TY  - JOUR
T1  - Jane Jacobs ve Büyük Amerikan Şehirlerinin Ölümü ve Yaşamı: Bir İçerik Analizi
TT  - Jane Jacobs and the Death and Life of Great American Cities: A Content Analysis
AU  - Belge, Rauf
PY  - 2025
DA  - June
Y2  - 2025
DO  - 10.51800/ecd.1659872
JF  - Ege Coğrafya Dergisi
JO  - ECD
PB  - Ege Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2636-8056
SP  - 69
EP  - 86
VL  - 34
IS  - 1
LA  - tr
AB  - Avrupa ve ABD’deki şehirci, planlamacı ve entelektüel çevreler, 1950’lere kadar modern kentleşmenin nasıl şekillendiği konusunda derin bir endişe duymuş ve geleceğe dair belirsizlikler yaşamışlardır. Bu endişeleri ve belirsizlikleri ortadan kaldırmak için şehrin çevresinde banliyöler ve bahçekentler inşa edilmesi, kent içinde kalmış çöküntü alanlarının dönüştürme düşüncesi ortaya çıkmıştır. Zamanla bu düşünce şehircilikte ana paradigma haline gelmiştir. Gazeteci ve yazar Jane Jacobs, söz konusu modernist planlama anlayışlarına ağır eleştiriler getirmiştir. Şehirlerin sadece basit istatiksel ve matematiksel hesaplamalara göre planlanamayacağını, insan faktörünün göz önünde bulundurulması gerektiğini savunmuştur. Bu çalışmada Jacobs’un, modern kent planlamalarına yönelttiği eleştiriler ve sunduğu çözüm önerileri tartışılmıştır. Çalışmada temel kaynak olarak yazarın “Büyük Amerikan Şehirlerinin Ölümü ve Yaşamı” isimli eseri kullanılmıştır. Eser, “kentsel canlılık”, “kentsel çeşitlik”, “kentsel canlılık için gerekli şartlar” ve “şehir içi mekânsal kullanımları” temaları çerçevesinde bir içerik analizi yapılmış, bu temalara ilişkin alt kodlar belirlenmiştir. Eserde geçen sözel ifadeleri kodlamak ve görselleştirmek için MAXQDA programı ile kelime bulutu, kavram haritaları ve belge portresi oluşturulmuştur. Jacobs’un kentsel çeşitlilik ve canlılık için belirlediği ilkeler, Ne? Nasıl? ve Neden? soruları çerçevesinde çözümlenmiştir. Yazarın kentsel canlılık, kentsel çeşitlilik, yoğunluk ve sokaktaki gözler gibi temel kavramları irdelenmiş, çalışmanın sonunda Jacobs’a yöneltilen eleştiriler değerlendirilmiştir. Yapılan analizler sonucunda Jacobs’un eserinde insan ve mekân etkileşiminin ön plana çıktığı ve insanı önceleyen şehircilik fikrini destekleyen kavramların baskın olduğu anlaşılmıştır.
KW  - Jane Jacobs
KW  - Kentsel Canlılık
KW  - Kentsel Çeşitlilik
KW  - Sokaklar ve Parklar
KW  - MAXQDA
N2  - Until the 1950s, urbanists, planners, and intellectuals in Europe and the United States were deeply concerned about how modern urbanization was unfolding and were uncertain about the future. In order to alleviate these concerns and uncertainties, the idea of building suburbs and garden cities on the periphery of cities, while transforming the slums within urban areas, emerged. Over time, this idea became the main paradigm in urbanism. Journalist and writer Jane Jacobs heavily criticized these modernist planning approaches. She argued that cities cannot be planned solely according to simple statistical and mathematical principles; the human factor must also be considered. In this study, Jacobs' criticisms of modern urban planning and her proposed solutions are discussed. The author’s work, The Death and Life of Great American Cities, is used as the primary source for the study. A content analysis of the book was conducted within the framework of the themes of “urban vitality”, “urban diversity”, “necessary conditions for urban vitality” and “urban land uses”, and sub-codes related to these themes were determined. Word clouds, concept maps and document portraits were created with the MAXQDA program to code and visualize the written expressions in the book. The principles she identified for urban diversity and vitality are analysed within the framework of the questions: What? How? and Why? The author's key concepts, such as urban vitality, urban diversity, density, and “eyes on the street” are analysed, and criticisms against Jacobs are evaluated at the end of the study. As a result of the analysis, it has been understood that the interaction of human and space comes to the forefront in Jacobs' book and the concepts that support the idea of urbanism that prioritizes human beings are dominant.
CR  - Alp Pamuk, Ç. (2020). Tahsin Yücel ve J.G. Ballard’ın Gökdelen Romanlarında Fiziksel ve Toplumsal Sınırlar, KARE Özel Sayı BAKEA, 38-50.
CR  - Arlı, A. (2020). Kente Sokaktan Bakan Yazar Jane Jacobs. Kent-Çözüm Üreten Kentler, 2, 86-89.
Aslantürk, A. Y. (2022). Şehir ve Kent Dikotomosini Kavramlar Üzerinden Okumak. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 14(26), 177-189. https://doi.org/10.38155/ksbd.1110206
CR  - Belge, M. (2010).  İstanbul: Geçmiş ve Gelecek. Şehir ve Kültür: İstanbul. (Editör: Ahmet Emre Bilgili). Kültür Bakanlığı İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı Yayını.s.297-320.
CR  - Conzen, M. R.G. (1960). Alnwick, Northumberland: A Study in Town-Plan Analysis. The Institute of British Geographers. No.27. London.
CR  - Delcl`os-Ali´o, X., & Miralles-Guasch, C. (2018). Looking at Barcelona through Jane Jacobs’s eyes: Mapping the basic conditions for urban vitality in a Mediterranean conurbation. Land Use Policy, 75, 505–517. https://doi.org/10.1016/j. landusepol.2018.04.026
CR  - Glaeser, E. (2011). Triumph of the City. London: Pan Books.
CR  - Gómez-Varo, I., Delclos-Alio, X., & Miralles-Guasch, C. (2022). Jane Jacobs reloaded: A contemporary operationalization of urban vitality in a district in Barcelona. Cities, 123, 103565. https://doi.org/10.1016/j.cities.2022.103565
CR  - Harvey, D. (2008). Umut Mekanları. Çev. Zeynep Gambetti. Metis Yayınları.
CR  - Hill, D. R. (1988) Jane Jacobs' Ideas on Big, Diverse Cities: A Review and Commentary, Journal of the American Planning Association, 54(3), 302-314, https://doi.org/10.1080/01944368808976491
CR  - Hospers, G. & van Dalm, R. (2005). How to create a creative city? The viewpoints of Richard Florida and Jane Jacobs. Foresight, 7(4), 8-12. https://doi.org/10.1108/14636680510611796
CR  - Hospers, G. J. (2006). Jane Jacobs: her life and work. European Planning Studies, 14(6), 723–732. https://doi.org/10.1080/09654310600779444
CR  - Jacobs, J. (1992). The Death and Life of Great American Cities, New York City: Random House Vintage Books. 
Jacobs, J. (2017). Büyük Amerikan Şehirlerinin Ölümü ve Yaşamı (3. Baskı). Bülent Doğan (Çev.). İstanbul: Metis.
CR  - Kırmızı, M. (2021). Millet Bahçelerinin Çeşitli Boyutları: Jane Jacobs Bu Projeye Ne Derdi? Planlama, 31(2):164–169. https://doi.org/10.14744/planlama.2021.87049
CR  - King, K. (2013). Jane Jacobs and ‘The Need for Aged Buildings’: Neighbourhood Historical Development Pace and Community Social Relations. Urban Studies, 50(12), 2407-2424. https://doi.org/10.1177/0042098013477698
  
Klemek, C. (2007). Placing Jane Jacobs within the Transatlantic Urban Conversation, Journal of the American Planning Association, 73(1), 49-67, https://doi.org/10.1080/01944360708976136
CR  - Kurtar Anlı, C., & Yavan, N. (2023). Tüketim mekânları olarak yerel ve küresel kafe zincirlerinin üçüncü yer kriterleri bakımından analizi. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 49, 133-157. http://dx.doi.org/10.32003/igge.1295563
CR  - Lynch, K. (1960). The Image of The City. Cambridge: M.I.T. Press.
CR  - Moroni, S. (2016).  Urban density after Jane Jacobs: the crucial role of diversity and emergence. City, Territory and Architecture, 13(3),1-8. https://doi.org/10.1186/s40410-016-0041-1
CR  - Mumford, L. (1961). The City in History: Its Origins, its Transformations, and Prospects. New York: Harcourt, Brace & World Co.
CR  - Mumford, L. (1962). Mother Jacobs’ Home Remedies for Urban Cancer. New Yorker, 38(41),148–179.
CR  - Paköz, M. Z., Yaratgan, D., & Şahin, A., (2022). Re-mapping urban vitality through Jane Jacobs’ criteria: The case of Kayseri, Turkey.  Land Use Policy, 114, 1-19. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2022.105985
CR  - Schubert, D. (2013). Jane Jacobs: Büyük Amerikan Şehirlerinin Ölümü ve Yaşamı-Bir Klasik. Toplum ve Bilim, 127, 248-269.
CR  - Serter, G. (2013). Şikago Okulu Kent Kuramı: Kentsel Ekolojik Kuram. Planlama Dergisi, 23(2), 67-76. https://doi.org/10.5505/planlama.2013.98608
CR  - Siyavus, A. E., & Belge, R. (2024). Trakya’da Şehirsel Saçaklanma: Çorlu Örneği. Planlama, 34(1):10–21. https://doi.org/10.14744/planlama.2024.04557
CR  - Steil, J. P., & Delgado, L. H. (2019). Limits of diversity: Jane Jacobs, the Just City, and anti-subordination. Cities, 91, 39-48. https://doi.org/10.1016/j.cities.2018.06.017
CR  - Sung, H., & Lee, S. (2015). Residential built environment and walking activity: Empirical evidence of Jane Jacobs’ urban vitality. Transportation Research Part D: Transport and Environment, 41, 318-329. https://doi.org/10.1016/j.trd.2015.09.009
CR  - Sung, H., Lee, S., & Cheon, S. (2015). Operationalizing Jane Jacobs’s Urban Design Theory: Empirical Verification from the Great City of Seoul, Korea. Journal of Planning Education and Research, 35(2), 117-130. https://doi.org/10.1177/0739456X14568021
CR  - Şatıroğlu, A. (2024). Jane Jacobs’ın Büyük Amerikan Şehirlerinin Ölümü ve Yaşamı: Bir Tahlil. İstanbul: Ketebe Yayınları.
Talbot, D. (2019). Why Jane Jacobs Still Leads In Urbanism. (Apr 14, 2019). Forbes. Erişim Adresi: https://www.forbes.com/sites/deborahtalbot/2019/04/14/why-jane-jacobs-still-leads-in-urbanism/
CR  - Talen, E. (2014). New Urbanism. In: Michalos, A.C. (eds) Encyclopedia of Quality of Life and Well-Being Research. Springer, Dordrecht. pp 4359–4362. https://doi.org/10.1007/978-94-007-0753-5_3336
CR  - Türk Aydın, Y. & Mollayakupoğlu, S. (2018). Sulukule - Dünden Bugüne: Bir Jane Jacobs Yürüyüşü.  International Journal of Scientific and Technological Research, 4(7), 129-137.
CR  - Uğur, A. & Aliağaoğlu, A. (2019). Şehir Coğrafyası. Ankara: Nobel Yayınları.
CR  - White, R. (2011). Jane Jacobs and Toronto, 1968-1978. Journal of Planning History, 10(2), 114-138. https://doi.org/10.1177/1538513210396293
CR  - Wolf, M. (2006). Urban prophet who saw salvation in the streets. Financial Times, Erişim Adresi: https://www.ft.com/content/780ac634-d54e-11da-93bc-0000779e2340 Erişim Tarihi: 2.12.2024
CR  - Yıldız, M. Z. (2021). Düş ve Gerçeklik İkileminde Kent. Psikocoğrafya (Edi. N. Özgen & E. M. Ertürk). Ankara: Nobel Yayınları.
UR  - https://doi.org/10.51800/ecd.1659872
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4699549
ER  -