TY  - JOUR
T1  - HÜSEYİN AKKAYA'NIN GÜZELLİK AYNASI'NDA VARLIK SORUNSALI
AU  - Bayram, Arif
AU  - Başımoğlu, Sefa
PY  - 2025
DA  - June
Y2  - 2025
JF  - Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi
JO  - devdergisi
PB  - Kültür Ocağı Vakfı
WT  - DergiPark
SN  - 1308-6553
SP  - 127
EP  - 138
VL  - 34
IS  - 34
LA  - tr
AB  - Edebî eserlerin sanatsal ve estetik değerini ortaya çıkarabilmek için farklı çözümleme yöntemlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu yöntemlerden biri olan ontolojik analiz metodu, edebî eserlerin yüzeyde görünen anlamlarının ötesine geçerek onların derin yapısına ulaşmayı amaçlayan bir çözümleme tekniğidir. Ontolojik analiz, edebî metinleri tabakalar esasına göre inceleyerek, metindeki anlam katmanlarını açığa çıkarır ve eserin özüne inmeyi hedefler. Görünenin arkasındaki unsurları keşfetmeye, metnin içerdiği sembolik, tematik ve yapısal unsurları anlamaya yönelik derinlemesine bir analiz sunar. Bu çalışmada Hüseyin Akkaya’nın ilk şiir kitabında yer alan ve kırk şiirinden biri olan “Güzellik aynası” (Akkaya, 2019, 33) şiiri ontolojik analiz metoduyla, ön yapı ve arka yapı olmak üzere iki temel başlık altında incelenmiştir. Ön yapı incelemesi, şiirin duyulur ve görünür yapısı, ses tabakası ve reel varlık alanı üzerinden; arka yapı incelemesi ise şiirin derin yapısını oluşturan semantik (anlam), nesne, karakter ve alınyazısı tabakaları temelinde gerçekleştirilmiştir. Ayna, divan edebiyatından bu yana Türk edebiyatının her döneminde önemli bir metafor olarak kullanılmıştır. Akkaya, bu geleneği devam ettirerek şiirinde aynayı hem bir yansıma aracı olarak hem de bireyin yalnızlıkla yüzleşmesini sağlayan bir unsur olarak ele almıştır. Söz konusu şiiri ontolojik açıdan çözümlerken farklı bağlamları tespit edilmiştir. Çalışmada, Akkaya’nın Güzellik Aynası şiirinde Divan edebiyatından modern Türk şiirine uzanan ayna metaforunun derin anlam dünyası ortaya konmuştur.
KW  - Ontoloji
KW  - sanat ontolojisi
KW  - varlık tabakaları
KW  - Güzellik Aynası
KW  - çözümleme
CR  - Akkaya, Hüseyin. Aynadan geçen şiirler. İstanbul: Kendim Yayınları, 2019.
CR  - Bayram, Yavuz. “Ontolojik çözümleme yöntemi ve bir uygulama.” Yom Sanat, Mayıs-Haziran, S. 12, s. 12-15, 2003.
CR  - Bingöl, Ulaş. “Abdülhak Hamit Tarhan’ın ‘Nakafi’ adlı şiirinin ontolojik tahlili.” Turkish Studies, 8(13), 543-558, 2013.
CR  - Binyazar, Adnan. Uzun ince bir yolda Aşık Veysel hayatı, sanatı, eserleri üzerine bir inceleme. İstanbul: Tel Yayınları, 1973.
CR  - Eren, Hasan. Türk dilinin etimolojik sözlüğü. Ankara: Bizim Büro Basımevi, 2. Baskı, 1999.
CR  - Ergin, Muharrem. Türk dil bilgisi. İstanbul: Bayrak Basımevi, 1998.
CR  - https://erzurum.diyanet.gov.tr/narman/sayfalar/contentdetail.aspx?ContentId=96&MenuCategory=Kurumsal  (erişim: 11.12.2024)
CR  - https://www.bible.com/tr/bible/compare/1CO.13.12  (erişim: 10.12.2024)
CR  - https://www.bible.com/tr/bible/compare/GEN.1.26-27 (erişim: 1.02.2025)
CR  - Kaplan, Mehmet. Şiir tahlilleri I (Tanzimat’tan Cumhuriyet’e). İstanbul: Dergah Yayınları, 11. Baskı, 1991.
CR  - Kaplan, Mehmet. Şiir tahlilleri II (Cumhuriyet Devri Türk Şiiri). İstanbul: Dergah Yayınları, 5. Baskı, 1992.
CR  - Küçükağaoğlu Tunç, Sinem. Ayna Dergisinin Özbek Türkçesinin Modernleşmesindeki Rolü. İzmir: Yayınlanmamış Doktora Tezi, 2020.
CR  - Moran, Berna. Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları, 30. Baskı, 2020.
CR  - Ögke, Ahmet. “İbnü’l-Arabî’nin Fusûsu’l Hikem’inde ayna metaforu.” İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi (İbnü’l-Arabî Özel Sayısı-2), sayı: 23, ss. 75-89, 2009.
CR  - Tunalı, İsmail. Sanat ontolojisi. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası, 1971.
CR  - TUNÇ, Gökhan. Kavramlar ve kuramlarla modern Türk şiiri okumaları. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2023.
CR  - Yeniterzi, Emine. “Mevlâna torunu bir akademisyen: Âmil Çelebioğlu (bilim adamlığı ve şahsiyeti).”  Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, İstanbul, S. 10, s. 5-12, 2013.
CR  - Yiğit Özgenç, Seçil. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Roman ve Hikâyelerinde Ayna Motifi. Denizli: Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi,  2019.
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/devdergisi/issue//1649553
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4652929
ER  -