@article{article_1653665, title={Biçimcilik-İşlevselcilik Diyalektiğinde Sekkâkî’nin Dil Yaklaşımı}, journal={Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi}, volume={24}, pages={1111–1122}, year={2025}, DOI={10.21547/jss.1653665}, author={Çiçek, Hüseyin}, keywords={Arap Dili ve Belagati, Biçimcilik, İşlevselcilik, Sekkâkî, Miftâhu’l-‘ulûm.}, abstract={Bu çalışmada geleneksel Arap dilcilerinden etkili bir isim olan Ebû Ya‘kūb es-Sekkâkî’nin (ö. 626/1229) Miftâhu’l-‘ulûm adlı eserindeki dil yaklaşımının, karşılaştırmalı ve analitik bir yöntemle tespiti amaçlanmıştır. Çalışmanın temel problemi, Sekkâkî’nin dil anlayışının, modern dil bilimsel yaklaşımlardan biçimcilik veya işlevselcilikle ne ölçüde örtüştüğüdür. Bizi bu araştırmaya sevk eden şey, İşlevsel Dil bilgisi kuramının önemli temsilcilerinden Ahmed el-Mütevekkil’in (1944-), Sekkâkî’nin işlevsel yaklaşımının zayıf olduğunu iddia etmesidir. Bu iddia, doğal olarak Sekkâkî’nin dil anlayışının biçimci olabileceği sorununu da gündeme getirmektedir. Özelde Sekkâkî’nin genelde ise dil bilimcinin veya dil bilim kuramının salt biçimci/biçimsel ya da işlevselci/işlevsel olduğunu iddia etmek kolay değildir. Zira her iki yaklaşım arasında birçok benzer ve farklı yönlerin bulunması bu meseleyi diyalektik bir mesele hâline getirir. Bu durum, dilin hem biçim hem de anlam (işlev/kullanım) yönüyle var olan bir sistem olmasından kaynaklanır. Dil sistemindeki bu gerçeğin farkında olan Sekkâkî, Miftâhu’l-‘ulûm eserinde biçimle ve anlamla ilgili dil ilimlerini birbirinden ayırmıştır. Onun bu yöntemi, kimi biçimci yaklaşımlarda görülen yapı ve kullanımın özerkliği düşüncesini ima etmez. Aksine o, biçimle anlamın sıkı bir ilişki içinde olduğunu ve bunların her birinin bir sonrası için araç konumunda olduğunu düşünür. Bu ise yapı ve kullanımın ilişkili olduğunu savunan işlevsel yaklaşımın özelliklerinden biridir. Sekkâkî, bazı konularda biçimci bir yaklaşım sergilerken bazı konularda ise işlevsel bir yaklaşım sergilemiştir. Dolayısıyla onun salt biçimci veya salt işlevselci olduğunu söylemek güçtür. Ancak alanda güçlü bir otorite olmasının, Miftâhu’l-‘ulûm eserinin belagatle ilgili kısmı sayesinde olduğu düşünüldüğünde burada takip ettiği işlevsel yaklaşım nedeniyle onun dil anlayışının daha çok işlevsel olduğunu söylemek de yanlış değildir.}, number={3}, publisher={Gaziantep Üniversitesi}