TY  - JOUR
T1  - Ortaokul ve Lise Matematik Öğretmenlerinin Beceri Temelli Matematik Sorularına Yönelik Görüşleri
TT  - Middle and High School Mathematics Teachers’ Opinions on Skill-Based Mathematic Questions
AU  - Erkan, Nurcan
AU  - Işık, Cemalettin
PY  - 2025
DA  - September
Y2  - 2025
DO  - 10.55661/jnate.1635522
JF  - Öğretmen Eğitimi ve Öğretim
PB  - Erciyes Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2718-0654
SP  - 46
EP  - 67
VL  - 6
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Çalışmanın amacı ortaokul ve lise matematik öğretmenlerinin beceri temelli sorulara ilişkin görüşlerini ve uygulamada yaşadıkları zorlukları ortaya çıkarmaktır. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden olgu bilim deseni ile yürütülmüştür. Çalışma grubunu 2023-2024 eğitim ve öğretim yılında Kayseri ilinde Millî Eğitim Bakanlığına bağlı resmi okullarda görev yapmakta olan ve ölçüt örnekleme yöntemiyle belirlenen 12 ortaokul, 12 lise matematik öğretmeni oluşturmuştur. Veriler yarı yapılandırılmış 12 soruluk görüşme formu ile toplanmış, verilerin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmada öğretmenlerin beceri temelli soruları çoğunlukla okuduğunu anlamaya yönelik, üst düzey düşünme becerilerini ölçen, yoruma dayalı ve anlaşılması güç sorular olarak algıladıkları sonucuna ulaşılmıştır. Katılımcıların beceri temelli soru yapısının özelliklerine dair bilgilerinin zayıf olduğu, soruların yapısından çok biçimsel özelliklerine dikkat ettikleri, çoğunun ölçme ve değerlendirme sürecinde beceri temelli soruları kullanmadığı ve ortaokul öğretmenlerinin lise öğretmenlerine göre derslerinde daha sık bu soruları kullandıkları da araştırmada elde edilen sonuçlardandır. Katılımcıların soruları çözerken zorlandığı ve beceri temelli soru yazmaya dair deneyimlerinin olmadığı ulaşılan bir diğer sonuçtur. Araştırmada katılımcıların hizmet içi eğitimde ortak ihtiyaç duydukları konuların ise beceri temelli problem kurma, problem çözümü ve yorumlama olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
KW  - beceri temelli soru
KW  - matematik
KW  - matematik okuryazarlığı
KW  - matematik öğretmenleri
KW  - yeni nesil soru
N2  - The aim of the study is to reveal the opinions of middle and high school mathematics teachers on skill-based questions and the difficulties they experience in practice. The research was conducted using phenomenological design, one of the qualitative research methods. The study group consisted of 12 middle and 12 high school mathematics teachers working in official schools affiliated with the Ministry of National Education in Kayseri province in the 2023-2024 academic year. It was determined by the criterion sampling method. The data were collected with a semi-structured 12-question interview form, and content analysis was used to analyze the data. The study concluded that teachers mostly perceived skill-based questions as questions aimed at reading comprehension, measuring higher-order thinking skills-based on interpretation, and difficulty in understanding. The results of the study also showed that the participants had poor knowledge of the characteristics of the skill-based question structure, they paid attention to the formal characteristics of the questions rather than their structure, most of them did not use skill-based questions in the measurement and evaluation process, and middle school teachers used these questions more frequently in their lessons than high school teachers. In addition, the participants have difficulty solving the questions, do not have experience in writing skill-based questions and need to develop their skill-based problem-posing, problem-solving, and interpretation skills through in-service training.
CR  - Bayat, Y. (2023). Sekizinci sınıf öğrencilerin beceri temelli soruları ele alırken kullandıkları üstbilişsel beceriler ve matematiksel temsiller (Tez No. 809069) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2022). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi. https://doi.org./10.14527/9789944919289
CR  - Çepni, S. (2019). PISA ve TIMSS mantığını ve sorularını anlama. Pegem Akademi. https://doi.org/10.14527/9786053186359
CR  - Çataldere, K. (2022). Fen Bilimleri öğretmenlerinin ve araştırmacıların bakış açılarıyla beceri temelli soruların bazı değişkenler açısından analizi (Tez No. 722879) [Yüksek lisans tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Çolak, Z. P. (2022). Matematik öğretmenlerinin beceri temelli sorulara ilişkin algılayışları (Tez No. 748330) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Creswell, J. (2013). Nitel araştırma yöntemleri: Qualitative research methods. M. Bütün & S.B. Demir, Çev. Ed. Siyasal Kitabevi.
CR  - Demir, F. (2015). Matematik okuryazarlığı soru yazma süreç ve becerilerinin gelişimi (Tez No. 414481) [Doktora tezi, Uludağ Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Elia, I., Van den Heuvel-Panhuizen, M., & Kolovou, A. (2009). Exploring strategy use and strategy flexibility in non-routine problem solving by primary school high achievers in mathematics. ZDM, 41(5), 605–618.
CR  - Erden, B. (2020). Türkçe, matematik ve fen bilimleri dersi beceri temelli sorularına ilişkin öğretmen görüşleri. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 270-292.
CR  - Ergin, A. S. (2019). 7. Sınıf öğrencilerinin geometride problem kurma süreçlerinin incelenmesi ve yaratıcılıklarına etkisinin araştırılması (Tez No. 608646) [Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Erkan, N. (2025). Ortaokul ve lise matematik öğretmenlerinin beceri temelli matematik sorularına yönelik görüşleri (Tez No. 949601) [Yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Güler, M., Arslan, Z. ve Çelik, D. (2019). 2018 Liselere Giriş Sınavına ilişkin matematik öğretmenlerinin görüşleri. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 337-363. https://doi.org/10.23891/efdyyu.2019.128
CR  - Işık, C. ve Kar, T. (2015). Altıncı sınıf öğrencilerinin kesirlerle ilgili açık-uçlu sözel hikayeye yönelik kurdukları problemlerin incelenmesi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education (TURCOMAT), 6(2), 230-249. https://doi.org/10.16949/turcomat.57055
CR  - Kablan, Z. ve Bozkuş, F. (2021). Liselere giriş sınavı matematik problemlerine ilişkin öğretmen ve öğrenci görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 211-231. https://doi.org/10.17860/mersinefd.800738
CR  - Kalender, O. (2023). Liselere Giriş Sınavı beceri temelli yeni nesil sorularına yönelik öğretmen ve öğrenci görüşleri (Van ili örneği) (Tez No. 832150) [Yüksek lisans tezi, Iğdır Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Karakeçe, B. (2021). Ortaokul matematik öğretmenlerinin beceri temelli sorulara ilişkin değerlendirmeleri (Tez No. 669846) [Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Kılcan, T. (2021). Yeni nesil matematik sorularına ilişkin tutum ölçeği geliştirme: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi, 5(2), 170-180.
CR  - Lukman, H. M., Sholikhakh, R. A., Yulianti, S., Ardani, Hendriyanto, A., & Sahara, S. (2024). Unlocking the secrets of students’ mathematical literacy to solve mathematical problems: A systematic literature review. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 20(4) https://doi.org/10.29333/ejmste/14404
CR  - MEB (2023). PISA 2022 Türkiye Raporu. Ölçme, Değerlendirme Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü. https://pisa.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2024_03/21120745_26152640_pisa2022_rapor.pdf
CR  - MEB (2024). Ortaokul Matematik Dersi Öğretim Programı (5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli.
CR  - Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: an expanded Sourcebook. (2nd ed.). SAGE Publications.
CR  - Miller, M. D., Linn, R. L., & Gronlund, N. E. (2009). Measurement and assessment in teaching (10th ed.). Pearson Prentice Hall.
CR  - OECD (1999). Measuring student knowledge and skills: A new framework for assesment. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/9789264173125-en
CR  - OECD (2018). The future of education and skills: Education 2030. https://www.oecd.org/education/2030/E2030%20Position%20Paper%20(05.04.2018).pdf
CR  - Ojose, B. (2011). Mathematics literacy: Are we able to put the mathematics we learn into everyday use? Journal of Mathematics Education, 4(1), 89-100.
CR  - Ödemiş, E. A. (2024). Beceri temelli matematik sorularının LGS, LGS Çalışma Kitabı, öğretmen ve öğrenci görüşleri bağlamında incelenmesi (Tez No. 848624) [Yüksek Lisans, Başkent Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Öğdem, H. (2022). 9. Sınıf matematik ders kitaplarındaki değerlendirme soruları ile TYT matematik testi sorularının solo taksonomisi açısından incelenmesi (Tez No. 770600) [Yüksek lisans tezi, Balıkesir Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Reynolds, D., & Muijs, R. D. (1999). The effective teaching of mathematics: A review of research, School Leadership and Management, 19(3), 273-288. https://doi.org/10.1080/13632439969032
CR  - Sanca, M., Artun, H., Bakırcı, H. ve Murat, O. (2021). Ortaokul beceri temelli soruların yeniden yapılandırılmış bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 219-248.
CR  - Shiel, G., Perkins, R., Close, S., & Oldham, E. (2007). PISA mathematics:  a teacher’s guide. Department of Education and Science.
CR  - Silver, E. A. (1994). On mathematical problem posing. For the learning of mathematics, 14(1), 19-28.
CR  - Şad, S. N. ve Aydın Y. Ş. (2023). Ortaokul 8. sınıf öğrencilerinin yeni nesil soru kavramına ilişkin algılarının metafor yoluyla incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 378-399. https://doi.org/10.17679/inuefd.1227962
CR  - Uzun, H. ve Agaç, G. (2023). Ortaokul matematik öğretmenlerinin beceri temelli sorulara ilişkin yaklaşımlarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 57-78. https://doi.org/10.17679/inuefd.1133896
CR  - Ünal, A. (2023). Yeni nesil matematik sorularına ilişkin ortaöğretim matematik öğretmenlerinin yaklaşımlarının ve derslerinde kullanımlarının incelenmesi (Tez No. 810650) [Yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Vissariou, A., & Desli, D. (2019). Metacognition in non-routine problem solving process of year 6 children. In Eleventh Congress of the European Society for Research in Mathematics Education (pp. 519-526). Freudenthal Group; Freudenthal Institute, Cerme.
CR  - Voogt, J., & Roblin, N. P. (2012). A comparative analysis of international frameworks for 21st century competences: Implications for national curriculum policies. Journal of Curriculum Studies, 44(3), 299-321.  https://doi.org/10.1080/00220272.2012.668938
CR  - Wagner, T. (2008). The global achievement gap: Why even our best schools don't teach the new survival skills our children need-and what we can do about it. Basic Books.
CR  - Yamaç, B. (2022). Sekizinci sınıf matematik dersi beceri temelli soruların anlaşılmasındaki güçlükler: Bitlis ili örneği (Tez No. 742438) [Yüksek lisans tezi, Bitlis Eren Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
CR  - Yıldız, Z. (2014). Matematikte problem kurma çalışmalarının öğretmen adaylarının problem kurma becerilerine ve üstbilişsel farkındalık düzeylerine etkisi (Tez No. 381746) [Doktora tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
UR  - https://doi.org/10.55661/jnate.1635522
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4590262
ER  -