@article{article_1652475, title={İbn Haldun ve Beden: Mukaddime’de Beden Sosyolojisi}, journal={Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi}, volume={25}, pages={427–445}, year={2025}, DOI={10.18037/ausbd.1652475}, author={Çakmak, Muhammet N.}, keywords={beden sosyolojisi, İbn Haldun, Mukaddime, umran, asabiyet}, abstract={14. yüzyılda İbn Haldun tarafından kaleme alınan Mukaddime, yalnızca kendi döneminde değil, sonraki yüzyıllarda da entelektüel çevrelerde büyük yankı uyandırmış; 19. yüzyılda Batı dillerine çevrilmesiyle birlikte sosyolojinin öncül metinlerinden biri olarak kabul edilmiştir. Bu çalışma, Mukaddime’yi beden sosyolojisi bağlamında ele almakta ve eserde bedene yönelik doğrudan ya da dolaylı şekilde yer verilen ifadeleri nitel doküman analizi yöntemiyle incelemektedir. Yapılan analizler sonucunda, dört ana tema belirlenmiştir: temel kavramlar, beden–çevre ilişkisi, bedenin toplumsal bir inşa olarak konumu ve beden–varlık ilişkisi. Elde edilen bulgular, İbn Haldun’un bedene yalnızca fiziksel bir yapı olarak değil; aynı zamanda toplumsal ve metafizik bir gerçeklik olarak yaklaştığını ortaya koymaktadır. Bedensel özelliklerin çevresel ve toplumsal etkenlerle şekillendiği; buna karşılık bedenin aynı zamanda ulvî âlemle ilişki kuran bir vasıta olarak düşünüldüğü tespit edilmiştir. Bu çok katmanlı yaklaşım, Mukaddime’deki beden anlayışının günümüz beden sosyolojisi tartışmalarıyla ilişkilendirilebileceğini göstermektedir. Obezite, tüketim kültürü, makineleşme ve bedenin araçsallaşması gibi güncel meseleler bağlamında İbn Haldun’un fikirlerinin çağdaş literatüre anlamlı katkılar sunabileceği değerlendirilmektedir.}, number={3}, publisher={Anadolu Üniversitesi}