@article{article_1672239, title={REŞİT BARAN’IN MAHÇUPLAR ADLI UYARLAMA PİYESİNİN GİDEON TOURY’NİN BETİMLEYİCİ KURAMI BAĞLAMINDA İNCELENMESİ}, journal={The Journal of Turkic Language and Literature Surveys (TULLIS)}, volume={10}, pages={101–139}, year={2025}, author={Özalp, Eda}, keywords={Tiyatro, çeviri, uyarlama, Eugéne Labiche, Les Deux Timides, Safiye Sarp, İki Sıkılgan, Reşit Baran, Mahçuplar, Gideon Toury ve Betimleyici Kuram.}, abstract={Modern tiyatro edebiyatımıza Tanzimat ile birlikte Batı’dan giren yeni bir türdür. Türk yazarları hem deneyim kazanmak hem de bu alandaki boşluğu hızlı bir şekilde doldurmak gibi çeşitli sebeplerle yoğun bir şekilde çeviri faaliyetlerine girişmişlerdir. Ancak Türk kültürüne yabancı bir kültürden yapılan çevirilerin toplum için faydalı yönlerinin olmasının yanı sıra zararlı olabileceğine ilişkin görüşler birtakım tartışmaları da beraberinde getirmiştir. Bunun bir sonucu olarak çeviride kaynak odaklılık ve erek odaklılık ikiliği ortaya çıkmıştır. Erek odaklı yani uyarlama yoluyla yapılan tiyatro çevirilerinin kültürel farklılıkları en aza indireceği, dolayısıyla da toplum tarafından yadırganmadan kabul edileceği düşünülerek bu sayede Batılı tiyatronun yerleşmesi amaçlanmıştır. Dolayısıyla Tanzimat’tan Cumhuriyet’e kadar çeviri ve telif oyunların yanı sıra uyarlama oyun yazımı da son derece önem kazanmıştır. Bu çalışmada Reşit Baran’ın Eugéne Labiche’in Les Deux Timides adlı tiyatro oyunundan uyarladığı Mahçuplar (1936) adlı oyun, erek odaklı kuramlardan biri olan Gideon Toury’nin Betimleyici Kuramı bağlamında karşılaştırılarak detaylı bir şekilde incelenmiştir. Bu karşılaştırma sürecinde kaynak eserin Safiye Sarp tarafından İki Sıkılgan (1954) adıyla yaptığı çevirisinden faydalanılmıştır. Eser incelemesine geçilmeden önce yazarın benimsediği çeviri normları değerlendirilerek, eser en temelde ‘Biçimsel (Matriks) Normlar’, ‘İçeriğe Ait (Metinsel-Dilsel Normlar, Eşdeğerlik Normları ve Sonuç’ başlıkları altında ele alınıp irdelenmiştir. Çalışmamızın amacı Cumhuriyet Dönemi tiyatrosunda uyarlama faaliyetleri kapsamında tespit ettiğimiz Reşit Baran’ın Mahçuplar adlı uyarlama eserini Gideon Toury’nin kuramı ışığında orijinali ile biçim ve içerik özellikleri bakımdan karşılaştırmalı bir şekilde inceleyerek benzer ve farklı yönlerini ortaya koymaktır.}, number={2}, publisher={Kamil Ali GIYNAŞ}