@article{article_1652144, title={Tefsir İlminde Kullanılan Epistemik Araçlar}, journal={İlahiyat Tetkikleri Dergisi}, pages={164–179}, year={2025}, DOI={10.29288/ilted.1652144}, author={Özata, Havva}, keywords={Tefsir, Kur’ân, Âyet, Yorum, Yöntem, Epistemik Araçlar}, abstract={Bu çalışmada, tefsirde yorum ya da başka bir deyişle te’vil bilgisine ulaştıran epistemik araçlar üze rinde durulmaktadır. Bu araçlar, geniş anlamıyla bir metot, yöntem veya yaklaşım değil daha spesifik ve pratiğe yönelik işlemleri ifade etmektedir. Çalışmada tefsirde bilgiye ulaşmada kullanılan araçların neler olduğu ve nasıl işlediğinin mevcut tefsir kaynakları üzerinden tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda, bir müfessirin âyetleri açıklarken yaptığı tasvir ve analizler, akıl yürütme ve yorumlamalarda takip ettiği sistem, görüşlerini delillendirme ya da aksi görüşleri çürütme nokta sında kullandığı ve uyguladığı pratiklerin ortaya çıkarılması hedeflenmektedir. Söz konusu hedeflerin gerçekleşmesine yönelik olarak, yaklaşım ve dönem ayrımı yapmaksızın birçok tefsir, doküman analizi yöntemi ile tetkik edilmiştir. Kur’ân metninin anlaşılıp yorumlanmasında kullanılan epistemik araç lar, Kur’ân metninin özelliklerine bağlı olarak gelişmiştir. Ayrıca bu epistemik araçların gelişmesinde müfessirlerin entelektüel ve düşünsel arka planının da oldukça aktif rol aldığı söylenebilir. Bu nedenle İslam düşüncesinde etkin olan ve tefsir üzerinde de etkileri gözlemlenen fıkıh ve kelam ilimlerinin yöntem ve tekniklerini konu alan usûl kitapları ayrıca akıl yürütmenin ana esaslarını tayin eden man tık ilmi ve felsefe alanındaki bazı kaynaklar da incelenen dokümanlar arasında yer almıştır. Neticede tefsir ilminde, âyetlerin anlaşılıp yorumlanması sırasında, bir müfessirin, çoğunlukla birbirini izleyen farklı üç aşamadan müteşekkil bir süreci takip ettiği sonucuna ulaşılmıştır: Tasvir ve tahlil, çıkarım ve yorumlama, diyalektik/cedel. Bu aşamaların her birinde de üzerinde çalışılan âyetin lafız ve üslup özelliklerine bağlı olarak değişebilen farklı birçok epistemik aracın kullanıldığı görülmüştür.}, number={64}, publisher={Atatürk Üniversitesi}