TY  - JOUR
T1  - “KİTÂB-I GUNYA”DA DİNLE İLGİLİ BİRLEŞİK FİİL VARLIĞININ SÖZ DİZİMİ ANALİZİ
AU  - Koç, Fatma
PY  - 2025
DA  - October
Y2  - 2025
DO  - 10.20322/littera.1681624
JF  - Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature
PB  - Bahir SELÇUK
WT  - DergiPark
SN  - 2149-892X
SP  - 762
EP  - 778
VL  - 11
IS  - 4
LA  - tr
AB  - Dinî terimler Türk dili tarihinin başından bu yana kullanılagelen ve din değişiklikleriyle birlikte değişen ve zenginleşen bir söz varlığı kategorisidir. Bu çerçevede tarihe tanıklık eden dil ve edebiyat ürünleri de doğal olarak inanç biçimiyle etkileşim hâlinde olacaktır. Türkler İslam dinini kabul ettikten sonra Türk diline Arapça ve Farsça kökenli sözcükler de girmiştir. Kitâb-ı Gunya, mensur şekilde yazılan ve din kültürünü ihtiva eden bir Eski Anadolu Türkçesi dönemi eseridir. Eser içerisinde ayet ve hadisler bulunmakla birlikte dinî birçok kurala da değinilmiştir. Fiiller hem anlam hem de yapı olarak cümle diziminde yer alan ve yargının tasvir edilmesini sağlayan yapılardır. Buna bağlı olarak bir isim ile yardımcı fiilin bir araya gelmesi birleşik fiil yapısını meydana getirmekle birlikte söz varlığını zenginleştirmekte önemli bir işlev üstlenmektedir. Bu çalışmada “Kitâb-ı Gunya” adlı eserde dinle ilgili birleşik yapılı fiiller tespit edilmiş ve bu fiiller dizim açısından incelenmiştir. Birleşik fiillerin söz varlığına sağladığı katkı oldukça önemlidir. İncelenen birleşik fiiller sayısal olarak değerlendirilmiş, yapısına göre tasnif edilmiş ve ulaşılan verilere bağlı olarak elde edilen bulgular sonuç bölümünde aktarılmıştır.
KW  - Kitâb-ı Gunya
KW  - Eski Anadolu Türkçesi
KW  - söz varlığı
KW  - birleşik fiil.
N2  - Religious terms are a vocabulary category that has been used since the beginning of Turkish language history and has changed and enriched with religious changes. In this context, linguistic and literary products that bear witness to history will naturally interact with belief systems. After the Turks adopted Islam, words of Arabic and Persian origin entered the Turkish language. Kitâb-ı Gunya is a work of Old Anatolian Turkish written in prose and encompassing religious culture. The work contains verses and hadiths, as well as references to numerous religious rules. Verbs are structures that are integral to sentence structure, both in meaning and structure, and enable the expression of judgment. Consequently, the combination of a noun and an auxiliary verb creates a compound verb structure and plays a significant role in enriching the vocabulary. This study identifies compound verbs related to religion in "Kitâb-ı Gunya" and analyzes these verbs in terms of syntax. The contribution of compound verbs to the vocabulary is quite significant. The examined compound verbs were evaluated numerically, classified according to their structure, and the findings obtained depending on the data obtained were presented in the conclusion section.
CR  - Akkuş, M. (1995). Kitab-ı ġunya. Türk Dil Kurumu Yayınları.
CR  - Aksan, D. (2004). Türkçenin söz varlığı. Engin Yayınevi.
CR  - Clauson, S. G. (1972). An etymological dictionary of pre- thirteenthcentury turkish. Oxford.
CR  - Deny, J. (1941). Türk dili grameri (Osmanlı lehçesi). (Ali U. Elöve, Çev.). Maarif Vekaleti.
CR  - Ercilasun, A. B. (1984). Kutadgu bilig grameri-fiil. Gazi Üniversitesi Yayınları.
CR  - Ergin, M. (1989). Türk dil bilgisi. Bayrak Yayınları.
CR  - Hacıeminoğlu, N. (1991). Türk dilinde yapı bakımından fiiller. Kültür Bakanlığı Yayınları.
CR  - Karahan, L. (2011). Türkçede söz dizimi. Akçağ Yayınları.
CR  - Koç, F. (2020). Fatiha Tefsiri’ndeki fiillerin semantik açıdan değerlendirilmesi. Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 9(22), ss. 195-209.
CR  - Koç, F. (2020). Karışık dilli eserlerin fonetik özellikleri üzerine bir değerlendirme. Milli Kültür Araştırmaları Dergisi, 4(1), ss. 55-68.
CR  - Koç, F. (2020). Kitâb-ı Güzîde’de geçen birleşik fiiller üzerine bir değerlendirme. Diyalektolog, 2020(24), ss. 263-281.
CR  - Korkmaz, Z. (2017). Türkiye Türkçesi grameri şekil bilgisi. Türk Dil Kurumu Yayınları.
CR  - Köprülü, M. F. (1980). Türk edebiyatı tarihi. Ötüken Yayınları.
CR  - Mert, R. (2021). İslam öncesi Türkler ve Türklerin İslamlaşma süreci. Tokat İlmiyat Dergisi, 9(2), ss. 655-678.
CR  - Şahin, H. (2001). Kutadgu Bilig’de tasvirî fiiller. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), ss. 95-105.
CR  - Turan, Ş. (2014). Türk kültür tarihi. Bilgi Yayınevi.
CR  - Türk, O. & Koç, F. (2023). Dede Korkut hikâyelerinde coğrafî terminoloji üzerine bir inceleme. Turkish Studies - Language, 18(2), ss. 1345-1367.
CR  - Türk, V. & Doğan, Ş. & Şerifoğlu, Y. (2021). Eski Anadolu Türkçesi dersleri. Kesit Yayınları.
UR  - https://doi.org/10.20322/littera.1681624
L1  - https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/4796984
ER  -