@article{article_1637038, title={Nebevî Hadis Metinlerinde Çoklu Anlatım Sebepleri}, journal={Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi}, pages={609–632}, year={2025}, DOI={10.35209/ksuifd.1637038}, translator={Tekin, Metin}, keywords={Hadis, Çoklu Anlatım, Rivayet, Ravi, Muhtelifü’l-Hadis}, abstract={Bu araştırma daha önce ulemadan hiç kimsenin değinmediği “nebevî hadis metinlerinde çoklu anlatım sebepleri” isimli konuyu ele almaktadır. Bu konu, muhtelifü’l-hadis ilmiyle bazı yönlerden iç içe olmasına rağmen bazı açılardan ondan farklıdır. Araştırmada nebevî hadis metinlerindeki çoklu anlatımın pek çok sebebi olduğunu beyan ettik. Söz konusu sebepler, iki ana başlık altında toplanabilir: 1. Rasûlüllah’tan (s.a.v.) sâdır olan çoklu anlatım. Bu da altı kısma ayrılır. Bunların tamamı makbul olup hadisin sıhhatinde seni şüpheye sevk etmemektedir. 2. Râvilerden sâdır olan çoklu anlatım. Bu da on iki kısma ayrılır. Sebebi hafıza bozukluğu veya hata olanlar hariç geri kalanları makbuldür. Kabul ya da red açısından her bir kısmın hükmünü zikrettiğimiz gibi maksadı izah edebilmek için her bir sebebe bir veya iki misal getirdik. Çalışmada Hz. Peygamber’in (s.a.v.) farklı lafızlarla hadisi nakletmesi, ravilerin zabt seviyelerinin aynı olmaması, ravinin hadisin bir kısmını duyması, Hz. Peygamber’in (s.a.v.) muhatapların hâline göre onlara birbirinden farklı cevaplar vermesi vb. mevzular muhtasar bir şekilde işlenmiş ve örnek kabilinden getirilen hadis metinlerindeki farklılıklara detaylı olarak yer verilmemiştir. Bununla birlikte makale hadis metinlerindeki lafız farklılıklarının gerekçelerine değinmesi açısından alana katkı sunmaktadır. Bu çerçevede rivayetlerdeki farklılıklar dikkate alınmadan ilgili hadislerin tahlil edilerek sağlıklı bir neticeye ulaşmak pek mümkün görünmemektedir. Hâlbuki hadislerin doğru bir şekilde anlaşılmasında söz konusu edilen metnin aynı ya da farklı hadislere ait olduğunu belirlemek ve aynı hadisin metinleri arasındaki lafız farklılıklarının nasıl ele alınacağını tespit etmek önem arz etmektedir. Zira bir rivayetin muhtelif tariklerinin karşılaştırılması zaman zaman onun diğer bir tarikten farklı olarak anlaşılmasına imkân tanımaktadır. Bu husus göz ardı edildiğinde fotoğrafın bütününü görmeden sonuca ulaşılmaya çalışılacak ve rivayetlerle alakalı isabetli olmayan değerlendirmelerin yapılması kaçınılmaz olacaktır. Buna bağlı olarak hadislerin bağlamından koparılarak parçacı bir bakışla tahlil edilmesi neticesinde kimi zaman Hz. Peygamber’in (s.a.v.) kastetmediği bir mananın anlaşılmasına bazen de hadislerin aidiyeti, delaleti ve bağlayıcılığının tespiti konusunda birtakım problemlere zemin hazırlanacak ve hadis ilmine ilgi duyduğu halde bu alanda yeterli donanıma sahip olmayan kişilerin sıkıntıya girmesine kapı aralanacaktır. Hatta tarih içerisinde İslam toplumlarında ortaya çıkan sorunların çözümünde temel referans kaynağı olarak görülen hadisler, özellikle bazı çevreler tarafından siyak-sibakı ihmal edilerek değerlendirilecek ve problemlerin kaynağı olarak görülecektir. Ayrıca belli bir konudaki rivayetlerin senet ve metinlerini bütünlük içerisinde ele almak, sahih olan ve olmayan hadislerin birbirinden ayırt edilmesini ve bu hadisler arasındaki farklılıkların giderilmesini mümkün kılacaktır.}, number={45}, publisher={Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi}