TY  - JOUR
T1  - Linguistic and Cultural Fidelity in AI-Driven Translation: A Comparative Analysis of DeepL and Human Translations in English-Turkish Literary Short Stories
TT  - Yapay Zekâ Destekli Çeviride Dilsel ve Kültürel Sadakat: İngilizce-Türkçe Edebi Kısa Öykülerde DeepL ve İnsan Çevirilerinin Karşılaştırmalı Analizi
AU  - Dolmacı, Mustafa
PY  - 2025
DA  - June
Y2  - 2025
DO  - 10.63673/Lotus.1662868
JF  - Uluslararası Dil ve Çeviri Çalışmaları Dergisi
JO  - LOTUS
PB  - Selçuk Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2791-7290
SP  - 92
EP  - 109
VL  - 5
IS  - 1
LA  - en
AB  - This study investigates the differences between DeepL’s machine translations and human translations of English-to-Turkish fictional short stories, utilizing Katharina Reiss’ translation criticism model to analyze linguistic components. The study compares 381 sentences translated by DeepL with professional human translators from five literary works, identifying semantic, lexical, grammatical, stylistic, and nonsensical differences. Lexical differences are most common (33.86%), followed by semantic (22.05%), near-synonymous (20.73%), grammatical (9.16%), nonsensical (8.40%), and stylistic (5.77%). DeepL translated simple, straightforward words well but struggled with culturally nuanced expressions, figurative language, and contextual adjustments. While human translators utilized target-culture-focused procedures to retain literary aesthetics, DeepL used literal, source-text-focused methods, resulting in complex narrative incoherencies. The investigation found 32 incorrect DeepL translations, highlighting the need for literary post-editing. The results underscore DeepL's limitations in conveying stylistic nuances and cultural allusions, reinforcing the indispensable function of human translators in preserving the artistic and emotional richness of literary texts. This study evaluates AI-driven translation tools in literary contexts and recommends hybrid models that combine AI supported machine translation efficiency with human cultural and creative experience.
KW  - machine translation
KW  - human translation
KW  - short story
KW  - linguistic component
N2  - Bu çalışmada, İngilizceden Türkçeye çevrilen kurgusal kısa öykülerde DeepL’ın makine çevirileri ile insan çevirileri arasındaki farkları, Katharina Reiss’in çeviri eleştirisi modeli kullanılarak dilbilimsel bileşenler açısından incelenmektedir. Beş edebi eserden alınan ve DeepL ile profesyonel insan çevirmenler tarafından çevrilen 381 cümle karşılaştırılmış ve farklılıklar belirlenmiştir. En yaygın farklılık türü sözcüksel farklılık olup (%33,86), ardından anlamsal farklılık (%22,05), yakın anlamlılık (%20,73), dilbilgisel farklılık (%9,16), mantıksız (yanlış çeviri) olma durumu (%8,40) ve üslup açısından farklılık (%5,77) olarak sıralanmıştır. DeepL, basit ve doğrudan kelimeleri başarıyla çevirirken kültürel nüanslı ifadeler, mecazi dil ve bağlamsal uyarlamalarda zorlanmıştır. İnsan çevirmenler hedef kültür odaklı yöntemlerle edebi estetiği korurken, DeepL kaynak metne bağlı kelimesi kelimesine çeviri stratejileri kullanmış, bu da karmaşık anlatısal tutarsızlıklara yol açmıştır. Çalışmada 32 hatalı DeepL çevirisi tespit edilerek edebi metinler için son düzenleme gerekliliği vurgulanmıştır. Sonuçlar, DeepL’in üslup inceliklerini ve kültürel göndermeleri aktarmadaki sınırlarını ortaya koyarken, edebi metinlerin sanatsal ve duygusal zenginliğini korumada insan çevirmenlerin vazgeçilmez rolünü pekiştirmektedir. Bu çalışma, yapay zekâ destekli çeviri araçlarını edebi bağlamda değerlendirmekte ve yapay zekânın verimliliği ile insanın kültürel-yaratıcı deneyimini birleştiren hibrit modeller önermektedir.
CR  - Chopin, K., The story of an hour, Full Text - The Story of an Hour - Owl Eyes. Available at: https://www.owleyes.org/text/the-story-of-an-hour/read/chopins-short-story
CR  - Chopin, K. (1894/2018). The story of an hour | Bir saatin öyküsü (A. Tunalı, Trans.). Mütercim. https://mutercumanblog.wordpress.com/2018/12/06/the-story-of-an-hour-bir-saatin-oykusu-1894/
CR  - Deacon, A. and Wilde, O. (2015) The selfish giant. London: Red Fox. Gentzler, Edwin. Contemporary Translation Theories. London and New York:
CR  - Guerberos-Arenas, A., & Toral, A. (2022). Creativity in Translation: Machine Translation As a Constraint for Literary Texts. Translation Spaces, 11(2), 184–212.
CR  - Ibáñez Moreno, A., & Esther Domínguez Mora, M. (2025). Google Translate versus DeepL in Spanish to English translation of Don Quixote. Translation and Translanguaging in Multilingual Contexts, 11(1), 65-87.
CR  - Jackson, S. (1991) Charles. Mankato, MN: Creative Education.
CR  - Ke, Z. (2024) ‘Comparison between human translation and machine translation take Lolita as an example’, Communications in Humanities Research, 32(1), pp. 58–64.
CR  - Karabayeva, Irina & Kalizhanova, Anna. (2024). Evaluating machine translation of literature through rhetorical analysis. Journal of Translation and Language Studies. 5. 1-9. 10.48185/jtls.v5i1.962.
CR  - Kolb, W., Dressler, W. U., & Mattiello, E. (2023). Human and machine translation of occasionalisms in literary texts: Johann Nestroy’s Der Talisman and its English translations. Target, 35(4), 540-572.
CR  - Noriega-Santiáñez, Laura & Corpas Pastor, Gloria. (2023). Machine vs Human Translation of Formal Neologisms in Literature: Exploring E-tools and Creativity in Students. Tradumàtica tecnologies de la traducció. 233-264. 10.5565/rev/tradumatica.338.
CR  - Reiss K. (2000) Translation Criticism - The Potential & Limitations. Categoriesand Criteria for Translation Quality Assessment. Transl. by E.F.Rhodes, Manchester/New York, St. Jerome/American Bible Society.
CR  - Rivera-Trigueros, I. (2022). Machine translation systems and quality assessment: A systematic review. Language Resources and Evaluation, 56, 593–619. https://doi.org/10.1007/s10579-021-09537-5
CR  - Sarhsian, Evelina & Zinchenko, Olha. (2024). Utilizing Machine Translation Technology for Reproducing Short Prose Literary Texts. Studia Linguistica. 101-110. 10.17721/StudLing2024.24.101-110.
CR  - Short stories: The open window by Saki (no date) East of the Web. Available at: https://www.eastoftheweb.com/short-stories/UBooks/OpeWin.shtml
CR  - Thriven, C. 2002. Cultural Elements in Translation. The Indian Perspective. Translation Journal. Volume 6, No. 1 January 2002
CR  - Toral, A., & Way, A. (2015). Machine-assisted Translation of Literary Text. Translation Spaces, 4(2), 240–267.
Wilde, O. (1986) Bencil Dev. Istanbul: Esin Yayinevi.
UR  - https://doi.org/10.63673/Lotus.1662868
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4713069
ER  -