@article{article_1657315, title={Ateşe Arz, Hark-İltiâm ve Portal Kavramlarından Hareketle Kabir Azabının Keyfiyetine Dair Muhtemel Senaryolar}, journal={Kader}, volume={23}, pages={218–244}, year={2025}, DOI={10.18317/kaderdergi.1657315}, author={Harman, Vezir}, keywords={Kelâm, Kabir azabı, Ateşe arz, Hark ve İltiâm, Portal}, abstract={İslâm dininin itikadî hükümlerinin ispâtında kullanılan aklî ve naklî deliller kadar önemli hususlardan birisi, itikadî hükümlerin muhatabın idrak ve akıl seviyesine uygun bir din dili kullanılarak izah edilmesidir. Müteşâbih konusunda olduğu gibi itikadî meselelerin ve ona dair hükümlerin açıklanmasında kullanılan din dili meseleyi muhatabın aklına yaklaştırarak, konuyu kavramasına ve hükmü idrak etmesine imkân sağlamaktadır. Bu çalışmada, kabir azabının keyfiyeti konusunda Kur’an’da ifade edilen “ateşe arz etme” kavramını hem kelâm ilminde kullanılan “hark ve iltiâm” hem de bilim kurgu filmlerinde sıklıkla karşılaştığımız “portal” kavramlarıyla karşılaştırarak anlamayı amaçladık. Bu bağlamda öncelikle azabın keyfiyetine dair kelâm âlimlerinin farklı görüşlerini özetledik. Kafirler ahiret gününün ilki durağı olan kabir hayatında cehennem ateşine arz edilecekken, kıyamet saatinden sonra son durak olarak en şiddetli azap olan cehennem ateşine girdirilecektir. Peki, cehennem ateşine arz edilme nedir? Sabah akşam meleklerin cehennem ateşindeki yerlerini bildirip hatırlatması mı, göstermesi mi, kabirde bir portal (boyut kapısı) açılarak kabrin yan tarafından cehenneme yaklaştırılması mı, ticarî bir malın satışa ve görücüye çıkarılması gibi kafirlerin cehenneme gösterilmesi mi yoksa asânın, tabağın üstüne yanlamasına konulması gibi, kafirlerin ruhlarının cehennem ateşinin üstüne arz edilmesi midir? Ardından “arz” kelimesinin ne anlama geldiğini Arapça muteber eserlerden araştırdık. Daha sonra kelâmî terminolojide bir organın kesiğin veya yaranın tekrar eski haline gelmesi gibi bir mekandan başka bir mekana geçişi sağlayan bir portal/kapı misali yırtılma ve kaynama manasına gelen hark ve iltiâm kavramını inceledik. Hark ve iltiâm kavramlarının kelâm ontolojisinde felsefeden ayrılan önemli bir yere sahip olduğunu; cennet ve cehennemin nerede olduğu, isrâ ve mi’râc vb. itikadî meselelerin izahında nasıl kullanıldığını ortaya koyduk. En sonda bilim kurgu filmlerindeki portal kavramını analiz ederek Kur’an’daki ateşe arz kavramı ile kelâmdaki hark ve iltiâm terimleriyle ilişkisine değindik. Çalışmada portal kavramıyla, özellikle bilim kurgu filmlerinde sıklıkla karşılaştığımız, çoklu evrenlere ve farklı zaman dilimlerine geçiş yapmayı sağlayan, boyut kapıları, solucan delikleri ile astral bedenler üzerine durduk. Konunun kapsamı birçok kelâmî meseleyle ilişkili olsa da kabir azabının keyfiyeti meselesi ile sınırlandırdık. Bu çalışma ile amacımız, naklî delilleri anlama ve açıklama konusunda yeni nesil gençliğine hitap eden din dilinin güncellenmesi bağlamında kabir hayatının keyfiyetine dair portal kavramıyla yeni bir bakış açısı sunmaktır.}, number={1}, publisher={Mehmet BULĞEN}, organization={yok}