TY  - JOUR
T1  - Ortaokul 5. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Öyküleyici Metinlere Ait Etkinliklerin Çoklu Zekâ Kuramı Bakımından İncelenmesi
TT  - An Analysis of Narrative Text Activities in 5th Grade Turkish Textbooks from the Perspective of Multiple Intelligences Theory
AU  - Şakiroğlu, Yunus
AU  - Yıldız Şakiroğlu, Hatice
PY  - 2025
DA  - June
Y2  - 2025
DO  - 10.18039/ajesi.1667142
JF  - Anadolu Journal of Educational Sciences International
JO  - AJESI
PB  - Anadolu Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2146-4014
SP  - 615
EP  - 631
VL  - 15
IS  - 2
LA  - tr
AB  - Bu çalışmada, ortaokul 5. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan öyküleyici metinlere ait etkinliklerde, Gardner’ın Çoklu Zekâ Kuramı’nda belirtilen zekâ alanlarına ne ölçüde yer verildiğinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın evrenini, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından 2024-2025 eğitim öğretim yılı itibarıyla ortaokullarda okutulması planlanan tüm 5. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki öyküleyici metinlere ait etkinlikler; örneklemini ise 2024 Türkçe Dersi Öğretim Programı kapsamında hazırlanan MEB Yayınları ortaokul 5. Sınıf Türkçe ders kitabındaki öyküleyici metinlere ait etkinlikler oluşturmaktadır. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman incelemesi yöntemi kullanılarak gerçekleştirilmiş olup elde edilen veriler betimsel analiz tekniğiyle analiz edilmiştir. Araştırma bulgularına göre, 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki öyküleyici metin etkinliklerinde en fazla dilsel zekâ ve matematiksel zekâ alanlarına yer verildiği; buna karşılık sosyal zekâ ve içsel zekâ alanlarının en az düzeyde temsil edildiği tespit edilmiştir. Ayrıca, müziksel zekâ ve doğasal zekâ alanlarına ise hiç yer verilmediği saptanmıştır. Çalışmanın sonunda, elde edilen bulgular doğrultusunda eğitim-öğretim süreçlerine yönelik çeşitli öneriler sunulmuştur.
KW  - Türkçe ders kitabı
KW  - Çoklu Zekâ Kuramı
KW  - öyküleyici metin
KW  - etkinlik
N2  - In this study, it is aimed to examine the extent to which the intelligence domains specified in Gardner’s Theory of Multiple Intelligences are represented in the activities related to narrative texts in 5th grade Turkish textbooks. The population of the study consists of all activities related to narrative texts in 5th grade Turkish textbooks planned to be used in secondary schools by the Ministry of National Education as of the 2024–2025 academic year. The sample includes the activities related to narrative texts in the 5th grade Turkish textbook published by the Ministry of National Education (MEB), which was prepared within the scope of the 2024 Turkish Language Curriculum. The research was conducted using document analysis, one of the qualitative research methods, and the obtained data were analyzed using the descriptive analysis technique. According to the research findings, the activities related to narrative texts in the 5th grade Turkish textbook predominantly addressed linguistic and logical-mathematical intelligence domains, whereas interpersonal and intrapersonal intelligences were represented to a much lesser extent. Furthermore, it was determined that musical and naturalistic intelligences were not represented at all. Based on the findings, several suggestions were presented regarding educational practices.
CR  - Armstrong, T. (2009). Multiple intelligences in the classroom. ASCD.
CR  - Aydın, B. (2017). Konservatuvarda ortaokul ve lise düzeyinde öğrenim gören müzik öğrencilerinin müzik performans kaygı düzeyleri ile duygusal zekâ düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
CR  - Başbayrak, M. (2021). 2019-2020 öğretim yılında okutulan 6 ve 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metin ve etkinliklerin çoklu zekâ kuramı ve öğretmen görüşleri çerçevesinde değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
CR  - Başbayrak, M., ve Örge-Yaşar, F. (2021). 6. ve 7. sınıf Türkçe ders kitaplarının çoklu zekâ kuramı çerçevesinde değerlendirilmesi. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 8(69), 1066-1077. https://doi.org/10.26450/jshsr.2417 adresinden 26.03.2025 tarihinde erişilmiştir.
CR  - Bayram, B., ve Baki, Y. (2014). Ortaokul 6. sınıf Türkçe dersi öğretmen kılavuz kitabının çoklu zekâ kuramı açısından değerlendirilmesi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, (9), 133-147.
CR  - Bozdağ, B., ve Sarı, H. G. (2021). Lise öğrencilerinin çoklu zekâ alanları ve sporda yaşam becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 130-144. https://doi.org/10.38021/asbid.904800 adresinden 26.03.2025 tarihinde erişilmiştir.
CR  - Bümen, N. (2005). Okulda çoklu zekâ kuramı. PegemA Yayıncılık.
CR  - Checkley, K. (1997). The first seven… and the eighth: A conversation with Howard Gardner. Educational Leadership, 55(1), 8-13. https://people.wou.edu/~girodm/643/Checkley_MI.pdf adresinden 26.03.2025 tarihinde erişilmiştir.
CR  - Çınar F. (2016) Din öğretiminde çoklu zekâ kuramı: ilköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretim programının kuram açısından analizi ve uygulama örnekleri. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (2)37, 191-242. https://dergipark.org.tr/en/pub/sduifd/issue/48316/611680 adresinden 26.03.2025 tarihinde erişilmiştir.
CR  - Çuhadar, C. H. (2017). Müziksel zekâ. ÇÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(3), 1-12. https://dergipark.org.tr/en/pub/cusosbil/issue/33225/369434 adresinden 26.03.2025 tarihinde erişilmiştir.
CR  - Demir, B. (2016). Türkçe dersi çalışma kitaplarındaki etkinliklerin çoklu zekâ kuramı bakımından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ahî Evran Üniversitesi.
CR  - Demirel, Ö., Başbay, A., ve Erdem, E. (2006). Eğitimde çoklu zekâ- kuram ve uygulama. PegemA Yayıncılık.
CR  - Doğan, M. (2019). Küçük Prens kitabının çoklu zekâ kuramına göre incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
CR  - Duruoğlu, Z. (2012). İlköğretim 4. ve 5. sınıf Türkçe ders kitaplarının yapılandırmacı eğitim ve çoklu zeka kuramı bağlamında incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
CR  - Epçaçan, C., ve Kırbaş, A. (2018). Türkçe ders kitabı etkinliklerinin çoklu zekâ yaklaşımı temelli öğretim açısından değerlendirilmesi. EKEV Akademi Dergisi, 22(76), 57-78. https://dergipark.org.tr/en/pub/sosekev/issue/71466/1149793 adresinden 26.03.2025 tarihinde erişilmiştir.
CR  - Ergin, G. (2007). Yeni ilköğretim 4. ve 5. sınıf Türkçe programının çoklu zekâ kuramı açısından değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
CR  - Eser, R. S., ve İpek, Y. (2024). Çoklu zekâ kuramı bağlamında Türkçe dersi okuma etkinliklerinin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (46), 100-121.
CR  - Gardner, H. (1999). Intelligence reframed: multiple intelligences for the 21st century. Basic Books.
CR  - Gardner, H. (2010). Zihin çerçeveleri, çoklu zekâ kuramı. Alfa Yayınları.
CR  - İnan, G. (2015). İlkokullarda Türkçe dersinde kullanılan metinlerin çoklu zekâ kuramı açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
CR  - İzci, E., ve Sucu, H. (2014). Üniversite öğrencilerinin çoklu zekâ profillerinin incelenmesi (Nevşehir Üniversitesi örneği). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(1), 12-21. https://dergipark.org.tr/en/pub/inujgse/issue/8717/108864 adresinden 26.03.2025 tarihinde erişilmiştir.
CR  - Kahraman, S., ve Bulut-Pedük, Ş. (2016). Üstün yetenekli/zekâlı 6, 7, 8. sınıf öğrencilerinin çoklu zekâ alanlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Üstün Yetenekliler Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi (UYAD), 2(1), 58-73. https://cocukuniversitesi.aydin.edu.tr/tez/degiskenler.pdf adresinden 26.03.2025 tarihinde erişilmiştir.
CR  - Karaca, L. (2017). 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders programı ile ders ve çalışma kitaplarının çoklu zekâ kuramı yönünden incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
CR  - Kavun, M. (2023). Yusuf Asal’ın Patatesspor serisinde yer alan kitapların okunabilirliği. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 12(1), 178-193. https://doi.org/10.7884/teke.5679
CR  - Keskin, H., ve Yeşilyurt, E. (2019). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde kullanılan “Yedi İklim Türkçe Öğretim Seti”nin çoklu zekâ kuramı açısından incelenmesi. Karaelmas Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 1-18. https://dergipark.org.tr/en/pub/kebd/issue/67223/1049139 adresinden 26.03.2025 tarihinde erişilmiştir.
CR  - Kılıç, L. K., Baki, Y., ve Bayram, B. (2014). Ortaokul 8. sınıf Türkçe dersi öğretmen kılavuz kitabındaki etkinliklerin çoklu zekâ kuramı ile örtüşme düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(2), 72-89. https://doi.org/10.16916/aded.82843 adresinden 26.03.2025 tarihinde erişilmiştir.
CR  - Kılıç, M. S. (2012). İlköğretim 5. sınıf fen ve teknoloji ders kitabının çoklu zekâ kuramı açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
CR  - Kırcı, I. (2011). İlköğretim ikinci kademe Türkçe dersi ders kitapları, öğrenci çalışma kitapları ve öğretmen kılavuz kitaplarının çoklu zekâ kuramına uygunluk durumları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
CR  - Millî Eğitim Bakanlığı. (2024). Ortaokul Türkçe dersi öğretim programı Türkiye yüzyılı maarif modeli. Ankara.
CR  - Muradoğlu, S. (2008). İlköğretim II. kademe (6. ve 7. sınıf) fen bilgisi ders ve çalışma kitaplarında yer alan etkinliklerin çoklu zeka yaklaşımı (kuramı) açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
CR  - Oral, B. (2001). Branşlarına göre üniversite öğrencilerinin zekâ alanlarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 26(122), 19-31. https://eb.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5264/1427 adresinden 26.03.2025 tarihinde erişilmiştir.
CR  - Saban,  A.  (2010). Çoklu zekâ kuramı ve Türk eğitim sistemine yansıması. Nobel Yayın Dağıtım.
CR  - Sarıkaya, B. (2023). Türkçe öğretmenlerinin Türkçe ders kitapları ile ilgili görüşleri. Asya Studies, 7(26), 1-14. https://doi.org/10.31455/asya.1386787
CR  - Sarıkaya, B., ve Şakiroğlu, Y. (2021). KKTC Türkçe ders kitaplarındaki etkinliklerin Yenilenmiş Bloom Sınıflandırması’na göre incelenmesi: 6. sınıf Türkçe ders kitabı örneği. RumeliDE Dil Ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi(25), 273-296. https://doi.org/10.29000/rumelide.1036520
CR  - Selçuk, Z., Kayılı, H., ve Okut, L. (2002). Çoklu zekâ uygulamaları. Nobel Yayıncılık.
CR  - Taşgın, A., ve Korucuk, M. (2019). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin çoklu zekâ alanlarının incelenmesi. Journal of Theoretical Educational Science, 12(2), 550-575. https://doi.org/10.30831/akukeg.426706 adresinden 26.03.2025 tarihinde erişilmiştir.
CR  - Türkmen, T. (2015). Ortaöğretim 10. sınıf Türk edebiyatı ders kitabında yer alan destan metinlerinin çoklu zekâ kuramı çerçevesinde incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
CR  - Uysal, E. (2006). Farklı okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş grubundaki çocukların çoklu zekâ kuramına göre incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
UR  - https://doi.org/10.18039/ajesi.1667142
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4732682
ER  -