@article{article_1667919, title={Fransız Diplomatik Belgelerinde Karadeniz Ve Doğu Anadolu Demiryolu Müzakereleri}, journal={Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi}, volume={10}, pages={215–259}, year={2025}, DOI={10.24186/vakanuvis.1667919}, author={Çapar, Onur}, keywords={Demiryolları, Yabancı Sermaye, Osmanlı Devleti, Fransa, Rusya}, abstract={Demiryolu yatırımları Osmanlı Devleti için önemli bir modernleşme konusudur. Devlet hem merkezileşme politikası gereğince hem de gelirlerini artırmak için imparatorluk sınırları içerisinde birçok projenin hayata geçirilmesini teşvik etmiştir. Gerekli sermayenin ve yetişmiş insan gücünün olmaması sebebiyle demiryolları yapımı ve işletilmesi yabancı sermaye eliyle yürütülmüştür. Karadeniz ve Doğu Anadolu’da demiryolu yapma fikri ilk olarak 1850 tarihinden itibaren düşünülmüştür. İngilizler, Samsun ve Trabzon arasında bir hat yapmayı planlamışlar fakat daha sonra hattın yapımını devlet üstlenmiştir. Samsun-Sivas arasındaki ilk demiryolunun yapımına ise devlet 1911 yılında başlayabilmiştir. Özellikle Alman sermayesinin Anadolu demiryolu imtiyazını almasıyla öncelik iç Anadolu ve güney bölgelere verildiğinden bu bölgelere istenilen yatırımlar yapılamamıştır. Karadeniz ve Doğu Anadolu’da demiryolu yatırımının yapılamamasının bir diğer nedeni de bölgeye yayılma eğilimleri olan Rusya’dır. 1900 yılında Osmanlı ile Ruslar arasında yapılan anlaşma gereği Kafkasya’ya Türkiye’den göçen Ermenilerin kalmasına karşılık Karadeniz’de bir demiryolunun yapımında Rus sermayedarlara öncelik verileceği kararlaştırılmıştır. İkinci Meşrutiyet döneminde ise bu güçlüklere rağmen Osmanlı idaresinin bağımsız bir demiryolu politikası izlemeye çalıştığı anlaşılmaktadır. Karadeniz ve Doğu Anadolu’da demiryolu yapımı için Fransızlarla anlaşma sağlanmış fakat Ruslar 1900 anlaşmasına dayanarak birçok zorluk çıkarmışlardır. İlerleyen süreçte ise Osmanlı topraklarında tüm güçlerin çıkarlarını dengeleyecek bir anlaşma yapılmıştır. Bu makalenin amacı dönemin Fransız Konsolosluk arşivlerine dayanarak Osmanlı-Fransız-Rus Hükümetleri arasındaki demiryolu görüşmelerini incelemektir.}, number={Vakanüvis 10. Yıl Özel Sayısı}, publisher={Serkan YAZICI}