@article{article_1633976, title={Urfa Piskoposu Mor Rabbula’nın Hayatı ve Münzeviliğe Dair Kuralları}, journal={Harran İlahiyat Dergisi}, pages={314–337}, year={2025}, DOI={10.30623/hij.1633976}, author={Yeşil, Cüneyt and Tezokur, Muhammed Hadi}, keywords={Dinler Tarihi, Mor Rabbula Kuralları, Urfa (Edessa), Süryani Hıristiyanlığı, Ahdin Oğulları, Ahdin Kızları}, abstract={Makalenin konusu Süryani Ortodoks Kilisesi’nde önemli bir yere sahip olan Urfa Piskoposu Mor Rabbula’nın hayatı, kişiliği ve münzeviliğe dair yazdığı kurallardır. 350 yılında Kınneşrin’de dünyaya gelen Rabbula, putperest bir babanın ve Hıristiyan bir annenin çocuğudur. Küçük yaştan itibaren iyi bir eğitim almış, Süryanice ve Grekçeyi çok iyi seviyede öğrenmiştir. Hıristiyan bir kadınla evlenmiş ve daha sonra Hıristiyan olmuştur. Mor Rabbula, erken Süryani Hıristiyanlığında geleneksel dinî öğretilerden farklı inançlara sahip olan kişilere karşı monofizit düşünceyi savunarak kilisenin kurumlaşmasına büyük katkı sunmuştur. Bunun yanında Yeni Ahit metinlerini Süryaniceye çevirmiştir. Peşitta ve Rabbula İncilleri (Rabbula Gospels) olarak bilinen bu çalışma, günümüze kadar gelen el yazısıyla yazılmış ilk İncil olarak kabul edilmiştir. Ayrıca Takışfothö (Yakarışlar) adlı eseri de onun önemli çalışmalarındandır. Çalışma Mor Rabbula’nın hayatı ve kurallarıyla sınırlandırılmıştır. Mor Rabbula’nın yaşamı ve yazdığı kurallarla ilgili ülkemizde yapılmış müstakil bir çalışma yoktur. Çalışmanın temel amacı elimizdeki mevcut veriler ışığında Mor Rabbula’nın yaşamının dönüm noktalarını, ruhbanlara, Ahdin Oğullarına (B’nai Q’yama) ve Ahdin Kızlarına (B’nath Q’yama) getirdiği temel kuralları bir bütünlük içinde ortaya çıkarmaktır. Bunun yanı sıra, getirdiği kurallarla Süryani toplumsal yaşamını ve manastır hayatını örnek teşkil edecek şekilde ortaya koymak, çalışmanın amaçları arasında yer almaktadır. Bilindiği gibi B’nai Q’yama (Bar Q’yama’nın çoğulu) erken Süryani Hıristiyanlığında vaftiz olmuş siviller için kullanılan bir terimdir. Erken Süryani Hristiyanlığında, münzevi bir yaşam sürmeye kendini hazır hissetmeyen kişiler vaftiz olamıyordu. Ancak Hıristiyanlığın hızla yayılmasıyla birlikte, küçük çocuklar dahi vaftiz edilmeye başlandı. Bunun sonucunda, daha katı bir münzevi yaşam sürdüren erkekler için B’nai Q’yama ve kadınlar için B’nath Q’yama terimleri kullanılmaya başlandı. Erken Dönem Süryani Kilisesi’nde ortaya çıkan bu topluluklar, erkekler ve kadınlar olarak ayrı ayrı yaşamaktaydı. Mor Rabbula, piskopos olduktan sonra bu topluluklar için özel kurallar belirlemiştir. Erken Dönem Süryani öncülerinden ve Ortodoksluğun en güçlü savunucularından biri olan Mor Rabbula, Yeni Ahit’in Süryanice çevirisi olan Peşitta’nın Süryani Hıristiyanlığı içerisinde kabul görmesinde önemli bir rol oynamıştır. Ayrıca, kilisenin yeniden örgütlenmesine de büyük katkılarda bulunmuştur. Mor Rabbula, Nesturilere karşı Süryani Ortodoksluğu’nun katı bir savunucusu olarak tanınmıştır. Kendi adıyla anılan kuralları ise, evlilik hukuku başta olmak üzere toplum düzenini şekillendiren kapsamlı yasal düzenlemeler olarak kabul edilmiştir. Bu kurallar, beşinci yüzyıl başlarındaki Süryani Hıristiyanlığının ve dönemin toplumsal yapısının bir yansımasıdır. Süryani bir ruhban olmasına rağmen Mor Rabbula, Grek Ortodoksluğunun öğretilerinin yanı sıra Grek dini felsefesinin oluşturduğu gerçekliği de ele almıştır. Antik Yunan felsefesi, özellikle Platon ve Aristoteles’in fikirleri, erken Hıristiyanlık döneminde teolojiye büyük bir etkide bulunmuştur. Bu felsefi düşünceler, Tanrı, evren, ruh ve ahlak gibi konulara dair derin kavramları içermektedir. Mor Rabbula’nın Grek dini felsefesinin oluşturduğu gerçekliği ele alması, bu felsefi gelenekle ilgilenerek, onu Süryani Hıristiyanlıkla uyumlu bir şekilde inceleme veya kendi inançlarını savunma bağlamında değerlendirilmiştir. Mor Rabbula, aldığı eğitimden dolayı Grekçeden birçok eseri Süryaniceye kazandırmıştır. Böylece Antik Grekçe eserlerin günümüze kadar ulaşmasında büyük katkısı olmuştur. Mor Rabbula’nın kırk altı mektubu günümüze kadar ulaşmıştır. Bu mektupları yönetici, episkopos, rahip ve rahibelere göndermiş, onları heretik hareketlere karşı uyarmıştır. Onun en önemli özelliklerinden biri de çalışmamızın konusu olan ruhbanlara, Ahdin Oğulları (B’nai Q’yama) ve Ahdin Kızları (B’nath Q’yama) için yazdığı uyarı ve kurallardır. Mor Rabbula, Piskoposu olarak hem dini hem de toplumsal hayatı derinden etkilemiştir Onun manastır kuralları, erken Hıristiyanlık dönemindeki monastik yaşamı şekillendiren en önemli belgeler arasında yer alır. Bu kurallar, manastırlarda yaşayan rahipler ve keşişler için bir disiplin ve ahlak çerçevesi sunarak, münzevi yaşamın ideal formunu belirlemiştir. Çalışmamızda Rabbula’nın kurallarının içerik analizi yapılmış, bunların teolojik, ahlaki ve toplumsal boyutları tartışılmıştır. Sonuç olarak, Rabbula’nın manastır kurallarının, s}, number={53}, publisher={Harran Üniversitesi}