TY  - JOUR
T1  - Sessiz Mağdurlar, Zorlu Yargılamalar: Yargıtay İçtihatlarında Zekâ Geriliği ve Cinsel İstismar
AU  - Havle, Nedim
PY  - 2025
DA  - August
Y2  - 2025
DO  - 10.31828/turkpsikoloji.1669840
JF  - Türk Psikoloji Dergisi
JO  - TPD
PB  - Türk Psikologlar Derneği
WT  - DergiPark
SN  - 1300-4433
SP  - 68
EP  - 81
VL  - 40
IS  - 95
LA  - tr
AB  - Zekâ geriliği olan bireyler, cinsel istismar suçları karşısında adalet sisteminde özgün zorluklarla karşılaşan hassas bir mağdur grubudur. İletişim engelleri, önyargılar ve hukuki süreçleri anlama güçlükleri, adil yargılanma ve mağdur koruması dengesini zorlaştırmaktadır. Türk ceza yargılaması pratiğinde, özellikle Yargıtay içtihatlarında bu zorlukların nasıl ele alındığına dair kapsamlı analiz eksikliği bulunmaktadır. Bu çalışma, 01 Temmuz 2023- 01 Ocak 2025 tarihleri arasında zekâ geriliği olan bireylerin mağdur olduğu cinsel istismar suçlarına ilişkin 140 adet Yargıtay kararını nitel içerik ve hukuki analiz yöntemiyle inceleyerek, bu davalardaki temel sorunları, yerleşik uygulamaları ve potansiyel sistemik zorlukları ortaya koymayı amaçlamaktadır. Analizde Adli Tıp Kurumu (ATK) raporlarının rolü, mağdur beyanının değerlendirilmesi, suçun hukuki nitelendirilmesi ve usuli sorunlar temel odak noktaları olmuştur. Bulgular, ATK raporlarının mağdurun algılama yeteneği, beyan güvenilirliği gibi kritik konularda belirleyici ve sıklıkla sorgulanmayan bir role sahip olduğunu göstermiştir; raporlar arası çelişkiler ve yetersiz gerekçeler önemli sorunlardır. Zekâ geriliği olan mağdur beyanlarının değerlendirilmesinde derin bir ikilem yaşandığı, beyanlardaki tutarsızlıkların sıklıkla ispat sorunlarına yol açtığı tespit edilmiştir. Nitelikli cinsel istismarın ispatında ve suçun hukuki vasıflandırılmasında (özellikle TCK m.103-104 ayrımı) zorluklar ve hatalar gözlenmiştir. Ayrıca mağdurun temsili, zamanaşımı ve iddianameye bağlılık gibi usuli sorunların da yaygın olduğu belirlenmiştir. Bu çalışma, Yargıtay pratiğindeki sistemik sorunları ortaya koyarak, adli tıp raporlarının değerlendirilmesi, mağdur beyanına yaklaşım ve usuli güvenceler konularında standardizasyon, farkındalık artışı ve potansiyel reform ihtiyacını vurgulamaktadır.
KW  - Zeka geriliği
KW  - cinsel istismar
KW  - yargıtay kararları
KW  - adli tıp raporları
CR  - Ahmed Abdelaziz, D. (2025). The reliability of witness testimony in violent crimes in the 	context of post-traumatic stress disorder: An analytical study through legal practices. 	Journal of Ecohumanism, 4(1), Article e6311. https://doi.org/10.62754/joe.v4i1.6311
CR  - Bacaksız, P., ve Bayzit, T. (2019). Yargıtay’ın cinsel dokunulmazlığa karşı suçlarda ispata   	yaklaşımı. D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, Prof. Dr. Durmuş Tezcan’a Armağan, 	21(Özel Sayı), 379-414.
CR  - Beran, R. (2009). The role of the expert witness in the adversarial legal system. Journal of Law 	and Medicine, 17, 133-137.
CR  - Candan, N., ve Candan, H. (2022). Çocukların cinsel istismarı suçu (TCK m.103). İksad 	Publishing House.
CR  - Costanzo, M., Costanzo, S., ve Krauss, D. A. (2024). Decisions surrounding the use of expert 	testimony. In M. K. Miller, L. A. Yelderman, M. T. Huss, & J. A. Cantone (Eds.), The 	Cambridge Handbook of Psychology and Legal Decision-Making (pp. 355–364). 	Cambridge University Press.
CR  - Cummins, R. A., Lau, A. L. D., Davey, G., ve McGillivray, J. (2011). Measuring subjective 	wellbeing: The Personal Wellbeing Index – Intellectual Disability. In C. Olsson & P. 	Hwang (Eds.), Self-conceptualization and subjective well-being in children and 	adolescents with intellectual disabilities (Ch. 3). Springer Science+Business Media. 	https://doi.org/10.1007/978-90-481-9650-0_3
CR  - Davison, J., Maguire, S., McLaughlin, M., ve Simms, V. (2022). Involving adolescents with 	intellectual disability in the adaptation of self-reported subjective well-being measures: 	Participatory research and methodological considerations. Journal of Intellectual 	Disability Research, 66(7), 628–641. https://doi.org/10.1111/jir.12936
CR  - Lyon, T. D., Scurich, N., Choi, K., Handmaker, S., ve Blank, R. (2012). "How did you feel?": 	Increasing child sexual abuse witnesses' production of evaluative information. Law and 	Human Behavior, 36(5), 448–457. https://doi.org/10.1037/h0093986
CR  - Otgaar, H., Muris, P., Howe, M. L., ve Merckelbach, H. (2017). What drives false memories in 	psychopathology? A case for associative activation. Clinical Psychological Science, 	5(6), 1048–1069. https://doi.org/10.1177/2167702617724424
CR  - Ryan, N., ve Westera, N. (2018). The effect of expert witness testimony and complainant 	cognitive statements on mock jurors' perceptions of rape trial testimony. Psychiatry, 	Psychology, and Law, 25(5), 693–705. 	https://doi.org/10.1080/13218719.2018.1474815
CR  - Swardhyana, G., ve Irawan, A. (2022). Evidence in sexual violence crime cases. International 	Journal of Educational Research & Social Sciences, 3(5), 1943-1950. 	https://doi.org/10.51601/ijersc.v3i5.491
CR  - Toler, C. (2024). “A cruel system indeed”: Extending the statute of limitations for claims by 	the harmed youth of West Virginia’s mismanaged foster care system. West Virginia Law 	Review, 126(2), Article 11. https://researchrepository.wvu.edu/wvlr/vol126/iss2/11
UR  - https://doi.org/10.31828/turkpsikoloji.1669840
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4744499
ER  -