TY  - JOUR
T1  - ÜLKE PLANLAMASI, VERİMLİLİK VE ENFLASYON
TT  - Country Planning, Productivity and Inflation
AU  - Karaman, Çağatay
PY  - 2025
DA  - July
Y2  - 2025
DO  - 10.5281/zenodo.15783428
JF  - Eskiz: Şehir ve Bölge PLanlama Dergisi
JO  - S:JCRP
PB  - Mersin Üniversitesi
WT  - DergiPark
SN  - 2687-5101
SP  - 32
EP  - 45
VL  - 07
IS  - 01
LA  - tr
AB  - Bu makalede, Avrupa Birliği’nin yersel uyum konusundaki çalışmaları, sürdürülebilirlik ve bölge planlaması kavramlarıyla, bölgesel iktisat ve kalkınma ekonomisi disiplinlerinin, dışsal ekonomiler ve ölçek ekonomileri kavramlarının bir araya getirilerek, Türkiye’de uzun yıllardır süren bir ekonomik sorunun (enflasyon) doğasına farklı bir açıdan yaklaşılması amaçlanmaktadır. Değerlendirilen birçok konunun, daha kapsamlı kaynak araştırmalarıyla, verilerle, akademik çalışmalarla işlenebilir nitelikte olduğu akılda tutularak, olabildiğince sınırlı veriler ve örneklerle, Türkiye’nin insan yerleşimlerindeki akılcı olmayan yoğunluk farklılıklarına dikkat çekiliyor. Buradan hareketle, ülke bütününün etkin kullanılmamasıyla oluşan verimsizlik alanlarının enflasyon sorunun yapısal nedenlerinden biri olduğu; yersel gelişmişlik farklarının, yersel uyuma ulaşmak, bu sayede olumlu eylemlerde bulunarak değer yaratmak için bir yol açtığı, enflasyon sorununda da bu bakıştan yararlanılması gerektiği savunulmaktadır.Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın 2024-I Enflasyon Raporu’nda, gıda fiyatları ve kira enflasyonuna dikkat çekilmiştir. Bu çalışmada, Merkez Bankası raporundan yola çıkılarak, doğa ve insan kaynaklarının ülke planlaması ilkeleri yönünden anlamı ve nüfusun ülke yüzeyine dengesiz yayılımının olası ekonomik etkileri üzerinde durulmak isteniyor. Enflasyon Raporundaki saptamalarla birlikte, örnek olarak seçilen İstanbul ve Sivas illerinin nüfus/gelir istatistikleri paylaşılmaktadır. İstanbul-Sivas örneği, belirtilen kavramlar açısından değerlendirilerek, etkin olmayan kaynak kullanımının gıda fiyatları ve kira enflasyonuna etkisi tartışılıyor. Bu bağlamda, toplum, ekonomi ve ülkenin, seçilen refah düzeyine göre düzenlenmemesinden kaynaklanan verimsizliğin, enflasyona etkisinin dinamiği açıklanmaya çalışılmaktadır.
KW  - ülke planlaması
KW  - yersel uyum
KW  - verimlilik
KW  - refah
KW  - enflasyon
N2  - In this article, it is aimed to approach the nature of an economic problem (inflation) that has been going on in Türkiye for many years from another perspective by bringing together the European Union's studies on territorial cohesion, the concepts of sustainability and regional planning, the disciplines of regional economics and development economics, external economies and economies of scale. With as limited data and examples as possible, attention is drawn to the irrational density differences in human settlements in Türkiye. From this point of view, it can be argued that the areas of inefficiency caused by the ineffective use of the country as a whole may be one of the structural causes of the inflation problem; It is argued that territorial development differences open a way to achieve territorial cohesion and thus create value by taking positive actions, and that this perspective can be used in the inflation problem.In the 2024-I Inflation Report of Central Bank of the Republic of Türkiye, attention was drawn to food prices and rent inflation. Based on the aforementioned Central Bank report, it is desired to focus on the meaning of nature and human resources in terms of country planning principles and the possible economic effects of the unbalanced spread of the population over the country's surface. Along with the findings in the Inflation Report, the population/income statistics of the provinces of Istanbul and Sivas, which are selected as examples, will be shared. The Istanbul-Sivas case will be evaluated in terms of the mentioned concepts and the effect of inefficient resource use on food prices and rent inflation will be discussed. In this context, the dynamics of the effect of inefficiency on inflation caused by the fact that society, economy and country are not arranged according to the selected welfare level will be tried to be explained.
CR  - Dinler, Z. (2016). Bölgesel İktisat. Bursa: Ekin Kitabevi.
CR  - EC (European Commission). (2022). New Perspectives on Territorial Disparities From Lonely Places to Places of Opportunities. European Union.
CR  - EP (European Parliament). (2009). Lisbon Antlaşması (Treaty of Lisbon). 30.06.2025 tarihinde https://www.europarl.europa.eu/about-parliament/en/in-the-past/the-parliament-and-the-treaties/treaty-of-lisbon adresinden erişildi.
CR  - EP (European Parliament). (2020). EU lagging regions: State of play and future challenges. 28.02.2024 tarihinde https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/ATAG/2020/652219/IPOL_ATA(2020)652219_EN.pdf adresinden erişildi.
CR  - Göçer, O. (1990). Ülke Planlama İlkeleri. İstanbul: Yıldız Üniversitesi Yayınları.
CR  - HMB (Hazine ve Maliye Bakanlığı). (2024). Genel Bütçe Gelirlerinin İller İtibariyle Tahakkuk ve Tahsilatı. 30.06.2025 tarihinde https://muhasebat.hmb.gov.tr/genel-butce-gelirlerinin-iller-itibariyle-tahakkuk-ve-tahsilati-2004-2019 adresinden erişildi.
CR  - Higgins, B. (1975). Trade-off Curves, Trends, and Regional Disparities. The Case of Quebec. Économie appliquée, 28(2-3): 331-360.
CR  - Higgins, B. veSavoie, D. J. (2017). Regional Development Theories and Their Application. Taylor & Francis. DOI: 10.4324/9781315128269
CR  - Jackson, R. W., Hewings , G. J. D., Rey, S. ve Lozano Gracia, N. (2019). Regional Development Overview: Challenges, Adopted Strategies, and New Initiatives (English). Policy Research working paper|no. WPS 9056. Washington D.C.: World Bank Group. 30.06.2025 tarihinde http://documents.worldbank.org/curated/en/776861573499597819 adresinden erişilmiştir.
CR  - Karaman, Ç. (2024). Yeni Bir Kırsal Özellikli Yerleşim Gereksinimi ve Kamu Girişimi. Ankara Üniversitesi Çevrebilimleri Dergisi, 11(2), 12-22. DOI: 10.62163/aucevrebilim.1534217
CR  - Keleş, R. (2017). Avrupa Birliğinin Bölge Politikaları. İstanbul: Cem Yayınevi.
CR  - Kuban, D. (2016, 15 Eylül). İstanbul ülkeyi çökertecek, kalkınmaya engel noktaya ulaştı. Herkese Bilim Teknoloji. 12.05.2024 tarihinde https://www.herkesebilimteknoloji.com/yazarlar/dogan-kuban/dogan-kuban-istanbul-ulkeyi-cokertecek-kalkinmaya-engel-noktaya-ulasti adresinden erişildi.
CR  - Seyidoğlu, H. (1992). Ekonomik Terimler Ansiklopedik Sözlük. Ankara: Güzem Yayınları.
CR  - TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). (2024). Nüfus İstatistikleri Portalı. 06.12.2024 tarihinde https://nip.tuik.gov.tr/ adresinden erişildi.
CR  - Tülüce, N. S. (2016). Yeni Ekonomik Coğrafya: Krugman ve Sonrası. Z. Mızırak ve B. Mercan (Der.), Bölgesel Kalkınmada Yeni Trendler içinde , (s. 51). Konya: Çizgi Kitabevi.
CR  - TCMB (Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası). (2024). Enflasyon Raporu 2024-I. 12.07.2024 tarihinde https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Raporlar/Enflasyon+Raporu/ adresinden erişildi.
CR  - Yun, W. S. (2020). Assessment of Public Expenditure Efficiency: A Review. Journal of Economics and Sustainability, 2(2), 27-38. DOI: 10.32890/jes2020.2.2.3
UR  - https://doi.org/10.5281/zenodo.15783428
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4741976
ER  -