@article{article_1637456, title={Kadı Mahkemeleri ve Toplumsal Adalet: Osmanlı Klasik Döneminde Çözümler ve Usuller}, journal={İhya Uluslararası İslam Araştırmaları Dergisi}, volume={11}, pages={728–755}, year={2025}, DOI={10.69576/ihya.1637456}, author={Uzun, Celalettin}, keywords={İslam Hukuku, Osmanlı Toplumu, Mahkeme, Adalet, Yargı, Kadı.}, abstract={İnsana yaraşır bir hayatın temel şartları; adalet, eşitlik, hakka saygı ve tüm bunlara riayettir. Her toplumda, insan ilişkilerini kuran ve pekiştiren bu kavramlara yüklenen anlamlar toplumdan topluma ya da zamana göre farklılaşabilmektedir. Ancak bu kavramlar her toplumda hayatın en temel kaidelerini oluşturmaktadır. Bu çerçevede Osmanlı yönetim geleneğinde adalete büyük bir ehemmiyet verilmiş ve her kazada kadıların başında bulunduğu adalete dayalı güvenilir bir yargı sistemi oluşturulmuştur. Kadı mahkemelerinin oluşturduğu adil yargılama sistemi sayesinde Müslüman ahalinin dışında Gayrimüslim ahalinin önemli büyük bir kısmı da kendi aralarındaki problemli konuları çözmek için İslami hükümlerle yargılanma yolunu tercih etmiştir. Yapılan bu çalışmayla da bir kısım şer’iye sicili defterlerinden yola çıkılmak suretiyle kadı mahkemelerinin yargılama yöntemleri hakkında bilgi verilmiştir. Böylece bu mahkemelere getirilen sorunların ne şekilde kovuşturulduğu, mahkemelerce anlaşmazlıklara getirilen çözümlerde takip edilen usullerin neler olduğu ile bu mahkemelerde adaletin nasıl sağlandığı ve ahalinin bu mahkemelerin olanaklarından nasıl istifade ettiği gibi soruların cevaplarına yer verilmiştir. Bununla birlikte çalışmada bugün mutlak ve kesin bilgi olarak genel kabul gören bir kısım yargıların her zaman her yerde aynı şekilde uygulanmadığı sonucuna da ulaşılmıştır. Öte yandan yapılan çalışmayla kadı mahkemelerinde zamanın imkânlarından hareketle suçu ve suçluyu tespit etmek amacıyla yargılamada kabul gören ve etkili olan şahit beyanı ile toplumun tanıklığının dışında günümüzde olduğu gibi ispata yardım eden her türlü ipucu, iz veya işaret ya da kriminal bulgular ve bilirkişi görüşünün kullanıldığı görülmüştür. Yine özellikle toplum düzenini derinden sarsan ve kamuyu ilgilendiren soruşturmaların genelde taşranın üst düzey askeri yetkililerinin veya bunları temsil eden kişilerin huzurunda gerçekleştiği yapılan çalışmada tespit edilmiştir.}, number={2}, publisher={Mehmet Ayhan}