@article{article_1655438, title={Sosyal Ağ Analizinin İsnad Verilerine Uygulanması: İbn Mes‘ûd Rivayet Ağı Örneği}, journal={HADITH}, pages={56–98}, year={2025}, DOI={10.61218/hadith.1655438}, author={Haksever, Elif and Kızılkaya Yılmaz, Rahile}, keywords={Hadis, Dijital Beşerî Bilimler, Sosyal Ağ Analizi, Rivayet Ağı, Merkeziyet ölçümleri}, abstract={Sosyal Ağ Analizi (SNA), karmaşık etkileşim yapılarını görselleştirme, anlama ve analiz etme imkânı sunan bir yöntemdir. Uygulama alanı geniş olan bu yöntem, sağlık, atıf ağları ve tarihî sosyal ağlar gibi çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. SNA, bilgi ağlarına uygulanarak bilginin kaynağını ve aktarım yollarını belirleme olanağı sunar. İslam medeniyetinin temel bilgi kaynaklarından olan hadislerin isnadları, sosyal ağ analizine uygun büyük veri içeren bir sistemdir. Bu çalışmada, SNA’nın hadis rivayet ağlarını incelemedeki rolü, sağladığı avantajlar ve karşılaşılan zorluklar ele alınmaktadır. SNA, rivayet ilişkilerini görselleştirerek anahtar râvileri tespit etmeye ve bunların ağ içindeki etkisini nicel verilerle değerlendirmeye imkân tanır. Derece, yakınlık ve arasındalık gibi merkeziyet ölçümleri kullanılarak râvilerin ilmi otoriteleri ve aracılık rolleri belirlenebilir. Ancak bu yöntemin hadis çalışmalarına uygulanmasında veri toplama, modelleme ve matematiksel kavramları hadis ilmi terminolojisine uyarlama gibi zorluklar bulunmaktadır. Bu çalışma, sosyal ağ analizinin temel aşamalarını tanıtmakta, Gephi gibi görselleştirme araçlarının kullanımını açıklamakta ve söz konusu yöntemi uygularken hadis sahasında kullanılabilecek alternatif kavramlar önermektedir. Makalede, SNA İbn Mes‘ûd rivayetlerine uygulanmış ve rivayet ağında önemli rol icra eden isimlerin ağda hangi açılardan etkili oldukları tespit edilmiştir. Analiz sonucunda Esved b. Yezîd, Mesrûk ve Şakîk b. Seleme gibi râvilerin bilgiyi yaymada merkezi ve köprü roller üstlendikleri, Alkame’nin ise naklettiği rivayet sayısı yüksek olmakla birlikte ağlar arası etkileşimde daha sınırlı kaldığı görülmüştür. Bu araştırma, hesaplamalı yöntemleri geleneksel hadis ilmiyle birleştirerek rivayet aktarım dinamiklerini daha derinlemesine anlama çabasının bir sonucudur.}, number={14}, publisher={Veysel ÖZDEMİR}