TY  - JOUR
T1  - Fizikalist İndirgemeciliğin Bir Sonucu Olarak Kualia Problemi
AU  - Duran, Elif
PY  - 2025
DA  - April
Y2  - 2025
JF  - Kilikya Felsefe Dergisi
JO  - KFD
PB  - Mersin Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2148-9327
SP  - 159
EP  - 176
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Descartes’ın zihni “düşünme” ve maddeyi “uzamlılık” nitelikleriyle tanımlayarak iki farklı töz olarak ortaya koyması, zihin-beden probleminin klasik formülasyonunun temelini oluştururken, hem Descartes hem de ardılları bu probleme daha sonra çeşitli çözümler getirmeye çalışmışlarsa bile, bu çabalar yetersiz kalmıştır. 20. Yüzyıla geldiğimizde ise Kartezyen geleneğe bir tepki olarak ortaya çıkan indirgemeci fizikalizm bu problemin klasik formülasyonunu reddederek ve odak noktasını “etkileşim” sorunundan “indirgeme” sorununa kaydırarak, problemle yeni bir perspektiften baş etmeyi hedefler. Bu çalışmanın amacı, indirgemeci fizikalizmin zihin-beden problemi bağlamında nasıl radikal bir odak değişikliği yaptığını, bu yaklaşımın arkasındaki felsefi motifleri ve fizikalizmin erken dönemindeki yükselişine rağmen neden istikrarlı bir kuramsal başarıya dönüşemediğini incelemektir. Çalışmada, zihinselliğin fizikselliğe indirgenememesi sorununun, Descartes’ın zihin ile bedeni iki ayrı töz olarak tanımlamasından kaynaklanan etkileşim sorununun çözümsüzlüğünden farklı bir temele dayandığı savunulmaktadır. Bu temel, çağdaş zihin felsefesini bugün hâlâ meşgul eden “kualia problemi”nde en açık ifadesini bulmaktadır. Çalışma, mantıksal davranışçılık, özdeşlik kuramı ve işlevselcilik gibi indirgemeci fizikalist yaklaşımlara yöneltilen anti-indirgemeci itirazları ayrı ayrı ele alarak, kualia probleminin çözülemezliğinin temelinde yatan sorunu ortaya koymaktadır. Bu sorunun kökeninde, zihnin nesnelleştirilemeyen fenomenal niteliklerinin, indirgemeci bir perspektifle nesnelleştirilmeye zorlanması yatmaktadır. Ancak öznel deneyime içkin olan bu fenomenal nitelikler, indirgemeci fizikalist kuramların her birinde bir direnç noktası oluşturarak, nesnelleştirme çabalarını geri püskürtmektedir. Bu durum, indirgemeci yaklaşımların kualia problemini çözememesinin ana nedenini oluşturmakta ve bu neden, Kartezyen etkileşim sorununun çözülememiş olmasının dayandığı “töz düalizmi” perspektifinin kendine özgü dinamiklerinden belirgin biçimde ayrışmaktadır.
KW  - Zihin
KW  - Beden
KW  - Kualia
KW  - Kartezyen Düalizmi
KW  - Zihin Felsefesi
CR  - Armstrong, D. M. (1968). A materialist theory of the mind. London: Routledge & Kegan Paul.
CR  - Block, N. (1980). Troubles with functionalism. In N. Block (Ed.), Readings in philosophy of psychology (Vol. 1, pp. 268-305). Cambridge, MA: Harvard University Press.
CR  - Block, N., & Fodor, J. (1972). What psychological states are not. Philosophical Review, 81(2), 159-181.
CR  - Chisholm, R. M. (1957). Perceiving: A philosophical study. Ithaca, NY: Cornell University Press.
CR  - Demirci, Ö. (2024). Bilincin Zor Sorununa Karşı Bir Nörofenomenoloji Savunusu (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
CR  - Dennett, D. C. (1978). Brainstorms: Philosophical essays on mind and psychology. Montgomery, VT: Bradford Books.
CR  - Dennett, D. C. (1988). Quining qualia. In A. J. Marcel & E. Bisiach (Eds.), Consciousness in modern science (pp. 42-77). Oxford: Oxford University Press.
CR  - Dennett, D. C. (1991). Consciousness explained. Boston: Little, Brown and Company.
CR  - Descartes, R. (1641). Meditations on first philosophy. In The philosophical writings of Descartes (Vol. II, trans. J. Cottingham, R. Stoothoff, & D. Murdoch). Cambridge: Cambridge University Press (1984).
CR  - Descartes, R. (2006). Discourse on the method of rightly conducting one’s reason and seeking truth in the sciences (I. Maclean, Trans.). Oxford: Oxford University Press. (Original work published 1637).
CR  - Fodor, J. (1974). Special sciences (or: The disunity of science as a working hypothesis). Synthese, 28(2), 97-115.
Garber, D. (1992). Descartes’ metaphysical physics. Chicago: University of Chicago Press.
CR  - Kripke, S. A. (1972). Naming and necessity. Cambridge, MA: Harvard University Press.
CR  - Leibniz, G. W. (1714). Monadology. In G. W. Leibniz: Philosophical writings (Trans. M. Morris). London: Dent (1973).
CR  - Malebranche, N. (1674). The search after truth (Trans. T. M. Lennon & P. J. Olscamp). Columbus: Ohio State University Press (1980).
CR  - Nagel, T. (1974). What is it like to be a bat? The Philosophical Review, 83(4), 435-450.
CR  - Nagel, T. (1986). The view from nowhere. Oxford: Oxford University Press.
CR  - Nagel, T. (2021). Zihin ve Evren (Ö. Ç. Aksoy, Çev.). İstanbul: Jaguar Kitap.
CR  - Place, U. T. (1956). Is consciousness a brain process? British Journal of Psychology, 47(1), 44-50.
CR  - Putnam, H. (1967). Psychological predicates. In W. H. Capitan & D. D. Merrill (Eds.), Art, mind, and religion (pp. 37-48). Pittsburgh: University of Pittsburgh Press.
CR  - Ryle, G. (1949). The concept of mind. London: Hutchinson.
CR  - Shoemaker, S. (1975). Functionalism and qualia. Philosophical Studies, 27(5), 291-315.
CR  - Spinoza, B. (1677). Ethics (Trans. E. Curley). London: Penguin.
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/kilikya/issue//1634911
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4587306
ER  -