TY  - JOUR
T1  - MASALLARDA SOSYALLEŞME UNSURU OLARAK YİYECEK VE İÇECEKLER: ÜÇ NAR MASALI
TT  - ЕДА И НАПИТКИ КАК ЭЛЕМЕНТ СОЦИАЛИЗАЦИИ В СКАЗКАХ: СКАЗКА О ТРЕХ ГРАНАТАХ
AU  - Mezlin, Tuğba
AU  - Harmancı, Meriç
PY  - 2025
DA  - June
Y2  - 2025
JF  - Türkoloji
PB  - Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 1727-060X
SP  - 1
EP  - 22
IS  - 122
LA  - tr
AB  - Toplumsal kültürün aktarımında önemli bir rol üstlenen masallar, bireyin yaşamındaki sembolik ögelerin temsillerini içermesi bakımından, derinlemesine imge ve anlatılar barındırır. Kolektif hafızanın arkaik sembollerine ilişkin birçok iz, masallar aracılığıyla sürülebilmektedir. Kolektifin ve bireyin ihtiyaçları ile yaşam pratikleri, masal evrenine dâhil edilir. İnsanın ilk ve en temel ihtiyacı olan beslenme kültürü ve yiyecek içecekler hem somut hem de sembolik anlamlarıyla masallarda yer almaktadır. Masallarda yiyecek ve içeceklerin kullanımı, bir sosyalleşme unsuru olabileceği gibi engellerin aşılması, bireyin var olma yolculuğunun simgeleştirilmesi, bireye kendini ve evreni anlama gibi pek çok niteliğin kazandırılmasını da sağlamaktadır. Umay Günay tarafından derlenen Elazığ Masalları’ndan biri olan “Üç Nar” masalı, nar, su ve keklik gibi yiyecek ve içeceklerle bireyin hayatındaki dönemler arasındaki geçişi gösteren anlatılardan biridir. Bu makalede “Üç Nar” masalının sosyalleşme bağlamında sembolik olarak okunmasıyla bireyin var olma yolculuğu ve topluma katılımını ifade eden durumların görülmesi amaçlanmış, yaklaşım olarak Paul Fieldhouse’ın “Food and Nutrition” eserindeki sosyalleşmede yiyeceklerin kullanımı üzerine geliştirdiği tablo temel alınmıştır. Çalışmada “Üç Nar” masalının epizotları verilmiş, Paul Fieldhouse’ın sosyalleşme ve yiyeceklerin kullanımı üzerine tablosundan hareketle, “Üç Nar” masalındaki yiyecek ve içeceklerin sosyalleşme perspektifinde sembolik anlamları üzerinde durulmuştur. Çalışmanın sonunda Fieldhouse’ın tablosu incelenen masala uyarlanmış, masallarda yiyecek ve içeceklerin sosyalleşme unsuru olarak kullanıldığı tespit edilmiştir.
KW  - Masal
KW  - Üç Nar
KW  - Sosyalleşme
KW  - Yiyecek ve İçecekler
KW  - Kültür.
N2  - Сказки, играющие важную роль в передаче социальной культуры, содержат глубокие образы и нарративы с точки зрения репрезентации символических элементов в жизни человека. Многие следы архаичных символов коллективной памяти прослеживаются в сказках. Потребности и жизненные практики коллектива и индивида включены в сказочную вселенную. Культура питания, которая является первой и самой базовой потребностью человека, а также еда и напитки также включены в сказки как с конкретными, так и с символическими значениями. Использование еды и напитков в сказках может быть элементом социализации, а также преодоления препятствий, символизировать путешествие человека по жизни и наделять его многими качествами, такими как понимание себя и Вселенной. Сказка «Три граната», одна из сказок Элазыга, собранных Умаем Гюнаем, является одним из повествований, показывающих переход между периодами в жизни человека с помощью еды и питья, таких как гранат, вода и куропатка. В данной статье ставится цель увидеть ситуации, выражающие путь индивида к существованию и участию в жизни общества, путем символического прочтения сказки «Три граната» в контексте социализации, а в качестве подхода используется таблица, разработанная Полом Филдхаусом об использовании пищи в социализации в его работе «Пища и питание». В исследовании приводятся эпизоды сказки «Три граната» и на основе таблицы Пола Филдхауса о социализации и использовании еды выделяются символические значения еды и напитков в сказке «Три граната» с точки зрения социализации. В конце исследования таблица Филдхауса была адаптирована к рассмотренной сказке, и было установлено, что еда и напитки используются в сказках как элементы социализации.
CR  - Alptekin, A. B. (2002). Taşeli Masalları. Ankara: Akçağ Yayınları.
CR  - Balcı, S. (2019). Türk Dünyası Masalları Tip Kataloğu. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Halkbilimi Anabilim Dalı. Ankara.
CR  - Beşirli, H. (2021). Yemek Sosyolojisi: Yiyeceklere ve Mutfağa Sosyolojik Bakış. Ankara: Siyasal Yayınları.
CR  - Boratav, P. N. (1969). Yüz Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınları.
CR  - Fieldhouse, P. (2002). Food and Nutrition. United Kingdom: Nelson Thornes.
CR  - Genç, R. (1997). Türk İnanışları ile Millî Geleneklerinde Renkler ve Sarı-Kırmızı-Yeşil, Erdem Atatürk Kültür Merkezi Dergisi, (27), 1075-1110.
CR  - Gezgin, D. (2017). Bitki Mitosları. İstanbul: Sel Yayınları.
CR  - Guenon, R. (2019). Yatay ve Dikey Boyutların Sembolizmi. İstanbul: İnsan Yayınları.
CR  - Günay, U. (2011). Elazığ Masalları. Ankara: Akçağ Yayınları.
CR  - Jung, C. G. (2005). Dört Arketip. İstanbul: Metis Yayınları.
CR  - Kanık, İ. (2016). Gastro Gösteri. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
CR  - Koçak, A. & Mezlin, T. (2024) Dede Korkut Kitabı’nda Yeme-İçme Kültürüne İşlevsel Yaklaşım, Kültür Araştırmaları Dergisi, (22), 31-54.
CR  - Richards, A. (2004). Hunger and Work in a Savage Tribe. Londra: Routhledge.
CR  - Sakaoğlu, S. (2021). Masal Araştırmaları I. Ankara: Akçağ Yayınları.
CR  - Seyidoğlu, B. (2016). Erzurum Masalları. İstanbul: Dergah Yayınları.
CR  - Wilkinson, K. (2011). Semboller ve İşaretler. Seda Toksoy (Çev.). İstanbul: Alfa Basım Dağıtım.
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/ayt/issue//1634135
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4583796
ER  -