TY  - JOUR
T1  - Sözlü ve Tekerlemeli Geleneksel Çocuk Oyunlarının Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Sesbilgisel Farkındalıklarına Etkisi
TT  - The Effect of Traditional Children's Games with Words and Rhymes on the Phonological Awareness of Preschool Children
AU  - Sarıbaş, Murat
AU  - Şepitci Sarıbaş, Merve
PY  - 2025
DA  - April
Y2  - 2025
DO  - 10.37217/tebd.1641847
JF  - Türk Eğitim Bilimleri Dergisi
JO  - TEBD
PB  - Gazi Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2459-1912
SP  - 1032
EP  - 1055
VL  - 23
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Araştırmada, sözlü ve tekerlemeli geleneksel çocuk oyunlarının okul öncesi dönem çocuklarının sesbilgisel farkındalık becerileri üzerindeki etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Nicel verilerden yararlanılan araştırmada, ön test-son test kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır. 2021-2022 eğitim-öğretim yılında Sivas ili Merkez ilçesindeki Millî Eğitim Bakanlığına bağlı bir anaokulunda okul öncesi eğitimi alan 16’sı deney, 15’i kontrol grubundan olmak üzere toplam 31 çocuk çalışma grubunu meydana getirmiştir. Çocuklara Yönelik Bilgi Formu ve Erken Okuryazarlık Becerilerini Değerlendirme Aracı’nın Sesbilgisel Farkındalık Becerilerini Değerlendirme Alt Testi veri toplama araçları olarak kullanılmıştır. Verilerin analizinde Bağımsız Örneklem T Testi ve Bağımlı Örneklem T Testi kullanılmıştır. Etki büyüklüğünün hesaplanmasında ise Cohen d formülü kullanılmıştır. Yapılan ön testler, uygulama öncesinde deney grubundaki çocuklar ile kontrol grubundaki çocukların sesbilgisel farkındalık becerilerinin benzer düzeyde olduğunu göstermiştir. Son testlerin sonucunda, sözlü ve tekerlemeli geleneksel çocuk oyunlarını oynayan deney grubundaki çocukların sesbilgisel farkındalık becerilerinin istatistiksel olarak anlamlı düzeyde arttığı, kontrol grubundaki çocukların ise sesbilgisel farkındalık becerilerinde anlamlı düzeyde bir farklılığın meydana gelmediği, deney grubu ile kontrol grubundaki çocukların SFBDAT’den aldıkları puanların orta düzeyde farklılaştığı görülmüştür. Kalıcılık testlerinin sonucunda sözlü ve tekerlemeli geleneksel çocuk oyunlarının deney grubundaki çocukların sesbilgisel farkındalık becerileri üzerindeki etkisinin devam ettiği saptanmıştır.
KW  - Okul öncesi dönem
KW  - Tekerleme
KW  - Geleneksel çocuk oyunları
KW  - Sesbilgisel farkındalık becerileri
N2  - The aim of this study was to examine the effects of traditional children’s word-based games and nursery rhymes on the phonological awareness skills of preschool children. Utilizing quantitative data, the study adopted a quasi-experimental pre-test–post-test control group design. The study group consisted of 31 children receiving preschool education at a kindergarten affiliated with the Ministry of National Education in the central district of Sivas during the 2021–2022 academic year. Of these, 16 were assigned to the experimental group and 15 to the control group. Data were collected using the Children's Information Form and the Phonological Awareness Skills Assessment Subtest of the Early Literacy Skills Assessment Tool. For data analysis, both Independent Samples t-Test and Paired Samples t-Test were employed, and effect size was calculated using Cohen’s d. The pre-test results indicated that the phonological awareness skills of the experimental and control groups were at similar levels prior to the intervention. The post-test results revealed a statistically significant improvement in the phonological awareness skills of the children in the experimental group, who participated in traditional word-based games and rhymes. In contrast, no significant difference was observed in the control group. Furthermore, the difference in scores between the experimental and control groups on the Phonological Awareness Skills Assessment Subtest was found to be of moderate effect size. Retention test results indicated that the positive effect of traditional children’s games and rhymes on the phonological awareness skills of the children in the experimental group persisted over time.
CR  - Ahmed, S., Khan, D. S., & Mehmood, A. S. (2023). Let them play: A systematic review investigating the benefits of free play in emotional development of children. Academy of Education and Social Sciences Review, 3(4), 509-520. https://doi.org/10.48112/aessr.v3i4.660
CR  - Akdal, D. & Kargın, T. (2019). Sesbilgisel farkındalık becerilerini desteklemeye yönelik SESFAR müdahale programının etkililiğinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(6), 2609-2620. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3459
CR  - Annet, K. A. (2024). The role of play in early childhood education: Balancing fun and learning. Eurasian Experiment Journal of Arts and Management (EEJAM), 5(3), 31-34.
CR  - Arieste, F. W. & Maftuh, B. 2020. Traditional games as a multicultural education planning for children in primary schools. Jurnal Inovasi Pendidikan Dasar-The Journal of Innovation in Elementary Education, 5(2), 51-58. https://doi.org/10.22236/jipd.v5i2.114
CR  - Arslan-Erdem, N. (2019). Artvin’de çocuk oyunları (derleme, inceleme, tasnif). (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
CR  - Ashar, Mania, S., Ibrahim, M. M., Syamsudduha, S., Sadaruddin., & Dewi, A. C. (2024). The impact of traditional games on social-emotional development: A comprehensive review of existing research. Journal of Learning and Development Studies, 4(2), 39-51. https://doi.org/10.32996/jlds
CR  - Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 231-274.
CR  - Bardak, M. (2018). Oyun temelli öğrenme. A. Gürol (Ed.), Erken çocukluk döneminde ögrenme yaklaşımları içinde (s. 207-230). Efe Akademi.
CR  - Başal, H. A. (2007). Geçmiş̧ yıllarda Türkiye’de çocuklar tarafından oynanan çocuk oyunları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 243-266.
CR  - Bayraktar, V. & Temel, F. (2014). Okuma-yazmaya hazırlık eğitim programının çocukların okuma-yazma becerilerine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(3), 8-22.
CR  - Bayraktar, V. (2013). Okuma-yazmaya hazırlık eğitim programının anasınıfına devam eden 6 yaş grubu çocukların yazı farkındalığı becerilerine ve ilkokul birinci sınıftaki ses farkındalığı ve okuma-yazma becerilerine etkisinin incelenmesi. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
CR  - Bee, H. & Boyd, D. (2002). Life span development. Allyn and Bacon.
CR  - Begiç, H. N. (2017). Türk çocuk oyunları. Türkiyat Mecmuası, 27(2), 359-364. https://doi.org/10.18345/iuturkiyat.370081
CR  - Bianco, M., Bressoux, P., Doyen, A. L., Lambert, E., Lima, L., Pellenq, C., & Zorman, M. (2010). Early training in oral comprehension and phonological skills: Results of a three-year longitudinal study. Scientific Studies of Reading, 14(3), 211-246. https://doi.org/10.1080/10888430903117518
CR  - Boratav, P. N. (2000). Tekerleme/Türk halk masalının tipolojik ve stilistik incelemesine katkı (İ. Yerguz, Çev.). Tarih Vakfı.
CR  - Bursal, M. (2019). SPSS ile temel veri analizleri. Anı.
CR  - Büyüköztürk, Ş. (2012). Örnekleme yöntemleri. http://cv.ankara.edu.tr/duzenleme/kisisel/dosyalar/ 21082015162828.pdf sayfasından erişilmiştir.
CR  - Callaghan, G. & Madelaine, A. (2012). Levelling the playing field for kindergarten entry: Research implications for preschool early literacy instruction. Australasian Journal of Early Childhood, 37(1), 13-23. https://doi.org/10.1177/183693911203700103
CR  - Can, A. (2020). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. Pegem Akademi.
CR  - Cihangir, Y. (2013). Tekerlemeli ve sözlü oyunların KKTC’deki okul öncesi çocukların Türkçe dil becerilerine kazanımları. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 6(12), 175-183.
CR  - Çetin, A. (2019). Erken okuryazarlık becerileri eğitim programının erken okuryazarlık ve erken matematik becerileri üzerine etkisinin incelenmesi. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
CR  - Çimen, M., Bayıroğlu, G. B., & Dağlı, S. (2024). Eğitsel oyunlar ve çocuk gelişimi. M. Kaya (Ed.), Çocuk gelişimde beden eğitimi, spor ve oyun içinde (s. 113-140). Efe Akademi.
CR  - Danielson, E. (2000). The importance of nursery rhymes. Creative Education, 3(4), 1-12.
CR  - Dedeoğlu-Orhun, B. (2009). İlköğretim 3. sınıflarda Türkçe derslerinde tekerleme kullanımının öğrencilerin konuşma becerilerine etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
CR  - Dunst, J. C., Meter, D., & Hamby, D. W. (2011). Relationship between young children’s nursery rhyme experiences and knowledge and phonological and print-related abilities. Center for Early Literacy Learning, 4(1), 1-12.
CR  - Farag, H. M., Eldessouky, H., Shahin, E., & Atef, M. (2023). Phonological awareness training and phonological therapy approaches for specific language impairment children with speech sound disorders: A comparative outcome study. European Archives of Oto-Rhino-Laryngology, 281, 479-487. https://doi.org/10.1007/s00405-023-08274-5
CR  - Fedakâr, P. & Korkutan, S. Ş. (2016). Seferihisar geleneksel çocuk oyunlarının yapısal analizi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(1), 366-374.
CR  - Fırat, H. (2013). Çocuk oyunları-eğitim ilişkisi: Bezirgân başı örneği. Turkish Studies, 8(13), 885-896. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.5809
CR  - Foley, P. (2008). Introduction. J. Collins & P. Foley (Ed.), Promoting children’s wellbeing: Policy and practice içinde (s. 1-8). Policy.
CR  - Fox, N. P., Reilly, M., & Blumstein, S. E. (2015). Phonological neighborhood competition affects spoken word production irrespective of sentential context. Journal of Memory and Language, 1(83), 97-117. https://doi.org/10.1016/j.jml.2015.04.002
CR  - Gauthier, J. M. & Lejeune, C. (2008). Les comptines et leur utilité dans le développement de l’enfant. Neuropsychiatrie de L’enfance et de L’adolescence, 56, 413-421. https://doi.org/10.1016/j.neurenf.2008.04.009
CR  - George, D. & Mallery, P. (2003). SPSS for Windows step by step: A simple guide and reference, 17.0 update. Pearson.
CR  - Gökkaya, H. (2008). Konuşma becerisinin sağaltılmasında tekerlemelerin kullanımı. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
CR  - Gökkuş, İ. & Akyol, H. (2020). Ses bilgisi farkındalık programının birinci sınıf öğrencilerinin sesbilgisel farkındalık becerilerinin gelişimine etkisi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 9(1), 308-331. https://doi.org/10.30703/cije.678379
CR  - Göle, M. O. & Temel, Z. F. (2023). Dijital oyun tabanlı ses bilgisel farkındalık eğitim programının 60-72 aylık çocukların ses bilgisel farkındalık becerilerine etkisi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(1), 268-290. https://doi.org/10.17679/inuefd.1215600
CR  - Grandcoin-Joly, G. (2008). Pour une classe réussie en maternelle. Edition Nathan.
CR  - Güneş, F. (2020). Çocuk tekerlemeleri. Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi, 5(1), 1-21. https://doi.org/10.29250/sead.685541
CR  - Harper, L. J. (2011). Nursery rhyme knowledge and phonological awareness in preschool children. Journal of Language and Literacy Education, 7(1), 65-78.
CR  - İlgün, K. (2015). Yabancı dil olarak Türkçenin öğretiminde telaffuz becerisini geliştirmeye yönelik tekerleme ve ninnilerin kullanımı. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
CR  - Kaplan, Z. (2021). Oyun tekerlemelerinin işlevsel özellikleri. Karabük Türkoloji Dergisi, 3(3), 67-84. https://doi.org/10.7596/katud.20102021.005
CR  - Karaman, G. & Güngör-Aytar, A. (2016). Erken Okuryazarlık Becerilerini Değerlendirme Aracı’nın (EOBDA) geliştirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 516-541. https://doi.org/10.17860/efd.02080
CR  - Karaman, G. (2013). Erken Okuryazarlık Becerilerini Değerlendirme Aracı’nın geliştirilmesi geçerlik ve güvenirlik çalışması. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
CR  - Kayabaşı, O. A. & Günindi, Y. (2016). Çocuk oyunlarında tekerlemenin yeri. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(13), 19-30.
CR  - Kenanoğlu, D. & Duran, M. (2021). The effect of traditional games on the language development of pre-school children in pre-school education. Asian Journal of Education and Training, 7(1), 74-81. https://doi.org/10.20448/journal.522.2021.71.74.81
CR  - Kurudayıoğlu, M. & Potur, Ö. (2015). Temel dil becerilerinin kazandırılması açısından tekerlemeler. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 15, 40-62. https://doi.org/10.12973/jlle.11.285
CR  - Lust, C. & Donica, D. K. (2011). Effectiveness of a handwriting readiness program in Head Start: A two-group controlled trial. The American Journal of Occupational Therapy, 65(5), 560-568. https://doi.org/10.5014/ajot.2011.000612
CR  - Madondo, F. & Tsikira, J. (2021). Traditional children’s games: Their relevance on skills development among rural zimbabwean children age 3–8 years. Journal of Research in Childhood Education, 36(1), 1-15. https://doi.org/10.1080/02568543.2021.1982084
CR  - Maslanka, P. & Joseph, L. M. (2002). A comparison of two phonological awareness techniques between samples of preschool children. Reading Psychology, 23(4), 271-288. https://doi.org/10.1080/713775284
CR  - MEB. (2025). Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Kapsamında Okul Öncesi Eğitimde Türkçe Dil Becerilerinin Gelişimini Destekleyen Yeni Eğitim Materyalleri Hazırlandı. https://tegm.meb.gov.tr/www/turkiye-yuzyili-maarif-modeli-kapsaminda-okul-oncesi-egitimde-turkce-dil-becerilerinin-gelisimini-destekleyen-yeni-egitim-materyalleri-hazirlandi/ icerik/1088 sayfasından erişilmiştir.
CR  - Nkurunziza, S. (2024). The role of phonological awareness in early reading development. European Journal of Linguistics, 3(3), 15-26. https://doi.org/10.47941/ejl.2051
CR  - Oğuz-Haçat, S. & Topal, M. (2021). Geleneksel çocuk oyunlarının değerler eğitimindeki rolünün sınıf öğretmenlerinin görüşleri açısından değerlendirilmesi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(2), 558-575.
CR  - Önal, M. N. (2002). Türkçe’nin eğitimi ve öğretiminde oyun tekerlemelerinin yeri ve önemi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(9), 1-17.
CR  - Özkaya, P. G. (2012). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin sesli okuma becerilerine tekerleme eğitiminin etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
CR  - Özsoy, S. & Özsoy, G. (2013). Eğitim araştırmalarında etki büyüklüğü raporlanması. İlköğretim Online, 12(2), 334-346.
CR  - Parpucu, N. (2020). Sesbilgisel Farkındalık Mesleki Gelişim Programı’nın okul öncesi öğretmenleri ve çocukları üzerindeki etkisi. (Doktora Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
CR  - Phelps, S. (2003). Phonological awareness training in a preschool classroom of typically developing children. (Yüksek Lisans Tezi). https://dc.etsu.edu/cgi/viewcontent.cgi?referer=&httpsredir=1&article= 1929&context=etd sayfasından erişilmiştir.
CR  - Pullen, P. C. & Justice, L. M. (2003). Enhancing phonological awareness, print awareness, and oral language skills in preschool children. Intervention in School and Clinic, 39(2), 87-98. https://doi.org/10.1177/10534512030390020401
CR  - Rahnang, R., Aditya, F., Merna, M., & Lidya, L. (2023). Traditional game module development: An alternative to stimulate early childhood language development. Nazhruna Jurnal Pendidikan Islam, 6(1), 139-158. https://doi.org/10.31538/nzh.v6i1.2977
CR  - Rehfeld, D. M., Kirkpatrick, M., O'Guinn, N., & Renbarger, R. (2022). A meta-analysis of phonemic awareness instruction provided to children suspected of having a reading disability. Language, Speech, and Hearing Services in Schools, 53(4), 1177-1201. https://doi.org/10.1044/2022_LSHSS-21-00160
CR  - Sá, M. & Lousada, M. (2022). Effectiveness of phonological awareness stimulation in preschoolers-a systematic review. Revista Chilena de Fonoaudiología, 21(1), 1-19. https://doi.org/10.5354/0719-4692.2022.64161
CR  - Schuele, C. M., Skibbe, L. E., & Rao, P. K. S. (2007). Assessing phonological awareness. K. L. Pence (Ed.), Assessment in emergent literacy içinde (s. 275-326). Plural.
CR  - Şentürk, H. (2008). Ana dil (Türkçe) öğretiminde tekerlemelerin kullanılması. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
CR  - Tören, A. (2011). Erzincan’dan derlenen çocuk oyunlarının çocuk eğitimindeki yeri. (Yüksek Lisans Tezi). http://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.
CR  - Turan, L. (2007). Çocuğun dünyasında oyun, hayal ve merak unsurları. Ö. Yılar & L. Turan (Ed.), Eğitim fakülteleri için çocuk edebiyatı içinde (s. 1-36). Öncü.
CR  - Tzakosta, Μ. & Sfiraki, A. (2016). Tongue twisters as a teaching technique facilitating morphophonological awereness and vocabulary development in the preschool child. Στο NCYU Inquiry in Applied Linguistics 2015: Linguistics Applied Across Borders’ta sunulmuş bildiri, Taipei, Taiwan, June 2010.
CR  - Usman, R., Irmayani, I., & Ningsih, N. (2024). The use of nursery rhymes in improving the preschool pupils’ vocabulary in bambini school. Journal on Education, 6(2), 13363-13373. https://doi.org/10.31004/joe.v6i2.5156
CR  - Yılar, Ö. (2007). Halk bilimi ve eğitim. Pegem Akademi.
UR  - https://doi.org/10.37217/tebd.1641847
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4618586
ER  -