@article{article_1648252, title={SÖZÜN DERİNLİKLERİNDE BİR YOLCULUK: İSÂMÜDDİN EL-İSFERÂYÎNÎ VE EL-ATVEL’İN BELÂGAT UFKU}, journal={Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi}, volume={15}, pages={70–85}, year={2025}, author={Çelik, Recep}, keywords={İsâmüddîn, İsferâyinî, el-Atvel, Arap Dili, Belâgat.}, abstract={Kur’ân-ı Kerim, ilahî kelamın mucizevî bir tecellisi olup, belâgat sanatının en mükemmel örneğini ve en yüce mertebesini teşkil eder. Belâgat ilmiyle iştigal edenler, ince nükteler çıkarmak ve ebedî kitabın mucizevîliğini göstermek için onun belâgat unsurlarına ve kullanımlarına yakından bakmak zorunda kalmışlardır. Bu bağlamda, Miftâhu’l-Ulûm, Telhîsu’l-Miftâh, el-Îzâh, el-Mutavvel, Muhtasaru’l-Me‘ânî ve el-Atvel gibi eserler, belâgat ilminin iç içe geçmiş katmanlarını oluşturan, birbirini besleyen yapılarıyla kökleri tarihe, dalları ise geleceğe uzanan en seçkin kaynaklar arasında yer almaktadır. Belâgat alanındaki klasik metinler, ilmin temel meselelerini ele almakla kalmamış, aynı zamanda kelamî ve mantıkî yöntemleri de içine alan bir tartışma zemini oluşturmuştur. Ancak, bu eserlerin özellikle kelamî ağırlıklı olanları, zaman içinde anlaşılması güç bir üslûba bürünerek okurlarına zorluklar çıkarmış ve yoğun şerh-haşiye geleneğinin doğmasına sebep olmuştur. Bu noktada, İsâmüddin el-İsferâyînî (ö. 1538), yaptığı çalışmalarla alana önemli katkılar sağlamıştır. Kaleme aldığı el-Atvel adlı eseri, Arap belâgatinde derinlemesine analiz potansiyeli barındıran eserlerden biridir. Bu çalışma, İsferâyînî’nin el-Atvel adlı eserinin belâgat ilmi içindeki yerini ve etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Problem olarak ise, belâgat metinlerinin özellikle kelamî ve mantıkî yöntemlerle ele alındığında ne ölçüde açıklayıcı olduğu ve bu durumun anlama sürecine nasıl etki ettiği ele alınacaktır. Kelamî metodun, belâgat ilmine kazandırdığı derinlik ile oluşturduğu kapalılık arasındaki denge, İsferâyînî’nin eseri üzerinden değerlendirilecek ve bu metodun şerh ve haşiye geleneğine nasıl zemin hazırladığı gösterilecektir. Böylece, el-Atvel’in belâgat literatüründeki konumu belirlenerek, klasik belâgat metinlerinin günümüz okuru açısından erişilebilirliği sorunsalına da ışık tutulacak ve modern araçlar yönünden barındırdığı potansiyel ortaya konacaktır.}, number={2}, publisher={Kırıkkale Üniversitesi}