@article{article_1656643, title={Tefsirde Nahvin Rolü: Mekkî b. Ebî Tâlib’in el-Hidâye Adlı Eseri}, journal={Sinop İlahiyat Dergisi}, pages={19–38}, year={2025}, author={Erkmen, Sefa}, keywords={Arap Dili ve Belâgatı, Nahiv, Tefsir, Mekkî b. Ebî Tâlib, el-Hidâye.}, abstract={Şüphesiz Kur’ân, İslâm dininin en temel kaynağıdır. Onun, en doğru ve net bir şekilde anlaşılması için Müslüman âlimler azami gayret sarf etmişlerdir. Bu hikmet dolu kitabı araştırırken birçok ilim dalından yararlanmışlardır. Kuşkusuz bu ilimlerin başında nahiv ilmi yer almaktadır. Nahiv ilmi ile Kur’ân’ı anlama ve yorumlama yöntemi erken dönemden itibaren görülmeye başlanmıştır. Birçok müfessir, nahiv ilminin kural ve kaidelerini Kur’ân âyetlerini tefsir etmede, âyetlerden hüküm istinbât etmede delil ve dayanak olarak kullanmıştır. Bu ilim ile Kur’ân âyetlerini açıklamaya çalışan müfessirlerden birisi de Mekkî b. Ebî Tâlib’dir (öl. 437/1045). Endülüs tefsir ekolünün kurulmasına büyük katkısı olan bu bilgin, el-Hidâye ilâ bulûği’n-nihâye adlı eserinde, âyetleri açıklarken, yorumlarken ve âyetlerden yeni görüşler türetirken Arapça dil bilgisinden son derece istifade etmiş ve görüşlerini bu kurallar üzerine bina etmiştir. Eserinde Sîbeveyhi (öl. 180/796), Ferrâ (öl. 207/822), Ahfeş (öl. 215/830 [?]), Ebû Ubeyd (öl. 224/838) ve daha birçok dilbilimcinin nahvî görüşlerine yer vermiş ve bu görüşler arasında tercihte bulunmuştur. Birden çok delilin bulunduğu âyetlerin tefsirinde, önceliği dil kuralına dayalı delile yer verdiği, bazı yerlerde ise sözü tamamen dilbilimcilere bıraktığı dikkat çekmektedir. Çalışmada, konuya ilişkin bazı âyetler örnek olarak işlenmiş ve Mekkî b. Ebî Tâlib’in dil kurallarına dayalı görüşleri ortaya konmuştur. Aynı zamanda bu makale ile Kur’ân’ı doğru anlamada dil bilgisinin önemine ve el-Hidâye özelinde ulemânın konuya yaklaşımına dikkat çekilmiştir. Benzer çalışmalarda müellifin daha çok tefsir ve kıraat yönü işlenmiş, fakat dilbilimci yönünü esas alan böyle bir çalışmaya rastlanılmamıştır.}, number={2}, publisher={Sinop Üniversitesi}