@article{article_1653091, title={Doktor İhsan Sami (Garan) Bey’in 1911 Bursa Kolerasına Dair Tespitleri ve Yansımaları}, journal={Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi}, volume={15}, pages={476–490}, year={2025}, DOI={10.31020/mutftd.1653091}, author={Karcı, Erol}, keywords={Osmanlı Devleti, Hüdavendigar, Bursa, Kolera, Dr. İhsan Sami}, abstract={Amaç: Bu çalışmada 1911 kolera salgını sırasında Bursa’ya gönderilen Dr. İhsan Sami Bey’i tanıtmak ve raporunda yer alan iddialar ile bu iddialara karşı yapılan inceleme hakkında bilgi vermek amaçlanmıştır.
Yöntem: 1 Aralık 2024-3 Mart 2025 tarihleri arasında yapılan bu çalışmada tarih araştırmalarında kullanılan klasik yöntem kullanılmıştır. Bu çerçevede T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı bünyesindeki Osmanlı ve Cumhuriyet Arşivi’nin farklı tasniflerindeki belgelerden ve konuyla ilgili mevcut literatürden yararlanılmıştır.
Bulgular: Kolera Hindistan coğrafyasının yerli hastalığıdır. XIX. yüzyılda 6 büyük pandemi yapan kolera, Osmanlı Devleti’ndeki ilk salgınını 1822’de yapmıştır. Osmanlı idari teşkilatlanmasında Hüdavendigar Vilayetinin merkezi olan Bursa şehri de tarihsel süreç içerisinde kolera salgınlarına maruz kalmıştır. Bursa’da 1911 kolerası 27 Haziran’da başlamıştır. Salgın sırasında istilacı şekilde hüküm süren koleranın mahiyetini araştırmak ve sular hakkında bakteriyolojik incelemelerde bulunmak için bakteriyolog Dr. İhsan Sami Bey şehre gönderilmiştir. Onun tarafından kaleme alınan rapor koleranın bölgedeki etkisini artırmasına neden olabilecek önemli iddialara sahiptir. Merkezi hükümet bu iddiaları araştırmak için bölgeye Mülkiye Müfettişi Ali Seydi Bey’i göndermiştir.
Sonuç: Bursa’da 1911 kolera salgınında 440 vaka görülmüş ve bunların 110’nu ölümle neticelenmiştir. Dr. İhsan Sami Bey’in raporunda yer alan valinin koleranın varlığına inanmaması, doktorları azarlaması, kordonlar, erzak dağıtımı, suların kirliliği, vaizlerin halka olumsuz telkinlerde bulunması, bazı doktorların kolera hastalarını hükümete haber vermemesi ve diğer iddialar oldukça önemlidir. Raporu dikkate alan merkezi hükümet bu iddiaları araştırması için Mülkiye Müfettişi Ali Seydi Bey’i Bursa’ya göndermiştir. Bu tavır devletin kamu sağlığı konusundaki hassasiyetini göstermesi bakımından önemlidir. Ancak Ali Seydi Bey’in iddialara ilişkin yapmış olduğu yazışmalarda rapor ile çelişen cevaplar bulunmaktadır.}, number={2}, publisher={Mersin Üniversitesi}, organization={--}