@article{article_1645731, title={Haklarında Âyet(ler) Nazil Olan Münafık Şahıslar}, journal={Yakın Doğu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi}, volume={11}, pages={336–371}, year={2025}, DOI={10.32955/neu.ilaf.2025.11.1.14}, author={Türk, Nurdoğan}, keywords={Tefsir, Münafıklar, Âyet, Esbâb-ı Nüzûl, Şahıs}, abstract={Münafıklar, Kur’ân’ın bazı âyetlerinin nüzûl sebeplerine konu edilen unsurlardan biridir. Onlar, nifak eylemlerini hem Mekke devrinde hem de özellikle Medine devrinde değişik şekillerde açığa vurmuşlardır. Böylece Kur’ân’ın muhataplarından olmuşlar ve doğal olarak haklarında bazı âyetler nazil olmuştur. Münafık lafzı, Kur’ân’da çoğul formda yirmi beş âyette zikredilmiş ve otuz iki defa kullanılmıştır. Bu çalışmanın amacı, “Haklarında âyet/ler inen münafık şahıslar kimlerdir?” sorusunun cevabını bulmak üzere haklarında âyet nazil olan münafık kişileri tespit etmektir. Çalışma, nüzûl rivayetlerinde sadece bir münafık hakkında indiği belirtilen âyetler ile sınırlandırılmıştır. Bir münafık hakkında birden fazla âyetin nazil olma ihtimali de vardır. Buna göre makale, münafıklar hakkında nazil olan âyetler ve haklarında âyet inen şahısların biyografileri üzerinden şekillendirilmiştir. Âyetlerin tespitinde; üçü klasik, yedisi modern döneme ait on esbâb-ı nüzûl eseri ile rivayet aktarımı bakımından en hacimli eserler olan Taberî (öl. 310/923) ve İbn Kesîr’in (öl. 774/1373) tefsirleri olmak üzere toplam on iki eser esas alınmıştır. Çalışma metodu olarak sırasıyla münafıklar hakkında nazil olan âyetler tespit edilmiş ve bunlar iniş sebepleri ile birlikte tablolar hâlinde sunulmuştur. Söz konusu âyetlerin istatistiksel ve tematik analizi yapılmaya çalışılmıştır. Münafık şahıslar hakkında nazil olan âyet sayıları takdim edilmiştir. Tematik değerlendirme; muhataplara tevcih edilen telkinler, çağrılar, tehditler, sergilenen küstahça davranışlar ve ikiyüzlülükler, münafıklığa sevk eden sebepler gibi konularla detaylandırılmıştır. Anılan âyetlerin daha iyi anlamlandırılabilmesi ve somutlaştırılması adına haklarında âyet nazil olan on münafık şahsın, çalışmanın hacmi gereği kısa biyografisi kronolojik sıra ile ortaya konmaya çabalanmıştır. Çalışmada, on şahısla sınırlama tercih edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, isimli-isimsiz münafıklar hakkında inen âyetlerin sayısı, yirmisi Mekkî ve seksen biri Medenî olmak üzere yüz birdir. İlgili nüzûl rivayetlerinde on altı şahıstan bahsedilmiştir. Bunlardan on tanesinin isimleri zikredilmiş ve tümü erkektir. Diğer altı şahsın adları, belirtilmemiştir. İniş sebebi rivayetlerinin artmasıyla nüzûl sebebi olan âyetlerin sayısının da arttığı görülmüştür. Tespit edilen âyetler, beşi Mekkî ve dokuzu Medenî olmak üzere on dört sûrede geçmektedir. Âyetlerde, tematik yönden Allah, Kur’ân, Hz. Peygamber (s.a.v.), iman, küfür, şirk, itaatsizlik, münafıkların ikiyüzlülükleri, imtihan, sabır, adalet, namaz, iffetli olma, iftira, hırsızlık, emanete ihanet, kötülükten sakınma, kötü ahlak, tövbe, istiğfar, ölüm, kıyamet, cennet, cehennem gibi konular öne çıkmıştır. Mevzubahis on şahıstan ikisi, hicrî 7. ve 10-11. yıllarda vefat etmiştir. Diğer sekizinin ölüm tarihlerine erişilememiştir. Kaynaklarda, Abdullâh b. Nebtel (öl.?) ve Nebtel b. el-Hâris’in (öl.?) fiziksel özelliklerine yer verilmiştir. Tu’me b. Ubeyrık (öl.?), Nebtel b. el-Hâris ve Rifâa b. Zeyd (öl.?) ile ilgili anlatılarda, Hz. Peygamber’in gerçek nebi olduğunu doğrulayan kanıtlara işaret edilmiştir. Abdullâh b. Übey (öl. 6/631), Ebû Âmir er-Râhib (öl. 9-10/630-631), Tu’me b. Ubeyrık, Rifâa b. Zeyd, Abdullâh b. Nebtel ve Vedîa b. Sâbit’in (öl.?) nifakında ittifakın bulunduğu, Ced b. Kays (öl.?), Muattib b. Kuşeyr (öl.?) ve Nebtel b. el-Hâris’e nifak isnâd edildiği ve Ebu’l-Cevvâz’ın (öl.?) nifâk isnâdını hak etmediği kanaatine varılmıştır.}, number={1}, publisher={Yakın Doğu Üniversitesi}