@article{article_1644363, title={Otizm İlişkili Belirtiler için Tanı Olarak Kullanılabilen “Uyaran Eksikliği” Kavramının İncelenmesi: Eleştirel Derleme}, journal={Osmangazi Tıp Dergisi}, volume={47}, pages={648–654}, year={2025}, DOI={10.20515/otd.1644363}, author={Kanatli, Merve Cicek}, keywords={uyaran eksikliği, otizm, konuşma gecikmesi, tanı, ayırıcı tanı}, abstract={“Uyaran eksikliği” tanısal sınıflandırma sistemlerinde tanımlanmış bir tanı olmamakla birlikte, Türkiye’de otizm ile ilişkili semptomları (örneğin gecikmiş dil gelişimi, sosyal etkileşimde zorluklar) olan çocuklara tanı olarak verilebilmektedir. Uluslararası alanyazında “uyaran eksikliği” terimi gelişimsel bir tanı/fenomen olarak yer almamaktadır. Bunun yerine, bu terim çoğunluğu daha eski olan yayınlarda, gelişimi olumsuz etkileyebilecek bir etmen olarak kullanılmaktadır. Ulusal alanyazında ise “uyaran eksikliği” bir tanı olarak kullanıldığı yayınlar bulunmaktadır. Bu yayınlarda, “uyaran eksikliği”nin ayrıntılı olarak tanımlanmadığı, tanımların önemli ölçüde farklılık gösterdiği ve “uyaran eksikliği” olarak ifade edilen klinik tablonun otizm spektrum bozukluğu ve dil gelişimi zorluklarından ayrımının yeterince yapılmadığı görülmektedir. Bu yayınların bir kısmında bu klinik durumun olası etiyolojisi, çocukla yetersiz sosyal etkileşim ve yoğun ekran izleme olarak belirtilmektedir. Ancak literatürde “uyaran eksikliği” olarak tarif edilen klinik tablonun etiyolojisini araştıran herhangi bir çalışma bulunmamaktadır. Dolayısıyla, bu klinik tablonun öngörülen etiyolojisinin kanıta dayalı verilerden çok, uzman görüşüne dayandığı ifade edilebilir. Ulusal alanyazında otizm spektrumundaki çocuklara, tanıyı hafifletmek amacıyla otizm yerine "uyaran eksikliği" tanısı konulabildiği bildirilmiştir. Hekimin doğruyu söyleme etik yükümlülüğünü ihlal edebilecek bu durum, otizmin bilinen en etkili tedavisi olan erken girişimin gecikmesine veya sağlanamamasına, sosyal ve mali hakların sağlanamamasına, takibin aksamasına ve ilerleyen yaşla birlikte ortaya çıkabilecek eş tanıların iyi yönetilememesine neden olabilir.}, number={4}, publisher={Eskişehir Osmangazi Üniversitesi}