@article{article_1675809, title={TÜRK ATASÖZLERİNDE SOY, ASALET VE AİLE TERBİYESİ ÜZERİNE BİR İNCELEME}, journal={Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi}, pages={533–546}, year={2025}, DOI={10.60163/tkhcbva.1675809}, author={Çetin, Hasan Ali}, keywords={Türk Dili, Söz Varlığı, Atasözleri, Kültürel Değerler, Aile, Soy, Asalet, Terbiye}, abstract={Türk halk kültürünün en köklü ve etkili anlatım biçimlerinden biri olan atasözleri, Türklerin binlerce yıl öncesinden süzülüp gelen tecrübelerini, ortak bilincini ve değer yargılarını sözlü kültür aracılığıyla nesilden nesile aktaran özgün ve işlevsel bir dil unsuru, önemli bir söz varlığı ögesidir. Bu özlü ifadeler, yalnızca bireysel yaşam deneyimlerini değil aynı zamanda toplumun gelenek ve göreneklerini, töresini, kültürel yapısını, ahlaki ilkelerini ve sosyal hiyerarşisini de yansıtan öz metinlerdir. Bu bağlamda atasözleri, halkın gündelik yaşam pratiğinde karşılaştığı durumları genelleyerek bireyler arası ve birey-toplum ilişkilerini belirleyen temel ilkeleri göstermektedir. Bu çalışmada, Türk atasözlerinde sıklıkla yer verilen üç temel değer; soy, asalet ve iyi bir ailede yetişmiş olmak kavramları üzerinden bir çözümleme yapılmıştır. Atasözlerinin hem dilsel yapıları hem de tarihsel ve sosyo-kültürel arka planları göz önünde bulundurularak gerçekleştirilen analizlerde, Türk toplumunun bireyden beklediği erdemli davranışların çoğunlukla doğuştan gelen nitelikler ve aileden alınan terbiye ile ilişkilendirildiği sonucuna ulaşılmıştır. Özellikle “asıl/asil azmaz, bal kokmaz”, “kurt yavrusu/balası kurt olur” ve “oğlan atadan/babadan öğrenir sofra açmayı, kız anadan öğrenir biçki biçmeyi” gibi atasözlerinde bireyin karakterinin belirlenmesinde hem kalıtımsal hem de çevresel etkenlerin birlikte işlediği görülmektedir. Çalışmanın amacı, Türk toplumunun geleneksel değer sisteminde soyun, aile yapısı ve terbiyesinin bireyin kimlik inşasındaki yeri ile işlevini ortaya koymak; atasözlerinin sunduğu kültürel veriler ışığında, bu değerlerin halk zihniyetinde nasıl anlamlandırıldığını göstermektir. Atasözleri birer dilsel kalıp olmalarının yanında bir ahlak pedagojisi, bir toplumsal rehberlik sistemi ve bir kültürel hafıza unsuru olarak ele alınacaktır.}, number={115}, publisher={Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi}