@article{article_1681277, title={GAZİANTEP’TE KURULAN BİR MİSYON OKULU KÜTÜPHANESİ’NİN TARİHİ: MERKEZİ TÜRKİYE KOLEJİ KÜTÜPHANESİ}, journal={Arşiv Dünyası}, volume={12}, pages={28–45}, year={2025}, DOI={10.53474/ad.1681277}, author={Mızrak, Remzi and Çolaklar, Huriye}, keywords={Misyoner, ABCFM, Amerikan Board, Merkezi Türkiye Koleji Kütüphanesi, Sürdürülebilir Kültürel Miras}, abstract={Kütüphaneler, bulunduğu toplumun milli bilgi birikimini toplayan ve koruyan, kültürel miras ürünlerini gelecek nesillere aktaran toplumsal kurumlardır. Bu kurumlar, bireylerin her türlü bilgi ihtiyacını karşılamak amacıyla devlet, özel kurumlar veya hükümet dışı kuruluşlar tarafından kurulurlar. Ülkemizde kamu, özel sektör ve azınlık kütüphanelerinin yanında yabancıların çeşitli organizasyonlar aracılığıyla kurduğu farklı türdeki kütüphaneler de vardır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde yabancılar tarafından hastane, kilise, kütüphane, yetimhane ve pek çok sosyal kuruluşun meydana getirildiği bilinmektedir. Bu kuruluşlar içinde özellikle misyoner örgütleri tarafından kurulan okul, hastane, yetimhane gibi yapılar, bulundukları dönemin ekonomik, sosyal ve politik dokusuna olumlu veya olumsuz birçok etki yapmışlardır. XIX. yüzyılda Osmanlı ülkesine yoğun bir misyoner akını olmuş ve bu misyon örgütleri o dönem için modern diyebileceğimiz kütüphaneler kurmuşlardır. Osmanlı devleti coğrafyasında faaliyet gösteren en önemli yapılardan biri, ABCFM (American Board of Commissioners for Foreign Missions-Amerikan Dış Misyonları Komisyonu) isimli Amerikan misyoner örgütüdür. Bu misyoner topluluğu, hastane, yetimhane, kilise ve okullar kurmuş ve özellikle Ermeni azınlıklar üzerine önemli çalışmalar yapmıştır. Araştırmada, Türkiye’de Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde misyonerler tarafından Gaziantep’te (o dönemde şehrin adı Antep) kurulan ve o dönem için çok gelişmiş bir eğitim hizmeti veren Merkezi Türkiye Koleji (Central Turkey College) ve önemli tıp kaynaklarını da barındıran Merkezi Türkiye Koleji Kütüphanesi ele alınmıştır. Bu kütüphanenin araştırma konusu olarak incelenmesinin nedeni, bünyesinde barındırdığı tıp okulu, yüksek eğitim birimleriyle birlikte o dönem için çok farklı alanlarda yapılan bilimsel çalışmalarını destekleyen gelişmiş bir kütüphane yapısına sahip olmasındandır. Bunun yanı sıra bu gelişmiş kütüphane sistemi ve koleksiyonun içeriği, bu kütüphane yapısını bir kültürel miras olarak değerlendirmeye olanak tanımaktadır. Araştırma kapsamında elde edilen bilgiler betimsel analiz yöntemi ile değerlendirilmiştir. Araştırmada ayrıca bilgi ve belge yönetimi literatüründe, ele alınan konuyla ilgili yeterli düzeyde çalışmanın bulunmaması da çalışmanın önemini artırmaktadır. Çalışmanın bu alanda bir farkındalık yaratacağı değerlendirilmektedir. Araştırma sonucunda kütüphanede bir ödül sisteminin olduğu, kütüphanecinin kolej yönetiminde önemli bir pozisyonda bulunduğu ve on binlere varan sayıda kitap mevcudunun bulunduğu Merkezi Türkiye Koleji kütüphanesiyle ilgili bir portre çizilmeye çalışılmaktadır.}, number={1}, publisher={Türk Arşivciler Derneği}