeğidir. Kişisel tercihlerle muhtelif disiplinlerin derlendiği içerikleri, sayfaların satırların arasına düşülen kuyudatlarıyla mecmualar akademisyen, öğrenci ve araştırmacılar için nesiller boyu üzerinde verimli çalışmaların yapılabileceği bakir bir çalışma alanı sunmaktadır. Geçmişin ve geleceğin emaneti konumundaki nadir eser koleksiyonlarımız üzerine akademisyen ve araştırmacıların yapılmakta olduğu çalışmalar her geçen gün artmakta olup bu silsileye lisans ve lisans üstü öğrenciler de katılmaktadır. Bugün ilahiyat başta olmak üzere muhtelif disiplinlerde temel kaynakların tamamına yakınının tercüme edilmiş olması bir yönüyle memnuniyetsizlikle karşılanmakta, öğrencilerin eserler üzerinde orijinal dilinde çalışmamasından şikâyet edilmektedir. Mecmuâlar bu minvalde verimli bir çalışma alanı sunmaktadır; zira mahtut eserler üzerinde çalışan öğrenciler orijinal dilinde zengin bir literatürle meşgul olmakta, yapmış oldukları çalışmalarla ilim-kültür mirasımızı bugüne kazandırmanın yanı sıra kişisel ve meslekî alanda çok yönlü gelişim fırsatına kavuşmaktadırlar. Makalemizde, başta mecmuaların isimlendirilmesi, kodikolojik özellikleri, kaleme alındıkları dilleri, tertip edildikleri konuları, tertip zamanları ve mütertibleri olmak üzere mecmuaların kendine has nitelikleri hakkında bilgiler verilmiştir. Tarihi akış içinde mecmualar üzerine yapılmış olan önemli tasnif çalışmaları zikredilmiş ve halihazırda mecmualar üzerine yapılmakta olan çalışmalara yardımcı olmak maksadıyla bir tasnif teklifinde bulunulmuştur; yapılan tasnifin daha iyi anlaşılabilmesi amacıyla tasnifle ilgili örnekler verilmiştir.}, number={4}, publisher={Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi}