TY  - JOUR
T1  - Function and Meaning in the Costumes of Altai and Siberian Shamans
TT  - Altay ve Sibirya Şamanlarının Kostümlerinde İşlev ve Anlam
AU  - Kaya, Özlem
AU  - Bayraktar, Zülfikar
PY  - 2025
DA  - February
Y2  - 2025
DO  - 10.22559/folklor.3805
JF  - Folklor/Edebiyat
JO  - folk/ed
PB  - Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1300-7491
SP  - 23
EP  - 36
VL  - 31
IS  - 121
LA  - en
AB  - It is known that especially in the Altai Shamanism tradition, shamans wearcostumes consisting of their own complex symbols and colors. These specialcostumes are designed in a way to represent holiness and a religious cosmography.In addition to these special costumes designed to be used in ceremonies andcelebrations in the Altai Shamanism belief, it is known that drums, tambourines,headdresses and masks are also adorned with symbols in a unique way. Shamansdo not have the right to choose these costumes and other items of their own freewill. These costumes and items are selected and given meaning by the guidance ofof the spirits in whose service they are. In fact, all the details, including thesymbols on the costumes and items, are shaped through the direction of thespirits.Otherwise, it is a common belief among shamans that if the demands ofthe spirits are not met, many things - especially the ritual to be performed - willnot go well. The costume that shamans use especially in rituals is called the"manyak". In order to use this costume, the person must have shamaniccharacteristics. The main part of this specially designed costume called manyakis a jacket made of deer and white sheepskin. The remaining symbols andpieces find their place on this jacket. Each symbol and piece here represents theelements in the spirit world. When we look at the costumes of Altai shamans ingeneral, it is possible to see that nine small puppets are lined up on the collar oftheir robes. Again, the small springs, rattles and other metal items on the robesare used as weapons in the fight against evil spirits. In addition, the animalsymbols attached to the robe serve a defensive function to protect against evilspirits. In this context, the article will emphasize the functions of the costumesused by Altai and Siberian shamans and the meanings of the symbols in thesecostumes.
KW  - shaman costumes
KW  - Altai and Siberian shamans
KW  - symbols of costumes
KW  - functions of costumes
N2  - Özellikle Altay şamanizm geleneğinde şamanların kendine has komplikesimge ve renklerden oluşan kostümler kullandıkları bilinmektedir. Bu özelkostümler bir yönüyle kutsallığın ve dinsel bir kozmografyanınresmedilmesi şeklinde tasarlanmışlardır. Altay şamanizm inancında törenve kutlamalarda kullanılmak üzere tasarlanmış bu özel kostümlerin yanısıra davul, tef, başlık ve maskelerin de kendine has bir biçimde sembollerlebezendiği bilinmektedir. Şamanlar bu kostümleri ve diğer eşyalarını kendiiradesiyle seçme hakkına sahip değildir. Hizmetlerinde bulunduklarıruhların yönlendirmesiyle bu kostüm ve eşyalar seçilir ve anlamlandırılır.Öyle ki, kullanılan kostüm ve eşyaların üzerindeki simgeler de dahil olmaküzere tüm detayların nasıl şekillendirileceği ruhların yönlendirilmesi ilevücut bulmaktadır. Aksi takdirde ruhların talepleri yerine getirilmezse,yapılacak ayin başta olmak üzere, birçok işin yolunda gitmeyeceği şamanlararasında yaygın bir inançtır. Şamanların özellikle ayinlerde kullandıklarıkostüme “manyak” adı verilmektedir. Bu kostümü kullanabilmesi içinkişinin şamanik özelliklere sahip olması gerekir. Manyak denilen bu özeltasarım kostümün ana bölümünü maral ve beyaz koyun derisinden yapılanbir ceket oluşturmaktadır. Geriye kalan diğer sembol ve parçalar bu ceketüzerinde kendine yer bulur. Buradaki her sembol ve parça ruhlar alemindekiunsurları temsil etmektedir. Altay şamanlarının kostümlerine genel olarakbakıldığında cübbelerinin yakasında dokuz küçük kuklanın sıralandığınıgörmek mümkündür. Yine cübbe üzerindeki küçük yaylar, çıngıraklar vediğer metal eşyalar kötü ruhlarla yapılacak savaşta silah olarakkullanılmaktadır. Ayrıca cübbeye iliştirilmiş hayvan sembolleri de kötüruhlardan korunmak için savunma işlevi görmektedir. Sibirya şamanlarınınkullanmış oldukları kostümlerin işlevleri ve bu kostümlerdeki simgelerinanlamları ele alınmıştır.
CR  - Alp, K. Ö., Mutlu, S. (2021). Şaman sembollerinin işlev ve anlam kodları. Motif Akademi Halkbilimi
Dergisi, 14 (35), 1008-1028.
CR  - Akademia Nauk Soyuza Sovetskix Sosialistiçeskih Respublik, Institut Etnografi imeni N. N. Mikluho
Malaya Religioznie Prdstavleniya i Obryadı Narodov Sibiri ve XIX-Naçale XX Veka,” Sbornik
Muzeya Antropologii i Etnografii, İzdatelstvo Nauka, Leningradskoe Otdelenie 1971, pp: 5-6.
CR  - Trans. Kılıç, S. (2010). Türk Şaman Giysilerine Semantik Yaklaşım, Zeitschrift für die Welt der
Türken Journal of World of Turks, ZfWT Vol. 2, No. 1.
CR  - Anohin, A. V. (2006). Altay şamanlığına ait materyaller. Kömen.
CR  - Bayat, F. (2006). Ana hatları ile Türk şamanlığı. Ötüken.
CR  - Davletov, T. (2017). Şaman doğanın şifası uyanınca. Asi.
CR  - Direnkova, N. P. (2014). Sibirya halklarının şaman kostümleri. Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
CR  - Eliade, M. (1999). Şamanizm i̇lkel esrime teknikleri (İ. Birkan, Çev.) İmge.
CR  - Eliade, M. (2006). Şamanizm. İmge.
CR  - Eliade, M. (2000). Demirciler ve simyacılar. M. Emin Özcan (Çev.) Kabalcı.
CR  - Fitch, T. (2006). The biology and evolution of music: A comparative perspective. Cognition 100, 173-
215.
CR  - Giles, L. L. (2004). Spirit Possession. Shamanism: An Encyclopedia of World Beliefi, Pracrices, and
Culture, In M. N. Walter & E. J. N. Fridrnan (Eds.) 228-234. ABC-CLIO, Inc.
CR  - Güngör, H. (2000). Eski Türklerde din ve düşünce. Türkler, (3).
CR  - Gürcan, K. (2018). Kutsal Şaman Elbiseleri. Ötüken Neşriyat A.Ş.
CR  - Harvey, G. (2003). General introduction. In G. Harvey (Ed.), Shamanism: A Reader (1-23) Routledge.
CR  - Hoppál, M. (2012). Avrasya’da Şamanlar (B. Bayram, Çev.) Hüseyin Şevket Çağatay Çapraz, Yapı
Kredi Kültür Sanat.
CR  - Hoppál, M. (2013). Shamans and symbols prehistory of semiotics
in rock art. International Society for Shamanistic Research.
CR  - İnan, A. (2000). Müslüman Türklerde Şamanizm Kalıntıları. Türkler, (3).
CR  - Kafesoğlu, İ. (2003). Türk milli kültürü. Ötüken.
CR  - Kılıç, S. (2010). Türk şaman giysilerine semantik yaklaşım, Zeitschrift für die Welt der Türken Journal
of World of Turks, ZfWT Vol. 2, No. 1.
CR  - Krippner, S. C. (2004). Psychology of Shamanism. Shamanism: An Encyclopedia of World Belief,
Practices and Culture @p.204-21 1). In M. N. Walter & E. J. N. Fridman (Eds.) ABC-CLIO, Inc.
CR  - Perrin, M. (2001). Şamanizm, 1. baskı, İletişim.
CR  - Price, N. S. (2001). An Archaeology of Altered States: Shamanism and Material Culture Studies, Ed. N.
S. Price, The Archaeology of Shamanism.
CR  - Prokofyeva, E. D. (1971). Şamanskie Kostyumi Narodov Sibiri, Religioznie Predstavleniya i Obryadı
Narodov Sibiri V. XIX – naçale XX veka, Sbornik Muzeya Antropologii i Etnografii, (27), 5- 100.
CR  - Potapov, L. (2012). Altay şamanizmi. Kömen.
CR  - Radloff, W. (2008). Türklük ve şamanlık (A. Temir - T. Andaç - N. Uğurlu, Çev.) Örgün.
CR  - Tryjarski, E. (2012). Türkler ve ölüm (H. Er, Çev.) Pinhan.
CR  - Winkelman, M. J. (2015). Shaman / shamanism, vocabulary for the study of religion. Volume 3 P–Z,
Index, Robert A. Segal Kocku von Stuckrad (Eds.) Leiden.
CR  - Electronic Resources: Holmberg, U. (1922). The Shaman Costume and Its Significance, Turun Su0malaisen Yliopiston
Julkaisuja Sarja Bosai No 2 Annales Universitatis Fennicae Aboensis Series Btom I No: 2. https://
archive.org/details/TheShamanCostumeAndItsSignificance/mode/2up (Accessed on 24.07. 2024).
CR  - SH (Sacred Hoop). (2010). Coat of Power, The Shamanism, Nicholas Breeze Wood (Ed.) Issue 68,
http://taktsang.co.uk/Articles/Coat-of-Power.pdf (Accessed on 24.07. 2024).
UR  - https://doi.org/10.22559/folklor.3805
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4581304
ER  -