@article{article_1668501, title={Salgınlarla Mücadelede Çiçek Aşısı: Osmanlının Son Döneminden Erken Cumhuriyet’e Uygulamalar ve Tepkiler}, journal={Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi}, volume={15}, pages={858–869}, year={2025}, author={Emiroğlu, Atiye and Öztürk Karataş, Hülya}, keywords={aşı, çiçek hastalığı, Osmanlı Devleti, Türkiye Cumhuriyeti Devleti}, abstract={Amaç: Bu çalışmada, salgınlarla mücadele çerçevesinde çiçek aşısı uygulamaları ve aşıya gösterilen tepkiler Osmanlı’nın son dönemleri ve Cumhuriyetin ilk yılları sınırlamasıyla araştırılmıştır. Yöntem: Çalışmada, Başbakanlık Osmanlı ve cumhuriyet Arşivi’nde yer alan çiçek aşısı ile ilgili resmi yazışmalar, tıbbi düzenlemelere dair belgeler, resmi talimatnameler, fermanlar ve vilayet yazışmaları doküman analizi yöntemiyle değerlendirilmiştir. Araştırma yaklaşık altı ay süre içerisinde (Ekim 2024-Mart 2025) gerçekleştirilmiş arşiv belgeleri yazarlar tarafından transkript edilerek metin içerisinde kullanılmıştır. Bulgular: Çiçek salgınının baş göstermesi ve tüm dünyayla birlikte Osmanlı topraklarında da derin yaralar açması ve iz bırakması tüm devletlerde olduğu gibi Osmanlı’nın da tedbir ve önlemler almasını zorunlu kılmıştır. Çiçek aşısının Osmanlı topraklarında üretimiyle birlikte en ücra köşelere dahi ulaştırılmaya çalışılması başlı başına bir sorun teşkil ederken diğer yandan salgınla ilgili düzenlenen nizamname ve uygulamalara karşı gösterilen direnç ayrı bir sorun olarak Osmanlı Devletini meşgul etmiştir. Çiçek aşısına karşı direncin kırılmasının yarattığı güçlükle birlikte halkın çiçek aşısı uygulamalarına karşı gösterdiği karşı koyma tutumu da neredeyse salgınla başlamış ve hatta salgınla bitmemiştir. Nitekim tarihsel süreçte salgınlara karşı alınan tedbirlere karşı gösterilen geleneksel tepkiler her dönem süregelmiştir. Bu tepkiler, Türkiye Cumhuriyeti Devleti döneminde de devam etmiştir. Sonuç: Hem Osmanlı hem de Cumhuriyet Devleti dönemlerinde, salgınlarla mücadele ve toplumsal sağlığı koruyucu tedbirler alınmıştır. Halkın bu tedbirlere karşı direncini kırmak ve çiçek aşısı uygulamalarının salgınların ve salgınlardan kaynaklanan ölümlerin engellenmesinde etkin bir mücadele yöntemi olduğunu halka duyurmak amacıyla çalışmalar yürütülmüştür. Her iki devlet açısından sağlıklı toplum güçlü devletle eş değer görülmüş ve alınan önlemler özellikle güçlü ve sağlıklı bir nesil yaratmaya dönük olmuştur.}, number={3}, publisher={Mersin Üniversitesi}