@article{article_1658947, title={Yaşamın Anlamını Samkhya Felsefesi ile Anlamak}, journal={Fikriyat}, volume={5}, pages={76–86}, year={2025}, DOI={10.61960/fikriyat.1658947}, author={Kahraman, Ezra}, keywords={Samkhya, Hint Felsefesi, Varolu, Yaradılış, Prusha, Prakriti}, abstract={Yaşamın anlamını keşfetmek üzerine bir çok felsefe, din ve ezoterik bilgiler farklı kültürlere semboller ve mitlerle bilgi vermektedir. Bu derlemede Hint felsefesi olan Samkhya’nın temel bileşenleri, tanımları ve birbiriyle ilişkileri arasındaki bilgiler bir arada sunulmuştur. Samkyha Hint felsefesine göre Prusha ve Prakriti olmak üzere iki ilke ile anlatılmıştır. Bunlarda Prusha bilinç olarak kullanılmış, dişil özellikte olan sessiz ve değişmeyen nitelikler taşımaktadır. Prakriti ise Tanrının yaratıcı gücüdür ve chitta (zeki bilinç, hissetme gücü - temel zihinsel bilinç - Samkhya’nın Mahat-tattva’sı) gelişir, bunların içinde ahamkara (ego); buddhi (ayırt edici zeka); ve manas (duyusal zihin) bulunur. Jiva (’canlı bir varlık’), purusha’nın prakriti’ye bağlı olduğu durumdur. İnsan deneyimi, purusha-prakriti’nin etkileşimidir. Purusha gözlemciyi, ’tanığı’ ifade eder. Prakṛti gerçekliğin tüm bilişsel, ahlaki, psikolojik, duygusal, duyusal ve fiziksel yönlerini içerir. Prakṛti gerçekliğin tüm bilişsel, ahlaki, psikolojik, duygusal, duyusal ve fiziksel yönlerini içerir. Düşünce süreçleri ve zihinsel olaylar yalnızca Purusha’dan aldıkları aydınlatma ölçüsünde bilinçlidir. Sāmkhya’nın görüşü, satva (iyilik niteliği veya aydınlanma) buddhi’de (akıl) baskın olduğunda, purusha için kabul edilebilir şekilde hareket edebileceği, tamas baskın olduğunda ise zayıf ve yetersiz olacağı yönünde görünüyor. Samkhya, cehaleti (avidyā) acı ve esaretin (Samsara) temel nedeni olarak görür. Acıyla savaşmanın tek yolu, göç çemberini (saṁsāra) sonsuza dek terk etmektir. Ve bir dansçı, performans gösterdikten sonra dans etmeyi bıraktığı gibi, Prakṛti de görevi tamamlandığında bireysel bir purusha için performans göstermeyi bırakır. O her zaman purusha için hareket etmiştir ve artık onunla ilgilenmediği için ("Onu gördüm"), sonsuza dek durur ("Ben zaten görüldüm”), verilen ince beden kök- Prakṛti’ye çözülür. Purusha sonsuza dek kurtuluşa (Moksha) girer.}, number={1}, publisher={Siirt Üniversitesi}