@article{article_1648978, title={Bilginin Yeniden Kavramsallaştırılması: İslam Epistemolojisinin Getirdiği Açılımlar}, journal={Rize İlahiyat Dergisi}, pages={31–45}, year={2025}, DOI={10.32950/rid.1648978}, author={Polat, İsmail}, keywords={İslam Felsefesi, Bilim, Bilgi Teorisi, Epistemoloji, İslam Epistemolojisi}, abstract={Moderniteyle birlikte insanın salt aklını kullanarak ürettiği düşüncelerle hayatı, evreni ve içindekileri anlaması, hayatını düzenlemesi ve maddeyi aşırı derecede önemsemesi, birey ve toplumlar üzerinde derin etkiler bırakmıştır. Günümüzde geniş bir yelpazede kendini gösteren bu etkiler, hem siyasi ve ekonomik alanda hem de entelektüel ve kültürel düzeyde önemli dönüşümlere yol açmıştır. Bu süreç, rasyonel düşüncenin etkisiyle ortaya çıkan bilgi anlayışının indirgemeci ve ayrıştırıcı doğasının etkisiyle şekillenmiş, bilgi ve ilim tasnifi de büyük ölçüde bu perspektife dayandırılmıştır. Müslüman dünyasında bir hafıza kaybı ve epistemolojik bir boşluk oluşturan bu dönüşüm, akıl ve vahiy arasındaki ilişkiyi yeniden sorgulama ihtiyacını doğurmuştur. Bu bağlamda pek çok Müslüman düşünür, bu epistemolojik krizden çıkabilmek için modern düşüncenin indirgemeci ve parçalı yaklaşımına karşı çıkmış, insanın hayatı, evreni ve içindekileri anlamasında İslam epistemolojisinin sunduğu bütüncül perspektifin önemine dikkat çekmiştir. Batı epistemolojisinde bilgi, genellikle akıl ve duyularla elde edilen deneyimsel verilerle sınırlıdır. İslam epistemolojisinde ise bilgi hem kaynaklarının çeşitliliği hem de bilginin nihai amacı açısından klasik Batı epistemolojisinden farklılık göstermektedir. Tüm varlıkların kaynağını ve temel anlamını Allah’a dayandırarak, insanın varoluşsal sorularına kapsamlı ve derinlikli cevaplar sunan İslam epistemolojisi, hem akıl ve deneyimsel verileri hem de ilahi vahiyden türetilen hakikatleri kapsamakla bilginin bütüncül bir yapıya kavuşmasını sağlar. Bu yönüyle çağdaş epistemolojik tartışmalara önemli açılımlar getiren İslam epistemolojisi, sadece bireysel bir anlayış değişimiyle sınırlı kalmamakta, aynı zamanda bilgiye ilişkin insanlığın ortak bir değer zemini oluşturmasında da önemli bir perspektif sunmaktadır. İslam epistemolojisinin sunduğu açılımları analiz etmek ve bu çerçevede yeni bir metodoloji geliştirmek, çağımızın entelektüel ve ahlaki krizlerine, özellikle günümüzde bilginin anlamını ve güvenilirliğini tehdit eden hakikatin göreceli hale gelmesi, bilgi enflasyonu ve kirliliği, bilginin araçsallaştırılması, epistemik otorite krizleri ve yapay zekânın bilgi üretme süreçlerine etkisi gibi sorunlara çözüm üretme açısından büyük bir önem taşımaktadır. Bu çalışmada İslam epistemolojisinin bu bağlamda sağladığı açılım ve imkânlar ele almaktadır. Bu çerçevede öncelikle İslam epistemolojisinin dayandığı temel prensipler, bilginin doğası, kaynakları ve toplumsal bağlamdaki rolü ardından da bu epistemolojinin sunduğu imkân ve açılımlar irdelenmektedir. Çalışma, İslam epistemolojisinin bilgi kaynaklarını ve doğasını ortaya koyarak, modern bilim ve düşünceyle ilişkilendirmeyi amaçlamaktadır. Literatür taraması ve analitik yöntem kullanılarak yapılan bu çalışma, modern epistemolojik sorunlara karşı İslam epistemolojisinin sunduğu imkân ve açılımları değerlendirmektedir. Çalışma, İslam düşüncesi ile genel epistemolojiye katkıda bulunmak ve bu katkıların güncel bilimsel ve felsefi tartışmalarda nasıl ele alınacağını ortaya koymakla önemli görülmektedir.}, number={29}, publisher={Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi}