@article{article_1660586, title={İsmâ‘ilî Kâdî Nu’man b. Muhammed’in Esâsü’t-Te’vil İsimli Eserinde Peygamber Kıssaları Bağlamında Te’vil Anlayışı}, journal={e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi}, volume={18}, pages={133–155}, year={2025}, DOI={10.18403/emakalat.1660586}, author={Altunrende, Şahabettin Ertan}, keywords={Tefsir, Zâhir, Bâtın, Kâdî Nu’man, İsmâilîlik}, abstract={Bu çalışma, Fatimîler döneminin önemli İsmâ‘ilî âlimlerinden Kâdî Nu’man b. Muhammed’in (ö. 363/974) Esâsü’t-Te’vîl adlı eserinde peygamber kıssalarına yaptığı te’vil anlayışını incelemektedir. İsmâiliyye mezhebinin temel ilkelerinden olan zâhir ve bâtın ayrımının, Kur’ân tefsirine nasıl yansıdığı araştırmanın temel sorunsalını oluşturmaktadır. Geleneksel tefsir yaklaşımlarının aksine, Kâdî Nu’man’ın ayetleri zahirî anlamlarıyla sınırlamayan bâtınî bir yorum metodu geliştirdiği, peygamber kıssalarını imamet doktrini çerçevesinde ele aldığı görülmektedir. Bu durum, onun tefsir anlayışının klasik Sünnî ve Şiî yaklaşımlardan nasıl farklılaştığını ve İsmâ‘ilî düşüncenin tefsir geleneğine etkilerini anlamayı önemli kılmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın amacı, Esâsü’t-Te’vîl’deki peygamber kıssalarının teolojik, ezoterik ve metafiziksel yönlerini analiz ederek, İsmâ‘ilî te’vil yönteminin temel dinamiklerini ortaya koymaktır. Araştırmada nitel içerik analizi yöntemi kullanılarak, Kâdî Nu’man’ın tefsir metodolojisi çözümlenmiş, ayetleri hurûfî, sembolik ve hiyerarşik bir okumayla ele alarak imametin ilahi hakikatin taşıyıcısı olduğu vurgusunu nasıl pekiştirdiği gösterilmiştir. Çalışmanın bulgularına göre, Esâsü’t-Te’vîl yalnızca mezhebî bir tefsir geleneğinin yansıması değil, aynı zamanda İsmâiliyye’nin tarihsel ve kozmolojik dünya görüşünü de içeren özgün bir metin niteliğindedir. Sonuç olarak, Kâdî Nu’man’ın yorumları, Kur’ân’ın anlam katmanlarını literalist yaklaşımdan uzak, mistik ve metafiziksel bir çerçevede yeniden inşa eden bir yöntem sunduğunu göstermektedir. Bu bağlamda çalışma, İsmâ‘ilî tefsir ekolünün Kur’ân yorumculuğundaki yerini ve İslami düşünceye etkisini tartışmaya açmaktadır.}, number={1}, publisher={Ahmet İshak DEMİR}