TY  - JOUR
T1  - Mesleki Rehberlik Hizmetleri ve Metaverse: Yetenek Gelişiminde Yeni Yöntemler
TT  - Vocational Guidance Services and the Metaverse: New Methods in Talent Development
AU  - Yavrutürk, Ali Rıza
PY  - 2025
DA  - June
Y2  - 2025
JF  - Sinop Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi
JO  - SUEFD
PB  - Sinop Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 3023-8552
SP  - 341
EP  - 359
VL  - 2
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Bu araştırmanın amacı mesleki rehberlik hizmetlerinde metaverse ile ilgili yeni yöntemleri incelemektir. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden geleneksel alanyazın taraması ile yapılmıştır. Mesleki rehberlik hizmetleri, bireylerin kariyer seçimlerini bilinçli bir şekilde yapmalarına yardımcı olmak amacıyla gelişen teknolojilerden yararlanmaktadır. Son yıllarda, metaverse teknolojisi bu alanda yeni ve yenilikçi çözümler sunarak, bireylere sanal ortamda interaktif kariyer deneyimleri yaşama fırsatı vermektedir. Metaverse tabanlı mesleki rehberlik hizmetleri, kullanıcıların sanal gerçeklik (VR) ve artırılmış gerçeklik (AR) gibi teknolojilerle farklı meslekleri deneyimlemelerine olanak tanımaktadır. Bu sayede bireyler, gerçek hayatta karşılaşabilecekleri iş ortamlarını sanal dünyada keşfedebilir ve potansiyel kariyer yollarını daha iyi değerlendirebilirler. Özellikle işverenler ve eğitim kurumları, metaverse içinde sanal stajlar, simülasyonlar ve etkileşimli eğitim modülleri sunarak, bireylerin yeteneklerini geliştirmelerine katkı sağlamaktadır.  Geleneksel mesleki rehberlik yöntemleri genellikle yüz yüze görüşmelere ve yazılı testlere dayanırken, metaverse tabanlı rehberlik, oyunlaştırma ve yapay zekâ destekli rehberlik sistemleri ile bireyselleştirilmiş ve daha etkili bir deneyim sunmaktadır. Araştırmada metaverse teknolojisinin mesleki rehberlik süreçlerine yenilikçi bir boyut kazandırarak bireylerin yeteneklerini daha etkili bir şekilde keşfetmelerine ve geliştirmelerine olanak sağladığı sonucuna ulaşılmıştır. Gelecekte, bu teknolojilerin daha geniş bir kullanıcı kitlesine ulaşarak kariyer danışmanlığı alanında devrim yaratması beklenmektedir. Çalışma kapsamında elde edilen veriler alanyazın ışığında tartışılarak bir takım önerilerde bulunulmuştur.
KW  - Dijital eğitim
KW  - Mesleki rehberlik
KW  - Metaverse
KW  - Yetenek gelişimi
N2  - The purpose of this research is to examine new methods related to metaverse in vocational guidance services. The research was conducted using traditional literature review from qualitative research methods. Vocational guidance services benefit from developing technologies in order to help individuals make conscious career choices. In recent years, metaverse technology has offered new and innovative solutions in this field, providing individuals with the opportunity to have interactive career experiences in a virtual environment. Metaverse-based vocational guidance services allow users to experience different professions with technologies such as virtual reality (VR) and augmented reality (AR). In this way, individuals can explore work environments they may encounter in real life in the virtual world and better evaluate potential career paths. Employers and educational institutions in particular contribute to the development of individuals' skills by offering virtual internships, simulations and interactive training modules in the metaverse. While traditional vocational guidance methods are generally based on face-to-face interviews and written tests, metaverse-based guidance offers an individualized and more effective experience with gamification and artificial intelligence-supported guidance systems. The study concluded that metaverse technology provides an innovative dimension to vocational guidance processes, allowing individuals to discover and develop their talents more effectively. In the future, it is expected that these technologies will reach a wider user base and revolutionize the field of career counseling. The data obtained within the scope of the study were discussed in the light of the literature and a number of suggestions were made.
CR  - Amrale A. Y., Pawshe N. D., Sartepe, N. B. ve Munde, K. S. (2022). Student career prediction using machine learning. International Research Journal of Modernization in Engineering Technology and Science, 4(3), 158–161.
CR  - Attwell, G. ve Hughes, D. (2019). Learning about careers: Open data and labour market intelligence. RIED, 22(1), 81–106. https://doi.org/10.5944/ried.22.1.22289
CR  - Balasaheb, B., Keshervani, S. J., Kumar, P. T., Metkari, R. S. ve Prajapati, A.K. (2019). Career guidance using data analytics. ISJART, 5(2), 432–434.
CR  - Barnes, A., La Gro, N. ve Watts, A. G. (2010). Developing e-guidance competences: The outcomes of a two-year European project to transform the professional development of career guidance practitioners. Journal of the National Institute for Career Education and Counselling, 25(1), 26–32. https://doi.org/10.20856/jnicec.2505
CR  - Baumeister, R. F. ve Leary, M. R. (1997). Writing narrative literature reviews. Review of General Psychology, 1(3), 311-320. https://doi.org/10.1037/1089-2680.1.3.311
CR  - Buchanan, B. G. (2005). A (very) brief history of artificial intelligence. Ai Magazine, 26(4), 53–53. https://doi.org/10.1609/aimag.v26i4.1848
CR  - Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40. https://doi.org/10.3316/QRJ0902027
CR  - Canpolat, M. (2021). Psikolojik danışmanlık ve rehberlikte yapay zekâ kullanılabilirliği üzerine bir araştırma. Milli Eğitim Özel Eğitim ve Rehberlik Dergisi, 1(1), 1–25.
CR  - Çetinkaya Yıldız, E. (2019). Okul psikolojik danışmanlarının gizlilik, çoklu ilişkiler ve mesleki yeterlilikle ilgili etik ikilemleri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(4), 1472–1486. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2019..-496179
CR  - Forbes, K. (2021). Opening the path to ethics in artificial intelligence. AI and Ethics, 1(3), 297– 300.	https://doi.org/10.1007/s43681-020-00031-2
CR  - Frank, M. R., Autor, D., Bessen, J. E., Brynjolfsson, E., Cebrian, M., Deming, D. J., Feldman, M., Groh, M., Lobo, J.,Moro, E., Wang, D., Youn, H. ve Rahwan, I. (2019). Toward understanding the impact of artificial intelligence on labor. Proceedings of the National Academy of Sciences, 116(14), 6531–6539. https://doi.org/10.1073/pnas.1900949116
CR  - Fulmer, R. (2019). Artificial intelligence and counseling: Four levels of implementation. Theory & Psychology, 29(6), 807–819. https://doi.org/10.1177/0959354319853045
CR  - Fulmer, R., Davis, T., Costello, C. ve Joerin, A. (2021). The ethics of psychological artificial intelligence: Clinical considerations. Counseling and Values, 66(2), 131–144. https://doi.org/10.1002/cvj.12153
CR  - Glavin, K., Smal, P., & Vandermeeren, N. (2009). Integratıng career counseling and technology. Career Planning & Adult Development Journal, 25(1), 160–176.
CR  - Görkem, Z. ve Başarmak, U. (2024). Öğretmen Adaylarının Metaverse Kavramına Yönelik Bilgisi, Tutum ve Farkındalıklarının İncelenmesi: Kırşehir İli Örneği. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi , 2 (1), 19-31.
CR  - Gürkan, A. M. (2025). Enhancing Education Through the Metaverse: Perspectives from Türkiye. Digital Society, 4(1), 1-24.
CR  - Hirschi, A. (2018). The fourth industrial revolution: Issues and implications for career research and practice. The Career Development Quarterly, 66(3), 192–204. https://doi.org/10.1002/cdq.12142
CR  - Jarrahi, M. H., Lutz, C., Boyd, K., Oesterlund, C. ve Willis, M. (2023). Artificial intelligence in the work context. Journal of the Association for Information Science and Technology, 74(3), 303–310. https://doi.org/10.1002/asi.24730
CR  - Kaya, M. (2021). Sanayi 4.0’da yapay zekâ ve Türkiye. Fırat Üniversitesi Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 5(2), 63–94.
CR  - Kayalar, M. (2023). Ortaokul öğrencilerinin kariyer gelişimini destekleyici çevrimiçi karar verme becerileri programının web tabanlı olarak etkililiğinin sınanması. Yayımlanmamış doktora tezi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
CR  - Kiselev, P., Kiselev, B., Matsuta, V., Feshchenko, A., Bogdanovskaya, I. ve Kosheleva, A. (2020). Career guidance based on machine learning: social networks in professional identity construction. Procedia Computer Science, 169, 158–163. https://doi.org/10.1016/j.procs.2020.02.128
CR  - Lasi, H., Fettke, P., Kemper, H. G., Feld, T. ve Hoffmann, M. (2014). Industry 4.0. Business & Information Systems Engineering, 6(4), 239–242. https://doi.org/10.1007/s12599-0140334-4
CR  - Lent, R. W. (2018). Future of work in the digital world: Preparing for instability and opportunity. The Career Development Quarterly, 66(3), 205–219. https://doi.org/10.1002/cdq.12143
CR  - Luxton, D. D. (2014). Artificial intelligence in psychological practice: Current and future applications and implications. Professional Psychology: Research and Practice, 45(5), 332–339. https://doi.org/10.1037/a0034559
CR  - Meydan, A. ve Göksu, A. (2015). The use of artificial intelligence in vocational guidance. British Journal of Education, Society & Behavioural Science, 6(2), 95–107.
CR  - Niles, S. G. (2003). Career counselors confront a critical crossroad: A vision of the future. The Career Development Quarterly, 52(1), 70–77. https://doi.org/10.1002/j.21610045.2003.tb00629.x
CR  - Ohm, A. ve Bhavani, K. (2019). Chatbot for Career Guidance Using AI. International Journal of Computer Sciences and Engineering, 7(6), 856–860. https://doi.org/10.26438/ijcse/v7i6.856860
CR  - Öztürk Dilek, G. (2019). Yapay zekanın etik gerçekliği. Ankara Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 47-59.
CR  - Pahmi, S., Junfithrana, A. P. ve Supriyadi, E. (2023). Exploring metaverse ıntegration in education: A case study on vocational school teachers. Jurnal Belaındıka, 5(3), 104-109.
CR  - Peker, M., Gürüler, H., Şen, B. ve İstanbullu, A. (2017). A new fuzzy logic based career guidance system: WEB-CGS. Tehnički Vjesnik, 24(6), 1863–1868. https://doi.org/10.17559/TV20151105201325
CR  - Rajan, N. P. ve Vimala, A. (2021). Impact of career growth in industries due to artificial intelligence. IOSR Journal of Business and Management (IOSR-JBM), 23(3), 59–62. https://doi.org/10.9790/487X2303015962
CR  - Raut, R., Sharma, R. ve Kharbade, R. (2021). Krishna–The career guidance chatbot. International Research Journal of Engineering and Technology (IRJET), 8(12), 699–704.
CR  - Sampson, J. P., Kettunen, J. ve Vuorinen, R. (2019). The role of practitioners in helping persons make effective use of information and communication technology in career interventions. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 20, 191–208. https://doi.org/10.1007/s10775-019-09399-y
CR  - Savickas, M. L. (2003). Advancing the career counseling profession: Objectives and strategies for the next decade. The Career Development Quarterly, 52(1), 87–96. https://doi.org/10.1002/j.2161-0045.2003.tb00631.x
CR  - Sharma, A., Sharma, B., Shrivastava, A. ve Kasliwal, A. (2023). Intelligent career guidance system (Guideme). International Research Journal of Modernization in Engineering Technology and Science, 5(4), 4306–4308.
CR  - Suryodiningrat, S. P., Prabowo, H., Ramadhan, A. ve Santoso, H. B. (2024). The Essential Components of Metaverse-based Mixed Reality for Machinery Vocational Schools. Journal of Applied Engineering and Technological Science, 5(2), 1069-1085.
CR  - Telli, G. (2019). Sosyal bilimler çerçevesinden yapay zekâ ve gelecek. Ad-HOC. 1(7), 94–96.
Trotta, A., Ziosi, M. ve Lomonaco, V. (2023). The future of ethics in AI: challenges and opportunities. AI & Society, 38(2), 439–441. https://doi.org/10.1007/s00146-023-01644-x
CR  - Viswanathan, N. S. ve Banerji, J. (2025). Metaverse-Based Career Counseling and Networking for College Students. Metallurgical and Materials Engineering, 31(4), 484-489.
CR  - Westman, S., Kauttonen, J., Klemetti, A., Korhonen, N., Manninen, M., Mononen, A., Nittymaki, S. ve Paananen, H. (2021). Artificial intelligence for career guidance-current requirements and prospects for the future. IAFOR Journal of Education, 9(4), 43–62.
CR  - Yıldız, T. (2024). Dijital Eğitimin Geleceği: Yapay Zeka, Metaevren ve Eğitimin Dönüşümü. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi , 44 (2), 969-988.
CR  - Zaidi, D., Raza, S. ve Sharma, L. (2021). Artificial intelligence based career counselling chatbot a system for counselling. Annals of the Romanian Society for Cell Biology, 25(6), 11732– 11735.
UR  - https://dergipark.org.tr/tr/pub/suefd/issue//1658074
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4691576
ER  -